-
چشم‌اندازی بر طراحی وب‌سایت‌های جذاب برای کودکان و نوجوانان
اينترنت از آغازين روزهاي تولدش، به جاذبه‌اي ويژه براي كودكان و نوجوانان تبديل شده است و استفاده از وب‌سایت‌‌ها به عنوان یک محمل اطلاعاتی، به سرعت در حال گسترش است. در کشور ما نیز وب‌سایت‌‌هایی برای استفاده کودکان و نوجوانان ایجاد شده‌اند؛ اما متأسفانه در این وب‌سایت‌‌ها آنقدر که به محتوا توجه می‌شود، به طراحی ظاهری توجه نمی‌شود.
در این مقاله سعی شده است؛ ویژگی‌‌هایی که سبب جذابیت وب‌سایت‌های کودکان و نوجوانان می‌گردند، تعیین شود؛ تا کمکی باشد به طراحان این‌گونه وب‌سایت‌‌ها جهت طراحی فضایی جذاب و قابل استفاده برای کودکان و نوجوانان.
کودکان و نوجوانان: اینترنت
امروزه اینترنت با تمامی ویژگی‌‌ها و جذابیت‌ها، وسعت و گستردگی روزانه و تنوع اطلاعاتی و بسیاری موارد دیگر توانسته خود را به عنوان معتبرترین و روزآمدترین منبع اطلاعاتی در دسترس همگان قرار دهد. نوع سازماندهی اطلاعات، تعریف پیوندهای فرامتنی، امکان استفاده از جست‌وجو و مرور، میزان تعامل با کاربر و کاربر‌مدار بودن، سرعت بارگذاری اطلاعات، قابل فهم و ساختارمند بودن صفحات وب، دسترس‌پذیری به اطلاعات را سهولت بخشیده و موجب جذب کاربران می‌شوند.
امروزه استفاده از اينترنت و پايگاه‌هاي موجود در آن، رو به افزايش است و هر كدام با بهره‌گیری از جذابيت‌هاي گرافيكي و اطلاعاتی جديد سعي دارند تا توجه كاربران را به خود معطوف دارند. اين مسأله به خصوص در پايگاه‌هاي كودك و نوجوان به خوبي نمايان است. اينترنت از آغازين روزهاي تولدش، به جاذبه‌اي ويژه براي كودكان، نوجوانان و جوانان تبديل شده است، چنان‌که تحقيقات به عمل آمده در مورد استفاده این قشر از اينترنت و رایانه، از رشد روزافزون اين پديده در اين سنين حكايت مى‌كند.
در چند سال اخير رایانه و اينترنت به تدريج تا حدي جاي دیگر رسانه‌های دیداری و شنیداری را گرفته است و احتمال مي‌رود كه در آينده‌اي نزديك نقش عمده‌تري از دیگر رسانه‌ها را در زندگي كودكان و نوجوانان ایفا کند. استقبال گسترده از اينترنت را مى‌توان در سرعت و امكان استفاده راحت از اين وسيله ارتباطى جست‌وجو كرد. تحقيقات صورت گرفته در اين زمينه نشان مى‌دهد كه گسترش و انتشار اينترنت ۹ برابر سريع‌تر از راديو، ۴ برابر سريع‌تر از كامپيوترهاى شخصى و ۳ برابر سريع‌تر از تلويزيون بوده است.
پیشرفت تدریجی و کسب مهارت مطالعه را می‌توان به کمک استفاده از وب تقویت کرد. وب، منبع خوبی از داستان‌هاست که دسترسی به آن در جای دیگر امکان‌پذیر نیست. بدون تردید منبعی از داستان‌های کلاسیک، افسانه‌ها و عناوین جن و پری قدیمی، که دیگر تجدید چاپ نمی‌شوند را می‌توان در وب پیدا کرد. اينترنت، مي‌تواند فضايي گسترده براي خلاقيت كودكان و نوجوانان فراهم نمايد تا بهتر بياموزند، سرگرم شوند و با دوستان مدرسه‌اي به گفت‌وگو بنشينند و در صورت نياز مشکلات خود را با معلمان و اساتيد خويش مطرح و آن را حل نمايند.
