سازمانهای موفق
ضرورت تغييردرسازمانهاي موفق
مترجم: علي پورقاسمي
مقدمه
مقاومت در برابر تغييرات در سازمانها بويژه سازمانهايي كه به تازگي به سطح مطلوبي از موفقيت رسيده اند امري عادي است. مزاياي هرگونه تغيير قابل حصول اغلب ممكن است كه به علت مقاومت دچار تغيير يا اختلال گردد. به منظور غلبه بر مقاومت در برابر تغيير در سازمانها و درجهت ايجـــــاد مسيري هموار به سوي نتايج مثبت، متن زير رويكردي منطقي را به نمايش مي گذارد.

چرا سازمانهاي موفق به تغيير نيازمندند؟
بنجامين فرانكلين مي گويد اگر تغييرات را خاتمه دهيد، زندگي خود را خاتمه داده ايد. شمار اعتراضات نسبت به تغيير در سازمانها با تعداد نفرات سازمانها برابر است. حتي اگر اين تغييرات دستاوردهاي مثبت آشكاري را هم درپي داشته باشند بازهم با اعتراضهايي مواجه خواهندشد و ممكن است كه از فرايند تغيير جلوگيري شود. سازمانهايي كه به انجام تغييرات وسيع دست مي زنند بايد اعتراضهاي مربوطه را شناسايي كنند و در راستاي غلبه بر اين اعتراضها به كاركنان و افراد ذي نفع كمك كنند.افــــرادي كه در برابر تغييرات مقاومت مي كنند از پيـــامدهاي احتمالي تغييرات يعني بي نظمي، پيچيده شدن و سردرگمي اوضاع واهمه دارند.
هزينه ها و پريشاني ناشي از مسائل جاري نيز ترس و واهمه ايشان را تقويت كرده و ممكن است سبب تضعيف ديگر ابتكار عملهاي ارزشمند گردد. اگر سازمانها بخواهند تغييرات به صورتي موفق انجام پذيرد بايد زيربنايي را براي حمايت از تغيير بسازند.اين امر، بويژه درباره سازمانهاي موفقي كه به تغييرات ضـــروري ملزم نيستند نيز صدق مي كند. برخلاف سازمانهاي بحران زده، علائم وجود مشكلات، به آساني در سازمانهاي موفق قابل تشخيص نبوده و پيامدهاي آن در زيان مالي، كاهش شمار مشتريان، توليد ناقص و جرائم مكرر نمايان نمي گردد.ضرب المثل قديمي سري كه درد نمي كند را دستمال نمي بندند درباره سازمانهاي موفقي كه در محيطهاي پويا به كار مشغولند مصداق ندارد زيرا:

موفقيت را نبايست با خوش اقبالي اشتباه گرفت: موفقيت با پيروي از رويكردي روشمند درجهت تكميل وظيفه اي مشخص به دست مي آيد. البته ممكن است كه در فرايند پيروي از رويكرد مذكور، اقبالي نيز به وجود آيد كه درنتيجه آن فرصت و پاداشي فراتر از نتايج مثبت وظيفه مورداشاره حاصل گردد. اقبال به دست آمده ممكن است درعمل مشكلات جدي را به گوشه اي براند ولي بايد دانست كه اقبال قابل پيش بيني يا تكرار نيست درحالي كه موفقيت بيشتر قابل رديابي است.موفقيت چالشگراني نو را از ميان رقيبان، شريكان و مشتريان جذب مي كند: تلاشهايي كه در راستاي موفقيت صورت مي گيرد، به طور قطع رقبا را وادار خواهدكرد كه به منظور برابري و سبقت جستن از رهبران بازار، محصولات و خـــدمات خود را دوباره سازمان دهي كنند. پيامد تغييرات مزبور اين است كه نوآوريهاي استثنايي ديروز را به انتظارات استاندارد امروز تبديل مي كند.

