باران اسيدي: RAIN ACID ) )
تهيه كننده: حسين نژاد عباسي گروه جغرافيا سازمان آموزش و پرورش خراسان رضوي



باران به طور طبيعي بواسطه حضورCO2 درهوا و حل شدن آن در آب بصورت ضعيف خاصيت اسيدي دارد (PH 6/5 و اسيد از نوع اسيد كربنيك) ولي باران اسيدي كه از عوارض زندگي شهري و صنعتي است به بارشي گفته مي شود كه داراي pH كمتر از 6/5 باشد. در نواحي شهري علاوه بر 2 Co گازهاي ديگري با ويژگيهاي اسيدي توليد مي شود كه مشخص ترين آنها دي اكسيد گوگرد (2 So) و دي اكسيد ازت (2No) مي باشد. (غياثي 1367)
اكسيد ازت و گوگرد و ساير مواد آلوده كننده هوا مي توانند در هوا پخش شده و يا به قسمت هاي بالاي جو منتقل شوند0

. اين آلودگيها در هوا مي توانند بطور مستقيم «بارش خشك (dry deposition)» ته نشين شوند، و يا همراه با باران و برف «بارش مرطوب (wet deposition)» به سطح زمين منتقل شوند.
اكسيدهاي گوگرد: اكسيدهاي گوگرد بر اثر سوزاندن زغال سنگ، نفت و سوخت اتومبيل ها ايجاد شده و بصورت دي اكسيد گوگرد به هوا متصاعد مي شود اين گاز در صورتي كه با بخار آب تركيب شود توليد اسيد سولفورو (H2 So3 ) مي كند.
S + O2 So2

_H2 SO3 SO2 + H2 O

اكسيد ازت (NO) : اكسيد ازت از حرارت و فشار زياد حاصله از احتراق در داخل موتور اتومبيل توليد مي شود و چون دماي سوختن در موتورهاي ديزلي بيش از موتورهاي بنزيني است اين گاز در موتورهاي گازوئيل سوز بيشتر است. اكسيد ازت در هوا با اكسيژن تركيب شده و دي اكسيد ازت را توليد مي كند. (NO2) و اگر با رطوبت تركيب شود اسيد نيتريك (HNO3) ايجاد مي شود. (برومند – يونسكو 1370)
3NO2 + H2 O 2HNO3 + NO

اثرات بارشهاي اسيدي بر انسان: بارشهاي اسيدي به هر دو صورت خشك و مرطوب بر انسان و محيط انساني اثرات نامطلوبي دارد واكنشهايي كه منجر به توليد تركيبات اسيدي مي شود مي تواند بجاي رطوبت هوا در اشك چشم يا ششها انجام شود. و باعث ايجاد مشكلاتي براي دستگاه تنفسي شده و بيماريهاي چون سرطان ريه و برنشيت ايجاد كند، ، ذرات معلق گوگرد سبب پيدايش و تشديد بيماري برونشيت مي شود. در نواحي پرجمعيت و افراد سيگاري اين بيماري بيشتر ديده شده است.
مطالعات انجام شده ثابت كرده است كه از 1952 تاكنون تعداد سرطانهاي ريوي و تنفسي در حال افزايش بوده است. بخصوص در فرانسه گزارشهاي مرگ و مير ناشي از اين مسئله، در چندين دوره افزايش نسبتاً زيادي را نشان مي دهد.
به هر صورت شواهد قطعي در مورد اثرات «شهر» بر سرطان ريه وجود دارد جدول مربوط به شكل شماره كه از «لاوسكين 1970» گرفته شده است مرگ و مير ناشي از سرطان ريه را در بين نواحي شهري و روستائي مقايسه كرده است مرگ و مير ناشي ازاين بيماري در بين سيگاريهاي نواحي شهري 26 تا 123 درصد بيشتر از نواحي روستائي است.

سيگاري
غير سيگاري
منطقه مورد
مطالعه
شهر
روستا
نسب شهري به روستا
شهر
روستا
نسب شهري به روستايي
101
80
26/1
36
11
27/3
مردان كاليفرنيا
189
85
23/2
50
22
27/2
انگليس و ولينر
38
10
8/3
ايرلند شمالي
100
50
2
16
5
2/3
مردان آمريكائي


























شكل شماره 2 خلاصه اي از مطالعات مرگ و ميرهاي ناشي از سرطان ريه در هر
000/100 نفر مأخذ: آلودگي هوا. تاليف هنري كينز. ترجمه دكتر غياث الدين

اثر باران اسيدي بر موجودات دريايي: هر موجود زنده نسبت به تغييرات ph داراي مقاومت خاصي است با كاهش ph در اب و بالا رفتن خاصيت اسيدي ابها بر روي بعضي از موجودات دريايي اثر نامطلوب گذاشته وممكن است باعث مرگ انها شود. در سال 1900 ميلادي حدود000/0 3 كيلو گرم ماهي سالمون در هفت رودخانه نروژ صيد شد درحاليكه در سال 1970 به دليل افزايش اسيديته آب هيچ اثري از اين ابزي در رود خانه فوق پيدا نشده است.
بارانهاي اسيدي كه در خاك نفوذ مي كنند باعث رها سازي فلزاتي چون نيكل , سرب و منگنز....... شده و به تدريج توسط جريان آب به درياها حمل ميشود و در مرگ بعضي از
موجودات دريايي مؤثر واقع مي شود.



اثر بارانهاي اسيدي بر ساختمانها:
ساختمانهايي كه از جنس سنگهاي آهكي ( مرمر- سنگ آهك – ماسه سنگ آهكي ) مي باشند به بارانهاي اسيدي حساسيت
بيشتري دارند كه اين مسئله
علاوه بر زيا نهاي اقتصادي مي تواند باعث زيانهاي فرهنگي هم شود
براي مثال آثار تاريخي شهرهاي چون پاريس , لندن , ونيز ,....... در معرض شكل 3 اثر بارشهاي اسيدي بر آثار باستاني خطر جدي قرار دارند در ايران نيز به علت گسترش شهرها و افزايش آلودگي هوا, آثار تاريخي با چنين خطري مواجه هستند.
باران اسيدي در هر دو حالت خشك و مرطوب باعث تخريب و تغيير سطح سنگهاي آهكي مي شود. در حالت مرطوب,بارش اسيدي كه سطح سنگها ريزش مي كند با عناصر موجود در سنگ واكنش انجام داده و باعث تخريب سنگ مي شود. زيرا كاني كلسيت CaCo3) )كه كاني اصلي سنگهاي آهكي است به وسيله آبهاي اسيدي خيلي سريع حل مي شود, نحوه عمل H2Co3 و H2So4 به شرح زير است.



اسيد كربنبك CaCo3 + H2Co3 Ca+2 + 2Hco3-

اسيد سولفوريك H2So4 + CaCo3 Ca2+ + So4 2- + H2o + Co2


بارش اسيدي در حالت خشك بر روي سنگها رسوب كرده وباعث تيرگي نماي ساختمانها ميشودكه علاوه بر اينكه چهره نامطلوبي به شهر مي دهد به تدريج باعث تخريب نماي ساختمانها مي شود.
همچنين از طريق هوا داخل موزه ها شده و بر آثار هنري اثر مخرب مي گذارد.