چگونگی طراحی وب‌سایت‌های جذاب برای کودکان و نوجوانان
اینترنت با جذابیت‌های منحصربه‌فرد خود، بسیاری از کودکان و نوجوانان جامعه ما را به خود جذب کرده است. با توجه به تفاوت در نیاز‌ها و ویژگی‌های شخصیتی بین بزرگسالان و کودکان، وب‌سایت‌های ایجاد شده برای کودکان و نوجوانان باید طوری طراحی شوند که متناسب با سن و فرهنگ آنان باشند. امروزه وب‌سایت‌های زیادی به منظور رفع نیازهای روانی و اطلاعاتی کودکان و نوجوانان طراحی شده‌اند؛ ولی واقعاً چه تعداد از آنها آنقدر جذاب و برطرف‌کننده نیازهای کودکان و نوجوانان هستند که از مراجعه کودکان و نوجوانان به سایت‌های نامناسب جلوگیری نماید؟
اگر وب‌سایت‌های کودکان و نوجوانان به امکاناتی که آنان را به استفاده از وب‌سایت‌‌ها علاقه‌مند می‌کند؛ توجه نداشته باشند روزی ممکن است اصلاً دلیلی برای حضور در این وب‌سایت‌‌ها به وجود نیاید. روشن است که جذابیت وب سایت نقش مهمی در زمان ماندگاری کاربر و بالا بردن انگیزش برای اوش و جست‌وجوگری بازی می‌کند. از طرف دیگر، قابلیت استفاده از وب‌سایت، یک شرط ضروری برای بقاست.
در صورتی که استفاده از وب‌سایت مشکل باشد، وب‌سایت ناخوانا بوده و یا به سؤالات کاربران جواب ندهد، کاربران وب‌سایت را ترک می‌کنند. در طراحی وب، عناصر کارکرد، محتوا، شکل، سازمان و تعامل نقش مهمی ایفا می‌کنند. هدف یک وب‌سایت جذب کاربران می‌باشد.
قبل از ایجاد و طراحی یک وب‌سایت در وهله اول باید دانست که استفاده‌کنندگان یا به عبارت دیگر جامعه استفاده‌کننده از یک وب‌سایت چه کسانی هستند؟ بنابراین باید کاربر را در نظر گرفت و نیازهای او را مورد توجه قرار داد. طراحان علاوه بر رعایت کردن معیارهای وب‌سایت باید صفحات را طوری طراحی کنند که بیشترین بار معنایی را برای مخاطب خود داشته و بیشترین تأثیر را بر او بگذارند.
با وجود انواع وب‌سایت‌‌ها طراحان می‌توانند نوع جامعه استفاده شده را مشخص نمایند و هدف استفاده کننده را تشخیص داده و سعی در بر آوردن آن داشته باشند.
براي طراحي يك وب‌سایت، مسائل نرم‌افزاري و سخت‌افزاري، همراه با بررسي محتوا، شناسايي مخاطب، اهداف طراحي وب‌سایت و شناسايي مسائل كاربردپذيري وب‌سایت براي كاربر نهايي، مي‌تواند بر ميزان استفاده او تأثير بيشتري بگذارد. استفاده آسان از هر وب‌سایت بايد به كاربر اطمينان دهد كه امكان دسترسي به منابع عرضه شده در آن را دارد.
اگر طراحي يك وب‌سایت، چنان ضعيف باشد كه كاربر از استفاده آن منصرف شود، ديگر اهميتي ندارد كه تا چه ميزان به فراهم‌آوري اطلاعات با كيفيت توجه شده است، زيرا وب‌سایت‌هاي مربوط به كودك و نوجوان، چون مخاطبان خاصي دارند، بايد داراي تمامي عناصر و ويژگي‌هايي كه انتظار مي‌رود يك وب‌سایت داشته باشد، باشند.
يعني؛ وب‌سایتي كه در هر يك از حوزه‌هاي كودك و نوجوان طراحي شده است بايد به عناصري مانند: محتواي مطالب، تصاوير، ساختار و ديگر موارد با ظرافت بيشتري بپردازد، زيرا با كاربران خاصي در ارتباط است.
طراحی صفحات وب را از دو جنبه بسیار مهم می‌توان مورد توجه قرار داد. این دو جنبه عبارتند از:
۱. طراحی ظاهری صفحه، و به عبارتی طراحی هر آنچه که در محدوده دید کاربر قرار گرفته و عمدتاً به مسائل زیباشناختی و هنری صفحه مربوط می‌شود نظیر استفاده از تصاویر و رنگ‌ها.