شركاي سازمان به منظور كسب ابعاد سودآور و پرارزش تري از معاملات سعي خواهندكرد كه محدوده كاري و نقش قبلي خود را گسترش دهند. اگر آنان قسمتي از زنجيره تامين محصول باشند، ممكن است كه خود مستقيماً خدماتي را به مشتريان پيشنهاد و با اين اقدام و به عنوان واسطه اي زائد سازمانهاي موفق را تهديد كنند. اگر آنها به مشتريان نزديك تر باشند، حتي ممكن است كه با گسترش محدوده فعاليت خود سازمان موفق را حذف و خدمات را در خانه عرضه كنند.مشتريان هميشه فشار زيادي به فروشندگان وارد مي كنند و مي كوشند تا برپايه منافع خود به مذاكره بنشينند. از اين رو، ممكن است بيش از پيش به منابع داخلي روي آورند و از ميزان وابستگي خود به شركت موفق بكاهند.اثرات فشار اين سه گروه مجزا بر سازمان موفق اين است كه سازمان مذكور همواره در تمامي جهات با رقبايي روبرو خواهدبود. موفقيت انتظارات را بالا مي برد، از تحمل نقائص مي كاهد و بر رويارويي با محدوديتها اصرار مي ورزد: خصوصياتي كه امروزه ابداعي و مطلوب به شمار مي روند در آينده به موارد استاندارد تبديل خواهند شد. رشد خصوصيات موردانتظار سبب تغييرات دائمي خواهد گرديد.تكامل كالاها و خدمات نيز سبب كاهش تحمل نقائص توسط (مشتريان) خواهدشد. هرچه سازمانهاي بيشتري به نوآوري روي آورند، انتظارات درباره اطمينان و كاركرد دائمي كالا گستردگي بيشتري پيدا مي كند. به اين تــرتيب شركت تحت فشار بيشتري قرار مي گيرد تا كيفيت محصول خود را تضمين كند و از قانون پيروي كند.
محدوديتها از نوع زمان، بودجه، مهارتهاي انساني و ديگر هزينه هاي آماده سازي مرتبط با اجرا، تداوم استفاده و تعمير و نگهداري محصولات يا خدمات هستند. حتي پس از ايجاد ويژگيهاي موردنظر و كاهش ريسك هاي مهم، باز هم گرايشها به دريافت خدماتي تمايل دارند كه هزينه خود را پيوسته كاهش دهند. كاهش هزينه ها به هزينه اي مالي، زمان و مهارتهاي انساني و اختلال در كسب وكار مربوط است. اين سه جنبه از خصوصيات، نقائص و محدوديتها همگي سبب ايجاد تغييرات مي گردند.
موفقيت سبب نوآوري در محصولات، فرايندها و منابع مي گردد: توانايي سازمانها در مواجهه با انتظارات روزافزون هم به ويژگيهاي محصول و هم به فرايندها و منابع مورداستفاده بستگي خواهد داشت. به منظور تضمين وجود فرايند و موثربودن آن، فرايندهاي پويا مستلزم مميزي و اقدامات اصلاحي دائمي هستند. اقدامات اصلاحي، مثالي از تغييرات به شمار مي آيند.
منابع نوين مي تواند محدوده اي از به كارگيري كاركنان يا مشاوراني با مهارتهاي خاص تا به كارگيري تجهيزات و توسعه توانايي و اثربخشي توانايي سازمان درجهت تكميل فرايندهاي كسب و كار مربوط به خود را شامل شود.

