چکيده :

معدن فيروزه نيشابور در 55كيلومترى شمال غرب شهرستان نيشابور واقع شده است. فيروزه بعنوان يك كانى ثانويه در نتيجه تاثير محلولهاى سطحى بر سنگهاى آذرين دوران سوم در نواحى با آلتراسيون اوليه و درزه ها و شكستگى هاي ثانويه تكتونيكى تشكيل شده است. كانى سازى آن به سه شكل: رگچه و رگه، جانشينى و پركننده حفرات مى باشد. سنگ فيروزه بر اساس شكل و رنگ به انواع مختلفى تقسيم مي شود.
سابقه بهره برداري از رخنمون معدن فيروزه نيشابور به 3000 سال قبل مى رسد كه آثار فعاليتهاى معدنكارى قديمي بصورت غارهاي كوچك و بزرگ در محدوده اطراف معدن ديده مى شود. بهره بردارى از معدن به شكل كنونى از سال 1332شروع شده است. كاهش و بعضا" اتمام استخراج فيروزه در كارگاههاى استخراجى، توقف ادامه پيشروى تونل اصلى، كاهش طرحهاى اكتشافى جديد و تعديل نيروى انسانى، باعث ركود فعاليت معدن كاهش توليد و همچنين نزول كيفيت فيروزه استخراجى شده است. بواسطه شهرت و اهميت جهانى فيروزه نيشابور، اشتغال زايى، رونق صنعت فيروزه تراشى.، انجام سرمايه گذارى هاى جديد در قالب طرحهاى اكتشافى با هدف رشد و شكوفايي صنايع معدنى ضرورى به نظر مى رسد بدين منظور برخى از نواحى كانى سازى بكر فيروزه با ذخيره و كيفيت قابل قبول جهت اجراى طرحهاى اكتشافى و استخراجى توصيه مي گردد.
در حال حاضر دو طرح اكتشافى شامل چاه اكتشافى غار سبز واقع در تونل اصلى با هدف دست يابى به كانى سازى احتمالى فيروزه در محدوده زير كارگاههاى قديمى غار سبز، و تونل اكتشافى ميل قره خالى واقع� در تونل قره دم براى رسيدن به نواحى بكر احتمالى واقع در زير مجموعه كارگاههاى قديمى قره دم در حال اجرا مى باشد. غار عبد الرزاقى واقع در شمال شرق تونل اصلى از قديمى ترين و بزرگترين نقاط معدنكاري شدادى فيروزه محسوب مي شود. ادامه پيروى تونل اصلى براي رسيدن به نواحى كانى سازى بكر در زير غار عبدالرزاقى در صورت حل مشكلات موجود امكانپذير است. درغير اينصورت پس از بررسيهاى فنى و اقتصادى، حفر تونلى از سطح زمين جهت دستيابي به ذخاير احتمالى فيروزه مرغوب در زير غار مذكور و غارهاى مجاور، پيشنهاد مى گردد. شروع مجدد عمليات اكتشافي داخل چاه معدنى شماره 2 واقع در تونل اصلى معدن براى دستيايى به ذخاير احتمالى فيروزه در زير كارگاههاى استخراج شده ركوب كه از گسترش سطحى و ارتفاعى قابل توجهى برخوردارند، توصيه مى گردد.
يكى از طرحهاي اكتشافى و دراز مدت كه متضمن مطالعه و بررسيهاى امكانپذيرى فنى و اقتصادى مى باشد، حفر تونلى با طول زياد از پاى دامنه (كوه رئيش ) با هدف اتصال به تونل 70 مترى چاه آبدار ر ادامه آن در راستاى تونل اصلى براى دست يابى به نواحى كاني سازى هاى احتمالى درزير مجموعه كارگاههاى مختلف تونل اصلى و غارهاى قديمي موجود مي باشد.