۲. طراحی محتوای اطلاعاتی صفحه و به عبارتی طراحی هر آنچه که استفاده هر چه مؤثرتر و کارآمدتر کاربر از محتوای اطلاعاتی صفحه را در بردارد نظیر صفحه‌آرایی و آرایش سازگار و هماهنگ صفحات با یکدیگر و نیز استفاده از پیوندهای فرامتنی جهت راهبری در صفحه
برای مؤثر بودن صفحات وب باید موارد زیر را در نظر گرفت:
۱. صفحه‌ها به ویژه محتویات متن به سرعت بارگذاری شوند. تصویرهای بزرگ و عوامل چندرسانه‌ای بدون اینکه روی خط و با صفحه بارگذاری شوند در پرونده‌های جداگانه نگهداری شوند.
۲. فراخوانی سریع و قوی در همه صفحات به چشم بخورد که می‌تواند به ایجاد انگیزه در بازدیدکننده منجر شود.
۳. صفحه‌ها دارای شکل و رنگ استاندارد باشند.
۴. متن به صورت یک هرم واژگون نوشته می‌شود در این صورت جمله‌ها و یا پاراگراف‌های کوتاه پیام‌های کلیدی را به سرعت و قابلیت درک خوب به بازدید کننده منتقل می‌نمایند. شیوه، حالت متن، تصویرها، عوامل چندرسانه‌ای در همه صفحه‌ها به صورت یکنواخت خواهد بود.
۵. متن ارتباطی به مهم‌ترین کلمه‌ها یا جمله‌ها توجه داده و بر روی مواردی که ارتباط مهم است و یا نوع تداخل و در هم قرار گرفتن را فعال می‌سازد تأکید خواهد کرد.
۶. عوامل چندرسانه‌ای به صورت انتخابی و با توجه به توانایی و سرعت دسترسی بازدید کننده استفاده خواهد شد.
انجمن کتابداري آمريکا، در وب‌سایت خود، سياههاي از برجسته‌ترين وب‌سایت‌هاي کودکان و نوجوانان در زمينه‌هاي موضوعي مختلف تهيه کرده و با علامت‌هاي خاصي رده سني آنها را نيز تعيين کرده است. از اين معيار‌ها مي‌توان براي انتخاب مناسب‌ترين وب‌سایت‌‌ها براي کودکان و نوجوانان بهره برد. به همين منظور معيارهاي مورد استفاده و تأييد انجمن کتابداري آمريکا معرفي مي‌گردند.
-
پديدآورنده
- نام فرد يا گروهي که وب‌سایت را ايجاد کرده‌اند بايد بطور روشني بيان گردد.
- سازنده وب‌سایت بايد در صورت لزوم، به ذکر منبع براي اطلاعات بيان شده بپردازد.
- مدير يا مسئول وب‌سایت بايد امکان اظهار نظر را براي کاربران فراهم نمايد.
- مدير يا مسئول وب‌سایت بايد در مورد هر پرسشي در رابطه با حق مؤلف، علائم تجاري يا مالکيت اقلام موجود پاسخگو باشد و همچنين وب‌سایت‌هايي که قانون حق تکثير يا هر قانون ديگري را نقض کرده‌اند، نبايد توسط مسئول وب‌سایت پيشنهاد و سياهه و يا به آنها پيوند داده شود.
هدف
- هدف وب‌سایت بايد واضح و محتواي آن بايد نمايانگر هدف باشد. وب‌سایت‌‌ها ممکن است با هدف سرگرمي، آموزشي، تجاري و مانند آن ساخته شده باشند.
- تبليغات بايد محدود و مناسب باشد.
- سایت‌هايي که تنها داراي اهداف تجاري مي‌باشند به عنوان سایت‌هاي برجسته در نظر گرفته نمي‌شوند.
- وب‌سایت خوب بايد تجربيات کاربران را افزايش داده و موجب گسترش قوه تخيل آنها گردد. وب‌سایت‌هايي که سوگيري را به جاي گسترش ديد کودکان رواج مي‌دهند، به عنوان وب‌سایتي برجسته در نظر گرفته نمي‌شوند.
طراحي و ثبات
- اطلاعات بايد به سهولت بازيابي و استفاده شود.
- طراحي بايد براي بينندگان جذاب باشد.
- متن بايد به سهولت خوانده شود و نبايد از پس‌زمينه، تصاوير و قلم‌هايي استفاده گردد که باعث عدم تمرکز مي‌گردد.
- کاربران بايد به راحتي قادر به مرور وب‌سایت باشند.
- صفحاتي که براي پيوند در نظر گرفته شده بايد به خوبي سازماندهي شده و براي کودکان و نوجوانان گيرا و جذاب باشد. مجموعه پيوند‌ها نيز بايد به خوبي انتخاب شده و به کودکان و نوجوانان براي دنبال کردن موضوعات مورد علاقه‌شان کمک کند.
- طراحي بايد براي کاربران مناسب باشد.