موفقيت سبب ايجاد تمايل به رشد و تكامل فردي مي گردد:
افراد درگير در تلاشهاي موفق مي خواهند كه در مقام رهبري صنعت و به عنوان صاحب نظري برجسته در رشته مربوطه جايگاهي را براي خود ايجاد كنند. تمايل به رهبري سبب گزينش مطلوب تر بهترين عمليات درجهت هدايت سازمان به وضعيت مناسبي از بهره وري، كارايي و رفاه مي شود. اين امر به جذب ديگــــــر متخصصاني كه مي خواهند به اهداف خود در بهترين سازمان مرتبط با رشته شغلي شان دست يابند، منجر خواهدشد.محيط بيروني سازمان بر عوامل هدايت كننده تغييرات اثـــر مي گذارد: بنجامين ديزرائيلي مي گويد: تغيير غيرقابل اجتناب است. تغيير بدون تغيير است. اكثر سازمانهاي موفق در خلاء كار نمي كنند و در معرض عوامل محرك كسب و كار قرار دارند كه سبب ايجاد تغييرات دائمي مي گردند. اين عوامل عبارتند از:
حمايت كنندگـــــــــان، سرمايه گذاران و وام دهندگاني كه منتظر بازپــرداخت اصل و بهره وام خود هستند. چه سازمان توسط بخش خصوصي اداره شود و چه توسط دولت، درهرحال براي سرمايه گذاري و عمليات از پول مردم استفاده مي شود. سرمايه گذاري مورداشاره براساس درك افراد از اين مفهوم حاصل شده كه سازمان، پول را با درنظر گرفتن جنبه هاي اقتصادي سرمايه گذاري خواهدكرد و به دستاوردهاي مطلوبي هم دست خواهد يافت.
در بخش خصوصي، سرمايه گذاريها با هدف رشد سرمايه اي و تكرار رشد سالانه درآمد خالص، انجام مي شود. براي غلبه بر چالشها و تهديدها، زيربناي چنين رشدي بايد به اندازه كافي استوار باشد. همچنين براي اين رشد بايد توسعه لازم نيز صورت گيرد.
تغييرات را با پشتكار و تحليل فاصله ها هدايت كنيد: تغييرات بايد براساس سنجش و توجه به امتيازات حاصله صورت گيرد. براي تعيين اولويت اقدامات، شناسايي نقاط ضعف احتمالي ضروري است. براي افزايش توان رقابت و زمينه كار و فرصتهاي سازمان مي توان برتري ها را افزايش داد.

فاصله ها را كاهش دهيد و براساس نقاط قوت خود كار كنيد: تغييرات بايد با هدف حصول اهدافي شرك صورت گيرند. همواره پيش از شكل گيري تهديد بايد تغييرات مثبت را هدايت كنيد تا علاوه بر غلبه بر آنها از روند تغيير عوامل هم بهره مند شويد.اقبال مطلوب نتيجه به ثمررساندن فرصتهاي مناسب در زمان مناسب است. اولين سازماني كه اين امر را به نتيجه برساند، بيشترين بخت مساعد را به دست خواهد آورد. پذيرش تغييرات الزامي سبب افزايش توانايي سازمان در پذيرش اقبال مساعد خواهد شد. محدودساختن تغييرات از منافع اقبال بلندمساعد خواهد كاست چرا كه سبب پيشي گرفتن ديگران در بهره برداري از آن مي گردد. اقبال مساعد دستاورد اتفاقي يك رويكرد عقلايي است كه بر فداكاري تكيه دارد، با كوشش مستمر گسترش پيدا مي كند و با استقبــال از تغييــــر و پذيرش آن به دست مي آيد.
دو نمونه سازمان موفق ایرانی:
نمونه1:
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران -سرويس: گردشگري
دفاتر خدمات جهانگردي و مسافرتي وابسته به سازمان سياحتي و مراكز تفريحي بنياد مستضعفان انقلاب اسلامي در شش ماهه‌ي اول سال جاري موفق شدند 52 هزار و 964 نفر روز توريست علاقه‌مند به ديدار از آثار و جاذبه‌هاي تاريخي، فرهنگي، باستاني و مواهب طبيعي جمهوري اسلامي ‌ايران را از كشورهاي فرانسه، آلمان، ژاپن، اتريش، تركيه، اسپانيا هلند، ايتاليا، سوييس، تايوان، فنلاند، دانمارك، سوئد، نروژ، بلژيك و كشورهاي حوزه خليج فارس وارد كشور كنند. به گزارش گروه دريافت خبر ايسنا دفاتر جهانگردي سازمان سياحتي و مراكز تفريحي بنياد مستضعفان در شش ماهه‌ي اول سال جاري در مقايسه با مدت مشابه سال 83 از رشدي معدل 87% برخوردار بوده است كه بيانگر حضور فعال اين دفاتر در نمايشگاه‌ها و مجامع خارجي جهانگردي و نيز انجام بازاريابي فعال در اين عرصه مي‌باشد.
