آبله مرغان یک عفونت شدیدا مسری است که علامت و مشخصه آن ضایعات پوستی (بثورات وزیکولی varicella zouster) می‌باشد. بیماری آبله‌مرغان توسط ویروس واریسلا زوستر که از خانواده هرپس ویروس است، ایجاد می‌شود. این ویروس بعد از ایجاد آبله‌مرغان ، در همه افراد به صورت نهفته ، در مسیر رشته‌های عصبی که از نخاع خارج می‌شوند، جایگزین می‌شود و فعالیت مجدد آن منجر به بیماری زونا یا هرپس زوستر Herpes zoster می‌گردد. این‌ ویروس‌ از راه‌ قطره‌های‌ ریز در هوا یا تماس‌ با ضایعات‌ پوستی ‌، از فرد بیمار انتقال‌ می‌یابد.انسان تنها مخزن ویروس آبله‌مرغان است. یک بیماری شدیدا مسری است بطوری که میزان ابتلای آن در افراد حساس حداقل ۹۰ درصد می‌باشد. عمدتا در اواخر زمستان و اوایل بهار در نواحی معتدل بروز می‌کند. بیشترین گروه سنی مستعد ابتلا ۹-۵ ساله هستند بقیه موارد اغلب بچه های زیر ۱۵ سال است. در حدود ۱۰% بالای ۱۵ سال را درگیر می‌کند. در نواحی معتدل معمولا ۹۵-۹۰% افراد ویروس واریسلا زوستر را در دوران کودکی کسب می‌کنند. استفاده‌ از داروهای‌ سرکوب کننده‌ دستگاه‌ ایمنی‌ بدن‌ خطر بروز این بیماری را افزایش می‌دهد.
علایم آبله‌مرغان
بیماری معمولا ۱۷-۱۴ روز بعد از تماس (دوره کمون یا نهفته) با فرد مبتلا به آبله‌مرغان یا زونا شروع می‌شود.
علایم عمومی
این علایم که شبیه علائم آنفلوانزا هست، عبارتند از تب ، بیحالی ، بی‌اشتهایی ، سردرد و گاهی اوقات درد خفیف شکم که ۲-۱ روز قبل از بروز ضایعات پوستی رخ می‌دهد. این علایم بیشتر در بچه‌های بزرگتر دیده می‌شوند و تا ۵-۴ روز باقی می‌مانند.
ضایعات پوستی
ضایعات پوستی که علامت اصلی بیماری هستند، ابتدا روی پوست صورت و سینه ظاهر می‌شوند و بعد سایر قسمتهای بدن نیز مبتلا می‌شوند. ضایعات اولیه شامل ماکولوپاپولهای قرمز (شبیه جوش) شدیدا خارش‌دار است که در نهایت به وزیکولهای حاوی مایع روشن تبدیل می‌شوند سپس این ضایعات دلمه بسته و بهبود می‌یابند. و در یک زمان انواع مختلف این ضایعات روی پوست دیده می‌شوند. ضایعات را می‌توان روی مخاط حلق یا دستگاه تناسلی نیز پیدا کرد.

انتقال یا سرایت بیماری
محتمل‌ترین راه سرایت بیماری از طریق سیستم تنفسی و ترشحات تنفسی است. راه دیگر انتقال تماس مستقیم با ضایعات پوستی بیمار مبتلا به آبله‌مرغان یا زونا است. میزان انتقال در تماس‌های خانوادگی ۹۰-۸۰% است.
دوره سرایت آبله‌مرغان از ۴۸-۲۴ ساعت قبل از ظهور ضایعات پوستی شروع می‌شود و تا وقتی است که تمام وزیکولها ضایعات پوستی دلمه بسته و خشک شوند و ضایعات آبدار وجود نداشته باشد.
دوره نهفته (کمون) بیماری بین ۲۱-۱۰ روز است اما معمولا ۱۷-۱۴ روز طول می‌کشد.