- وب‌سایت‌هاي سرگرمي و بازي بايد داراي محيط رابط‌کاربر جذاب و دستورالعمل بازي واضحي باشند.
- وب‌سایت‌‌ها بايد در زماني منطقي و معقول بارگذاري شوند.
- وب‌سایت‌‌ها بايد بدون مشکل، بارگذاري شده و در دسترس باشند. مسأله ثبات نيز نبايد فراموش گردد.
- از قابليت‌‌ها و ابزارهاي ويژه استفاده گردد.
- قبل از استفاده از وب‌سایت، کاربر نبايد مجبور به پرداخت هزينه يا ارائه اطلاعات شخصي خود باشد.
محتوا
- سایت بايد به ارائه محتوايي مفيد و مناسب به‌منظور آموزش، اطلاع‌رساني و سرگرمي بپردازد.
- عنوان وب‌سایت بايد با هدف آن مطابقت داشته باشد.
- محتواي وب‌سایت بايد به راحتي قابل خواندن بوده و توسط کاربران بالقوه، قابل فهم باشد.
- بايد در وب‌سایت اطلاعات كافي وجود داشته باشد تا مشاهده آن را ارزشمند جلوه دهد.
- اگر اطلاعات زيادي در سایت وجود دارد، بايد موتور كاوشگري در نظر گرفته شود و يا حداقل سياههاي از موضوعات زير پوشش ارائه شود تا کاربر بتواند به راحتي، موضوع مورد علاقه خود را بيابد.
- قواعد دستوري و رسم‌الخط بايد صحيح باشد.
- اطلاعات بايد روزآمد و صحيح باشد.
- بايد در رابطه با موضوع وب‌سایت، پيوندهايي به ديگر اطلاعات داشته باشد.
- تصاوير وب‌سایت بايد مربوط و متناسب با متن باشد.
- موضوعات بايد مربوط و متناسب با مخاطبان کودک و نوجوان باشد.
- ديدگاه ارائه شده بايد قابل فهم براي کودکان و نوجوانان باشد.
- در وب‌سایت‌هاي اطلاعاتي، به ويژه آن‌هايي که براي حمايت از برنامه‌ها و تکاليف مدرسه تهيه شده‌اند، کيفيت محتوا بسيار مهم است.
- بعضي وب‌سایت‌‌ها مانند وب‌سایت‌هاي آموزش روش زندگي و بهداشت، ممکن است شامل اطلاعات رشد نيز باشد بنابراين چنين منابعي بايد متناسب با سن و نياز کودکان و نوجوانان طراحي شوند (ala).
به زعم مطالب گفته شده، آنچه که متعاقبا اعلام می‌شود ۱۱ معیار ارزیابی است که توسط شراک به معلمان و دانش‌آموزان برای کاربردپذیری هر وب‌سایت در اینترنت پیشنهاد می‌شود:
صلاحیت‌پذیری: اگر ما با نگاه منتقدانه به اطلاعات اینترنت توجه کنیم، و بخواهیم پایه و اساس صلاحیت مؤلف را بفهمیم، برخی از فیلتر‌هایی که ما می‌توانیم به آنها توجه نماییم عبارتند از:
- آیا مؤلف نامی شناخته شده می‌باشد؟
- آیا مدارک آنلاین شامل بیوگرافی و آدرس ایمیل می‌باشد؟
- آیا شما به سایت مورد نظر از طریق سایتی معتبر متصل شده‌اید؟
- آیا شما به اطلاعات اضافی از طریق مؤلف راهنمایی شده‌اید؟
سوگیری: سایت‌‌هایی که مغرضانه عمل می‌نمایند با کلماتی سعی در قبولاندن اطلاعات خود دارند تا اطلاع‌رسانی واقعی. برخی از
مسایل که می‌شود به آنها فکر کرد شامل:
- آیا واضح است که چه سازمانی بانی این صفحات است؟
- آیا به وب‌سایت حامی این سایت می‌توان متصل شد؟
- آیا صفحه وب به جای اینکه حاوی اطلاعات باشد یک آگهی تغییر شکل یافته است؟
استناد: اگر مؤلف یک سایت دارای بیوگرافی باشد، دانش‌آموزان می‌توانند با مراجعه به این منابع اطلاعات اضافی را درباره موضوع پیدا نموده و محتوای معرفی شده از طرف مؤلف را با سایر موضوعات مقایسه نمایند. اگر مؤلف کاربر را به منابع مرتبط راهنمایی نماید، می‌تواند به دانش‌آموز اجازه دهد تا دانش مؤلف را ارزیابی نماید. استناد‌ها بایستی استنادهای کاملی باشد تا به دانش‌آموزان اجازه دهند کتاب‌‌ها یا نشریات ادواری مرتبط را در کتابخانه بیابند.
