رابطه خصوصيات محيط با طرح و نقشه فرش: پيش از هر توصيه اى در اين زمينه يادآورى اين مطلب خالى از لطف نيست كه معمولاً فرش هاى دستباف اكثر شهرهاى ايران در سه قالب اصلى به لحاظ طرح بافته مى شوند كه عبارت اند از لچك ترنج- خشتى و افشان كه در ميان آنها لچك ترنج از قديم مورد استقبال بيشترى قرار گرفته و اغلب فرش هايى را كه شما در منازل يا در فرش فروشى ها مى بينيد در همين طرح بافته شده اند. البته طرح هاى ديگرى نيز وجود دارند كه در شهرهاى مختلف بر آن اساس بافته مى شوند. گبه ها، فرش هاى تركمنى و غيره از اين دسته اند. در فرش هاى لچك ترنج دار علاوه بر حاشيه اى پهن كه دور تا دور فرش را احاطه كرده است، نقشى در قالب شكل هندسى دايره و يا بيضى در ميان قرار گرفته كه به آن ترنج مى گويند و در چهار گوشه داخلى حاشيه چهار نقش با فرم مثلثى قائم الزاويه كه وتر آن خطى هلالى است وجود دارد كه هر يك از اين چهار نقش را هم لچك مى گويند. برخى از كارشناسان فرش ادعا مى كنند كه طرح هاى اصلى فرش هاى ايرانى برگرفته از معمارى ساختمان هاى آن روزگار است. در نتيجه هنگامى كه در ساختار خانه ها تغييرى اساسى ايجاد مى شده، طراحان فرش نيز از اين تغيير تبعيت مى كرده اند. آنها بر اين عقيده اند كه طرح لچك ترنج فرش ها از طرح پرديس معمارى ساختمان هاى سده آخر دوره اشكانيان الهام گرفته است. اين معمارى از فضاى اندرونى بيرونى تشكيل شده بود و در واقع فرش هاى لچك و ترنج دار نمادى از حياط اين ساختمان ها بوده اند. «لچك»ها باغچه هاى سبزيكارى چهار وجه حياط و «ترنج» حوض ميانى حياط را يادآور مى شدند. گل هاى ميان آنها نيز به گلكارى هاى گل محمدى حياط اشاره مى كرده اند. پس از گذشت زمان و ايجاد تغييرات در معمارى و حذف حوض ميانى و باغچه هاى سبزيكارى، طرح افشان فرش به وجود آمد. در اين طرح ديگر اثرى از لچك و ترنج نبود و با حفظ همان حاشيه اصلى در فضاى ميان حاشيه ها نقش هايى از انواع گل و ساقه و برگ ديده مى شدند. طرح هاى خشتى جمله ديگر طرح هاى فرش هاى ايرانى هستند كه براساس آن تمام سطح داخلى مابين حاشيه ها به مستطيل هايى مساوى تقسيم شده و در داخل هر يك نقشه اى بافته مى شود كه ممكن است اين نقشه ها چندين بار در خشت هاى مختلف تكرار شود. البته عدم تكرار آنها نشانى بر مرغوبيت نقشه و ابتكار طراح است. اين طرح در برخى از شهرها به گلستان نيز معروف است. امروزه طراحان نقشه هاى فرش با ابتكارات خود و براساس سلايق متقاضيان در همين قالب هاى اصلى به ارائه طرح هاى متفاوت و زيبا پرداخته اند كه با توجه به نامشان ثبت شده است. مثلاً در فرش هاى تبريز نقشه هاى عليا، بهشتى، شيوا، بنام، تقى زاده، قلى نامى و بسيارى نقشه هاى ديگر وجود دارند كه با توجه به نام طراحانشان نامگذارى شده اند و اگرچه به لحاظ طرح و رنگ با هم متفاوت هستند ولى همگى در قالب طرح اصلى لچك ترنج جاى مى گيرند. با توجه به تنوع موجود، دست براى انتخاب مناسب ترين فرش براى فضاى مورد نظر باز است. پس در همين راستا به پيشنهادات زير توجه كنيد: - در فضايى با وسعت كم، پهن كردن فرش با نقش و نگارى فشرده و متراكم، به شلوغى فضا و در نهايت كوچكتر به نظر آمدن آن كمك مى كند. - هنگامى كه كفپوش ثابت فضاى مورد نظر شما طرح دار است فرشى با طرح هاى خلوت انتخاب كنيد تا تعادل طرح و نقش در كف محيط حفظ شود. مثلاً در صورت امكان استفاده از گبه به لحاظ سبك دكوراسيونى محيط بهترين انتخاب براى روى كفپوش پاركت آن هم در فضاى مدرن گبه است. - دكوراتورها همواره فرش هاى با طرح افشان را براى فضا هاى كوچك توصيه مى كنند. -انتخاب فرش هاى لچك ترنج براى فضاى معمولى و نسبتاً بزرگ بسيار مناسب است ولى انتخاب فرش خشتى براى اين قبيل مكان ها توصيه نمى شود زيرا سبب كوچكتر جلوه كردن محيط مى شود. رنگ و انتخاب فرش: براى فضايى با وسعت كم، فرشى با تركيب رنگى روشن انتخاب كنيد. اين مسئله در مورد مكان هاى با محدوديت نور كافى نيز توصيه مى شود. هر چه كف زمين روشن تر باشد فضا بزرگتر و نورانى تر جلوه مى كند. در ضمن به هنگام انتخاب رنگ فرش، به پالت رنگى موجود در فضا شامل رنگ ديوارها، پارچه روكش مبلمان، پرده ها و حتى رنگ چوب لوازم و از همه مهمتر رنگ كفپوش، توجه كنيد. حفظ هماهنگى ميان طرح و رنگ فرش انتخابى و ديگر عناصر يك فضا از جمله مهمترين موارد در انتخاب فرش مناسب است. كاربرد محيط و فرش مناسب: اين كه فرش مورد نياز در چه مكانى و با چه كاربردى پهن مى شود در انتخاب تعيين كننده است. مثلاً براى فضاهاى پر رفت وآمد مثل اتاق نشيمن و فضاى ورودى خانه، فرش هاى روشن و با بافت ظريف و به اصطلاح رج بالا انتخاب نكنيد. اينگونه فرش ها در اين مكان ها در معرض آسيب ديدگى بيشترى قرار مى گيرند. سبك دكوراسيونى: انتخاب فرش نيز مانند انتخاب ديگر لوازم دكوراسيونى تابع رعايت قوانين سبك دكوراسيونى به كار رفته در محيط است. لذا پيش از خريد فرش به انتخاب نقشه اى مناسب با سبك دكوراسيونى فضاى خانه تان بيانديشيد.