نور

[moo2010]

مقدمه

فیلسوفان و دانشمندان قدیم عقیده داشتند که نور نهری از ذرات است که از اجسام نورانی به چشم ما اصابت می‌کند. و آیا امروز ما چنین نمی‌اندیشیم و می‌دانیم که تئوریهایی درباره ماهیت نور وجود دارد. دو تئوری درباره خواص گوناکون نور وجود دارد. اول این که وقتی نور از یک نقطه به نقطه دیگر حرکت می‌کند حرکاتش مانند موج است. دوم این که وقتی ماده‌ای نور منتشر می‌کند یا نور را جذب می‌کند نور طوری عمل می‌کند که گویی نهری از ذرات است. می‌توانیم بگوییم نور تشعشع الکترومغناطیسی است که با چشم انسان قابل رؤیت است.

البته نور چیزی است که ما را قادر به دیدن می‌سازد. چشم ما مانند دوربین عکاسی است که روی اجسام روشن متمرکز می‌شود و بر روی یک پرده ، تصویر می‌اندازد. نوری که بر این پرده می‌افتد تحریکات عصبی را به مغز منتقل می‌کند عیانا همانطور که در فیلم عکاسی تأثیر می‌کند و تغییر شیمیایی بوجود می‌آورد. چون نور این اعمال را انجام می‌دهد، یکی از اقسام انرژی است.

نور نوعی انرژی

چون نور یکی از اقسام انرژی است می‌توانیم آن را اندازه بگیریم. مقدار نوری که از منبع نور به ما می‌رسد به شدت نور منبع و فاصله ما از منبع نور بستگی دارد. واحد اندازه گیری شار نور لومن نام دارد و برای اندازه گیری میزان شار نوری گذرنده از واحد سطحی از واحدهای لومن بر متر مربع در دستگاه متریک یا لومن بر فوت مربع در دستگاه انگلیسیاستفاده می‌شود. شدت نور به انرژی بستگی دارد و بر حسب شمع اندازه گیری می‌شود. شمع عبارت است از شدت نور منبع سربسته‌ای با دمای 1755 درجه سانتیگراد که از سوراخی با مساحت یک شصت سانتیمتر مربع عبور کند. مقدار نوری که از منبعی به قدرت یک شمع بر سطحی به مساحت یک فوت مربع بتابد. یک لومن بر فوت مربع است. حال می‌توانیم واحد انرژی را با شدت نور بر حسب شمع ارتباط دهیم؛ مثلا لامپ 40 وات ، شدت نوری حدود 35 شمع دارد.


دستگاه اندازه گیری شدت نور

شدت یک منبع نور را با دستگاهی موسوم به فوتومتر یا نورسنج اندازه می‌گیرند. نورسنج شدت یک منبع نور را با منبع معینی بر حسب شمع مقایسه می‌کند. این نورسنجها یا از نوع نورسنج بونسن است که شامل لکه چربی بر یک قطعه کاغذ می‌باشد یا از نوع ژلی (پارافین) است. در نورسنج ژلی یک ورقه فلزی نازک بین دو قطعه پارافین قرار گرفته است. این دو نوع نورسنج منابع نور را یا بوسیله لکه چرب یا بوسیله پارافین مقایسه می‌کنند. در بعضی نورسنجها از سلول فوتوالکتریک استفاده می‌شود. سلول مزبور دارای صفحه‌ای است که نسبت به نور حساس است و هر چه شدت نور زیادتر باشد، جریان الکتریکی بیشتری تولید می‌کند.


منابع نور

منابع نور بر دو نوعند: طبیعی و مصنوعی. تقریبا تمام منابع نور طبیعی از خورشید است. حتی مهتاب ، نور منعکس شده خو.رشید است که از ماه بر زمین می‌تابد. بعضی ستارگان دور ، از خود نوری دارند که بسیار اندک است. برای تولید نور مصنوعی می‌توانیم اجسام را آنقدر حرارت دهیم تا بدرخشند. نور لامپ برق از سیمهای نازک گداخته حاصل می‌شود. نور تابلوهای نئون در اثر برخورد مولکولهای گاز با الکترونها پدید می‌آید. آتش تولید نور می‌کند.

حشرات شب تاب در اثر واکنشهای پیچیده شیمیایی می‌درخشند. می‌توان گفت فسفر نور را ذخیره می‌کند، چنانکه در صفحه‌های ساعت و عقربه‌های قطب نماکه با فسفر رنگ شده‌اند مشاهده می‌شود. موضوع مهم دیگر در مورد نور این است که در خلأ یا سرعت 300000 کیلومتر در ثانیه به خط مستقیم حرکت می‌کند. در اجسام شفاف مثلا در شیشه ، سرعت نور تا حدی کاسته می‌شود.




منبع : دانشنامه رشد