تبلور یکی از تکنیک های خالص سازی است و يكي از بهترين روشهاي تخليص اجسام جامد است که در آن ماده جامد ناخالص در حداقل مقدار حلال داغ حل می شود و در اثر سرد کردن در محلول رسوب میکند.
روش عمومي تبلور عبارت است از :
● حل كردن جسم در حلال مناسب به كمك گرما و تهيه محلول سير شده از جسم
● صاف كردن سريع محلول گرم
● سرد كردن تدريجي محلول صاف شده به منظور راسب كردن جسم به شكل بلور
● صاف كردن و شستن بلورها با حلال سرد و خشك كردن آنها
● تعيين نقطه ذوب بلور
عوامل تاثیر گذار در حلالیت:
1- خصوصیات حلال ( قطبی یا غیرقطبی )
2- حجم حلال
3- دمای حلال ( حلالیت با افزایش دما افزایش میابد )
انتخاب حلال مناسب نكته اساسي و مهم در عمل تبلور محسوب مي شود. حلال مناسب حلالي است كه در دماي معمولي جسم را به مقدار جزئي در خود حل كند، ولي در گرما و به ويژه در دماي جوش، اين انحلال به آساني صورت گيرد. عامل ديگر در انتخاب حلال مناسب، توجه به قطبيت آن است كه با توجه به ساختمان ماده مورد نظر انتخاب مي شود. زيرا تركيبات قطبي در حلالهاي قطبي و تركيبات غير قطبي در حلالهاي غير قطبي حل مي شوند.
به هنگام انتخاب حلال مناسب براي تبلور، به نكات زير باید توجه کرد :
● حلال در دماي معمولي ( دماي آزمايشگاه ) نباید تركيب را حل كند، اما در نقطه جوش خود بايد حداكثر تركيب يا تمام آن را در خود حل كند.
● نقطه جوش حلال نبايد از نقطه ذوب تركيب مورد نظر بيشتر باشد. زيرا در اين صورت، پيش از اينكه دماي حلال به نقطه جوش آن برسد، جسم در حلال ذوب مي شود. ( در پديده تبلور، جسم بايد در حلال حل شود).
● حلال و جسم حل شده نبايد با هم واكنش بدهند.
● تا حد امكان نقطه جوش حلال پايين باشد تا به آساني تبخير شود.
حلال های مورد استفاده در تبلور ( کریستالیزه کردن )
چند نکته در مورد عمل تبلور ( کریستالیزه کردن )● چنانچه محلول به شدت رنگي و يا ناخالص باشد، گرم كردن را قطع كنيد پس از اينكه محلول، اندكي خنك شد، كمي پودر زغال به آن اضافه كنيد. زغال به دليل دارا بودن سطح فعال زياد مي تواند ناخالص يها و رنگ را به خود جذب كند. سپس مجددا محلول را گرم كنيد.
● برای تسریع در عمل تبلور يك تكه از بلور تركيب را به عنوان هسته اوليه در ظرف بيندازيد اين عمل را بذرافشاني مي نامند.