خوشنويسي در ژاپن با قلم ني ايراني




خوشنويسي از هنرهاي ديرين، بالنده و ارزنده ژاپن است، و آئينه ذوق و زيبايي دوستي مردم سرزمين آفتاب. نقش گرم و چشم نوازواژگان که با پيچش و چرخش چالاک و هنر آفرين قلم مو بر برگ کاغذ مي نشيند، و ارج و قدري که اين هنر سخنگوي نزد اهل معرفت ونيز عامه مردم دارد، در اين سوي شرق هم والا و تابناک و از ارزشهاي فرهنگ و ادب است، و برابر نهاد آن با خوشنويسي فارسي نموداري از همسويي هنر ايران و ژاپن.
خوشنويسي فارسي بيشتر به خط نستعليق است، و خطنگاري ژاپني به سبک هاي گونا گون و بيشتر به شيوه سو»شوSosho که انحناهاي هنرمندانه آن به خط شکسته فارسي مي ماند- هر چند که در خوشنويسي ژاپني قلم مو در کار است.
چند سالي پيش نمايشگاهي در ناحيه کانساي گستره اوساکا - کيوتو - کوبه - نارا برگزار شد که نمونه هايي از آثار خوشنويسي فارسي را با چند قطعه خوشنويسي ژاپني که با قلم ني نگاشته شده بود به معرض ديد هنردوستان گذاشت. خوشنويسي ژاپني با ني، که چيز تازه ايست، شوق و کنجکاويم را برانگيخت: به پرس و جو برآمدم، و آقاي مون چو ابداع کننده اين شيوه و خطاط قطعه هاي موصوف که از اشتياقم شنيد با محبت بسيار و با چند نمونه از آثارش پيشم آمد و به شرح و بيان تاريخچه کار هنريش نشست. گفت که حدود هفت دهه پيش در ايالت نارا به دنيا آمده و از کوچکي با قلم مو، به شيوه خوشنويسي ژاپني، خطاطي مي کرده و ذوق وچيره دستي خود را در اين هنر پرورش مي داده است، اما شيوه رايج خوشنويسي ژاپني و مکتب هاي شناخته شده آن مانند مکتب"هانانو " و مکتب "اوچانو" (که از استادان صاحب سبک اين هنر نام گرفته اند)، با پايبندي که به اصول و قواعد قديم و يکنواختي اي که دارند، راضيش نساخته و در پي ابداعي در اين عرصه بوده است، و مي خواسته تا طرحي نو در اندازد. به اين انگيزه، از بست سالي پيش راهيابي تازه براي خطاطي، مثلا با برگ گياه يا شاخه درخت، آزموده و سرانجام دريافته که ني که در خوشنويسي فارسي هم هنرآفريني دارد بهترين وسيله نشان دادن افسون تصويري کلام بر کاغذ است. پس با کوشش فراوان و تجربه هاي پي در پي توانسته است با تراشيدن و به هم پيوستن قطعه هاي ني، و تعبيه شيارهايي بر جدار بيروني آن قلم هايي بسازد که مرکب را بر سر نگهميدارد، و با پيچ و تاب موزون و چرخش خوش خرام بر صفحه کاغذ نقش هايي جاندار و زيبا از خوشنويسي ژاپني به شيوه اي تازه مي آفريند. در سال 1992 م.که تلاش او در اين کار به توفيق انجاميد، "چوکوساي" را تخلص هنري خود برگزيد. اين نام مرکب با واژه اي که معني ني يا خيزران داردساخته شده است. "تاکه" يا ني در ژاپن و نزد ژاپنيان بسي پرارج است، و به راههاي گوناگون در زندگي ژاپني به کار مي آيد. از چوب هاي کوچک غذاخوري (در ژاپني، " هاشي") گرفته تا ستون عمارتهاي زيباي ژاپني و پايه پلهاي زيبا و نفيس را از "تاکه " مي سازند، و جوانه خيزران که "تاکه - نو - کو" خوانده مي شود و در بهار بار مي آيد در آشپزي ژاپني جاي خاصي دارد. مي توان گفت که زندگي ژاپني بي ني و خيزران لطف و گيرايي اش را به اندازه بسيار از دست مي دهد. اين گياه در ژاپن گونه هاي فراوان دارد، و در فصل سرما گل مي دهد.
در خوشنويسي ژاپني با ني، قلم از چپ به راست مي لغزد، و چرخش دايره وار آن بر برگ کاغذ انحناهايي زيبا و چشم نواز مي نشاند.متون خوشنويسي ژاپني بيشتر شعر کوتاه ( " تانکا"، شعر پنج بندي 31 هجايي، يا "هايکو"، شعر سه بندي 17 هجاتي) و واژگان کليدي مانند شادي، اميد، عشق، صفا، صدق، مهر و فضيلت است. آقاي مون چو بيشتر دوست دارد که کلمه ميچي، به معني راه يا طريقت، را -که به نقش و نماهايي رازگونه و هنرمندانه در مي آيد - خوشنويسي کند; و شماري بسيار از قطعه هاي خطاطي شده با ني او نقش اين کلمه ها يا ترکيب هاي بر ساخته از آن بر کاغذ است.