عوارض آبله‌مرغان
عفونت پوست:
شایعترین عارضه عفونی آبله‌مرغان ، اضافه شدن عفونت ثانویه باکتریال بر روی ضایعات پوستی است. علت این عفونت خراشیدگی آنها بدنبال خاراندن می‌باشد. همچنین برخی اوقات جای‌ تاول‌ در صورتی‌ که‌ تاول‌ عفونی‌ شود، باقی می‌ماند.
عفونت ریه:
وخیم‌ترین عارضه آبله‌مرغان است و اغلب بالغین را گرفتار می‌کند. معمولا ۵-۲ روز بعد از شروع بیماری با علایم تنگی نفس ، سرفه و تند شدن تنفس و تب ظاهر می‌شود و ممکن است باعث نارسایی تنفسی شود.
بیماری زونا:
گاهی‌ پس‌ از طی‌ شدن‌ سیر بیماری‌ آبله‌ مرغان ‌، ویروس‌ در بدن‌ به‌ حالت‌ خفته‌ باقی‌ می‌ماند (احتمالاً در ریشه‌ اعصاب‌ نزدیک‌ نخاع ‌). این‌ ویروس‌ خفته‌ ممکن‌ است‌ سال‌ها بعد دوباره‌ بیدار شود و بیماری‌ زونا را ایجاد کند.این بیماری ناشی از فعال شدن دوباره ویروس واریسلا زوستر در رشته عصبی نخاعی است که با درد شدید و ضایعات پوستی مشخص می‌شود.
سایر عوارض:
عبارتند از عفونت مغز یا یرده‌های مغزی بوسیله ویروس واریسلا زوستر ، التهاب قلب ، قرنیه ، مفاصل و کبد و پانکراس.
سیر بیماری
بهبود خود به‌ خودی کودکان‌ معمولاً در عرض‌ ۱۰-۷ روز بهبود می‌یابند، در بزرگسالان‌ این‌ مدت‌ بیشتر است‌ و احتمال‌ بروز عوارض‌ در آنها بیشتر است‌. پس‌ از بهبود ، فرد برای‌ تمام‌ عمر در مقابل‌ آبله‌ مرغان‌ ایمنی‌ دارد.
آبله‌مرغان در حاملگی
در موارد نادر ، آبله‌مرغان مادر منجر به سندرم مادرزادی آبله‌مرغان می‌گردد که با علایم ، کوچکی سر (میکروسفالی) ، ناهنجاری در یک اندام ، نقایص چشمی و ضایعات پوستی موقع تولد مشخص می‌شود. زمانی که مادر در فاصله زمانی ۵ روز قبل از زایمان تا ۲روز بعد از زایمان مبتلا به آبله‌مرغان شود، نوزاد مبتلا به آبله‌مرغان پیشرونده می‌‌شود و میزان مرگ و میر بالاست.
درمان
هدف درمان آبله‌مرغان جلوگیری از بروز عوارض آن است. برای این منظور گرفتن ناخنها ، حمام روزانه با آب ولرم و داروهای ضد خارش توصیه می‌شود. درمان با آسیکلوویر نیز در بیمارانی که کمتر از ۲۴ ساعت از بیماری آنها گذشته، توصیه می‌شود، بخصوص در بیماران بالای ۱۵ سال. اگر تب‌ وجود دارد، از استامینوفن‌ استفاه‌ کنید. به‌ هیچ‌ عنوان‌ از آسپیرین‌ استفاده‌ نکنید، زیرا این‌ دارو ممکن‌ است‌ در بروز سندرم‌ رای‌ (یک‌ نوع‌ آنسفالیت‌) در کودکانی‌ که‌ دچار عفونت‌ ویروسی‌ هستند، نقش‌ داشته‌ باشد.
پیشگیری
واکسن:
اخیرا نوعی واکسن زنده ضعیف شده واریسلا مورد تایید قرار گرفته است. این واکسن در کودکانی که از نظر ایمنی سالم هستند، استفاده می‌شود.