تاریخ‌ها: هر سایت موثق و معتبری دارای تاریخی از روزآمدسازی است. تاریخ دیگری که ممکن است برای دانش‌آموزان مهم باشد، تاریخی است که اطلاعات جمع‌آوری شده است. دانش‌آموزان نیاز دارند که از خودشان سؤال کنند که آیا اطلاعاتی که آنها جست‌وجو می‌کنند از اطلاعات جاری است. در این حالت آخرین تاریخ روزآمدسازی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌‌هایی است که بایستی مورد جست‌وجو قرارگیرد.
کارایی: اگر شما می‌خواهید سایتی را با دانش‌آموزان زیادی استفاده کنید مهم است که سعی کنید در تمام ساعات روز این کار را انجام دهید. برخی از سایت‌‌ها در نیمه روز شلوغ است و احتمالاً سرعت تدریس شما را آهسته می‌کند. اگر گرافیک‌های بزرگی بر روی صفحه وجود دارد، مطمئن شوید که بر روی صفحه حافظه نهانی وجود دارد تا در زمان دانلود کردن سرعت را بالا ببرد.
اشتباه: با توجه به مواد چاپ شده، موردی که ممکن است بر روی وب‌سایت اتفاق بیفتد این است که اطلاعات ظاهر شده خارج از زمینه باشد. استناد‌ها به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد تا در مورد مدارک اصلی تحقیق نموده و با موضوع‌های اطراف آشنا شوند. یکی دیگر از وقایعی که روی وب اتفاق می‌افتد این است که با توجه به نظام‌های فرامتن توانایی رفتن به دیگر وب‌سایت‌‌ها امکان‌پذیر است. دانش‌آموزان بایستی تشویق شوند تا قسمت‌های دیگر وب‌سایت را بیابند و هدف مؤلف و منطق وی را برای تهیه اطلاعات مطالعه کنند.
گرافیکها: بیشتر توجه الزاماً باید بر روی گرافیک‌‌هایی تمرکز شود که در وب‌سایت می‌باشند. یک گرافیک واضح وقتی که یک نکته را نمایش می‌دهد از هزار کلمه بیشتر می‌ارزد. گرافیکها بایستی دانش‌آموزان را در رسیدن به موضوع‌های مورد علاقه‌شان برای استفاده از سایت، راهنمایی نماید و همچنین باید هدف مشخصی را برای خوانندگان نشان دهد.
طراحی ضعیف: هنگامی که یک سایت را ارزیابی می‌کنید دانش‌آموزان باید بدانند که صفحه‌ای که دارای اشتباهات املایی و دستوری می‌باشد ممکن است سرهم‌بندی شده باشد.
اطلاعات نادرست: دانش‌آموزان احتیاج دارند از منابع اطلاعاتی نادرست را بر روی شبکه درک کنند و بدانند که اصلاح متن در هیچ زمانی توسط مؤلف صفحات وب صورت نمی‌پذیرد ضمناً باید بدانند که جوک و شوخی نیز در اینترنت وجود دارد.
ناوبری: صفحات وب باید به گونه‌ای طراحی شوند تا ناوبری در آن به آسانی صورت پذیرد. پیوند‌ها باید به آسانی شناسایی و دسته‌بندی شوند به گونه‌ای که نظم منطقی داشته باشد. دانش‌آموزان باید قادر باشند در اولین نگاه بگویند که چطور یک سایت سازماندهی شده است و انتخاب‌‌ها قابل دسترس‌اند.
کیفیت اطلاعات: هر روزه تعداد وب‌سایت‌‌ها افزایش می‌یابد. تحقیق بر روی موضوعات توسط دانش‌آموزان باعث می‌شود که برای درک مؤثرترین راه برای یافتن اطلاعات و کمک به حذف برخی از موارد خسته‌کننده بپردازند.
زینب سلیمی (دانشجوی کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان)
سعید غفاری (هیئت علمی دانشگاه پیام نور قم)
برچسب برای این موضوع
مجوز های ارسال و ویرایش
- شما نمی توانید موضوع جدید ارسال کنید
- شما نمی توانید به پست ها پاسخ دهید
- شما نمی توانید فایل پیوست ضمیمه کنید
- شما نمی توانید پست های خود را ویرایش کنید
-
قوانین انجمن
پاسخ با نقل قول