بنابر اين گزارش درآمد ارزي براي سازمان سياحتي و مراكز تفريحي بنياد از محل جذب گردشگران خارجي در نيمه اول سال جاري در مقايسه با مدت مشابه سال 83 نيز از 63% رشد برخوردار بوده است. هم چنين سازمان سياحتي و مراكز تفريحي پيرامون عملكرد سازمان مذكور در بخش فعاليت‌هاي سياحتي، تعداد ايرانياني را كه طي نيمه اول سال جاري در قالب تورهاي سياحتي و زيارتي توسط واحدهاي مسافرتي اين سازمان به خارج از كشور اعزام شدند دو هزار و 225 نفر روز اعلام كرد. طي همين مدت مجموعا 1259 نفر شب مسافر داخلي علاقه‌مند به ديدار از ‌آثار باستاني ، فرهنگي و مذهبي ايران در قالب تورهاي ايرانگردي توسط اين سازمان موفق به گشت و گذار در داخل كشور شدند.
نمونه 2:
در هشتمين جشنواره شهيد رجائي، شركت گاز استان گلستان موفق شد رتبه دوم جشنواره را كسب نمايد .
اين جشنواره كه همه ساله برگزار مي گردد عملكرد كليه سازمانها در اجراي برنامه هفتگانه تحول اداري شامل منطقي كردن اندازه دولت ، بهبود مديريت و ارزيابي عملكرد ، آموزش و بهسازي نيروي انساني ، بهبود سيستم ها و روشهاي انجام كار ، تحول در نظام هاي استخدامي ، توسعه اتوماسيون و فن آوري اداري ، تكريم مردم و جلب رضايت ارباب رجوع و ارتقاء سلامت نظام اداري را مورد بررسي قرار مي دهد . در اين رابطه شركت گاز استان گلستان با ارائه مستندات توانست در بين كليه سازمانها در جايگاه دوم استان قرار گيرد . مراسم تقدير از برگزيدگان اين جشنواره كه در سالن اجتماعات استانداري با حضور مسئولين و مديران استان تشكيل شد استاندار گلستان با اهدا لوح تقدير از منتخبين جشنواره قدرداني نمود. در همين رابطه مهندس علوي مدير عامل شركت گاز استان گلستان در جمع كاركنان اين شركت ضمن عرض تبريك اين افتخار بزرگ طي سخناني ياد آور شد : كسب اين موفقيت مرهون تلاش خالصانه شما همكاران گرامي در ايفاي وظايف محوله بوده و اكنون مسئوليت ما بسيار سنگين تر شده است و مهندس علوي افزود :‌بايد در جهت حفظ و صيانت از اين جايگاه و دستيابي كامل به اهداف و آرمانهاي شركت كه همانا ارائه خدمات مطلوب به مردم شريف و شهيد پرور استان مي باشد تلاش بيشتري نمائيم . علوي سازمانهاي موفق را سازمانهايي خواند كه از قابليت تحول پذيري نسبي برخوردار بوده و تحولات بايد شناخته شده و متناسب با شرايط و نياز سازمان باشد وي همچنين بر ارائه عملكرد بهينه و مطلوب در راستاي پياده سازي مراحل هفتگانه تحول اداري و عملي نمودن آن با ارائه مستندات كامل و تلاش مستمر همكاران جهت كسب موفقيت بيشتر ، بر احراز جايگاه اول جشنواره شهيد رجائي در سالهاي آتي تاكيد كرد.