ایمنوگلوبولین واریسلا زوستر (VZIG)
VZIG حاوی آنتی‌بادی ضد ویروس واریسلا است که در موارد زیر استفاده می‌شود (در صورتی که این افراد تماس با بیمار داشته باشند.):
- بچه‌های با ضعف سیستم ایمنی
- افراد طبیعی در سن بلوغ که حساس هستند (از نظر ایمنی)
- خانمهای حامله
- نوزادانی که در معرض آبله‌مرغان مادر قرار گرفتند.
- نوزادان با سن کمتر از ۲۸ هفتگی که در بیمارستان بستری شده‌اند.
در موارد بالا VZIG باید در عرض ۹۶ ساعت بعد از تماس تزریق شود. در صورت ابتلا به آبله‌مرغان معمولا ایمنی برای تمام عمر باقی می‌ماند و دو بار ابتلا به آبله‌مرغان نادر است، ولی احتمال ابتلا به زونا در این فرد وجود دارد.
تاثیر آبله مرغان مادر بر جنین
آبله مرغان مادردر هفته های اول بارداری( یا تماس با فرد بیمار یا ناقل بیماری)
آبله مرغان مادرزادی می تواند از زن باردار به جنین وی سرایت کند. مشخصه این عفونت وزن کم هنگام تولد, آتروفی کورتکس مغز, حملات تشنج عقب افتادگی ذهنی, آب مروارید , کوریورتینیت , میکروسفالی, کلسیفیکاسیون های داخل مغزی و جوشگاه های سیکارتریس بدن و اندام ها می باشد.بطور کلی احتمال اینکه آبله مرغان مادر باعث ناهنجاری زنتیکی بچه بشه.. بین دو دهم درصد تا ۲.۵ درصد هست… یعنی از بین ۱۰۰۰ زن حامله ای که ابله مرغان گرفتن.. بین ۲-۲۵ نفرشون .. بچه هاشون دچارمشکل آبله مرغات مادرزادی میشن….درسته که زیاد نیست و لی به هرحال باید جانب احتیاط را رعایت کرد.شما اگر در دوران ۰-۲۰ سالگیتون واکسن آبله مرغان را تزریق کردین یا اینکه بهر حال حد اقل یکبار مبتلا به بیماری شدین… اصلا جای نگرانی نداره.. برای اینکه بدن شما به اندازه کافی سلول دفاعی داره تا اگه مجددا ویروس وارد بشه دفاع کنه… امااگر دوحالت اول را ندارین.. و در معرض بیمار ان آبله مرغان هستید… بهتر هرچه زودتر اون واکسن رو تزریق کنید.. درسته که احتمالش خیلی کمه اما ممکنه از بدشانسی , کودک شما جزء اون ۲.۵ درصد باشه…آبله مرغان مادردر هفته های آخر بارداری در نوزادان مادرانی که عفونت با این ویروس را دارند( به غیر از زونا) و بین ۵ روز قبل از زایمان و ۲ روز بعد از زایمان علایم بیماری را نشان داده اند سندرم واریسلای شدید نوزادی اتفاق می افتد که به نظر می رسد به علت فقدان انتقال آنتی بادی ها از طریق جفت باشد. این نوزادان سریعا باید یا یک ایمنو گلوبین بنام ZIG درمان شوند.خلاصه: اگه قبلا خودتون یک بار به بیماری مبتلا شدین.. یا اینکه واکسنشو زدین..جای هیچ گونه نگرانی نیست.. و هیچ اقدام دیگری هم لازم نیست… اما اگر او ن اتفاق ها نیفتاده.. بهتره از بیماران آبله مرغانی پرهیز کنید برای اینکه به احتمال ۲.۵ % بجه شما دچار نقص عضو میشه…

گردآوری: گروه سلامت سیمرغ