ساختار آموزش و پرورش كودكان و دانش آموزان كم توان ذهني


از اهم اهداف اجتماعي آموزش و پرورش فراهم نمودن امكانات برابر براي دستيابي تمام افراد جامعه به آموزش عمومي است. چون به لحاظ وجود افراد نيازمند به اين نوع آموزش مواجه با طيف گسترده اي ازافراد با توانايي ها و قابليت هاي متفاوت هستيم. تفاوت در اين توانايي ها به معني تفوق يك گروه بر گروه ديگر نيست بلكه بدين معناست كه مسؤولان نظام آموزشي بايد خدمات و امكاناتي را متناسب با توانايي ها و نيازهاي افراد فراهم كنند. دفتر برنامه ريزي آموزش و پرورش كودكان استثنايي، تعليم و تربيت گروهي از كودكان نيازمند يادگيري را به لحاظ ناتواني در حيطه هاي حسي، حركتي، ذهني و رفتاري تحت پوشش قرار دارد. در سال 1369 با تصويب مجلس شوراي اسلامي سازمان آموزش و پرورش استثنايي كشور جهت تعليم و تربيت اين گونه افراد تأسيس گرديد. يكي از گروه هاي تحت پوشش اين سازمان، كودكان و دانش آموزان كم توان ذهني مي باشند. هدف از آموزش و پرورش اين گروه، آماده سازي آنان براي داشتن زندگي نسبتاً مستقل و مجهز نمودن ايشان به مجموعه اي از مهارت ها در زمينه هاي شخصي، اجتماعي و اقتصادي است.
دستيابي به اين هدف از يك سو از طريق شناسايي، ارزيابي و تشخيص به موقع و مداوم، توانبخشي و آموزش كودكان و از سوي ديگر با مشاوره و آموزش نظامند والدين اين دسته از كودكان ميسر مي گردد. آموزش كودكان بر محورهاي مهارت هاي شناختي، اجتماعي، آموزش هاي ضروري عمومي و حرفه آموزي استوار است.
نظام آموزش و پرورش دانش آموزان كم توان ذهني داراي سه دوره به شرح زيرمي باشد.
1- دوره پيش از دبستان
2- دوره آموزش ابتدايي
3- دوره مهارت هاي حرفه اي
دوره پيش از دبستان به دليل اهميتي كه در رشد همه كودكان به ويژه كودكان كم توان ذهني دارد، نيازمند برنامه ريزي، خاص و دقيقي مي باشد. هدف اين دوره آموزش و جلب همكاري والدين به منظور ارتقاء سطح آگاهي آنان و پيشگيري از معلوليت هاي ثانويه و بالا بردن توانايي هاي كودك در حيطه هاي مربوط به مهار ت هاي شناختي، برقراري ارتباط زباني- كلامي، حركتي، اجتماعي- عاطفي و خود ياري است. بر اين اساس كودك با آمادگي بيشتري وارد دوره آموزش ابتدايي مي شود. به همين جهت دوره بيش از دبستان در ساختار آموزش و پرورش كودكان كم توان ذهني شامل برنامه هاي از تشخيص كم توان ذهني تا 6 سالگي، والدين داوطلب مي توانند به مدت يك الي 2 سال از خدمات مشاوره اي و آموزشي برخوردار شوند. ولي در برنامه آمادگي كودكان كم توان ذهني در سنين 6 الي 10 سالگي پس از گذراندن مراحل ارزيابي و تشخيص وارد پايه آمادگي شده و از محتواي آموزشي آمادگي مقدماتي و تكميلي بهره مند مي گردند.
برنامه آموزشي دوره ابتدايي مانند آموزش و پرورش عادي است. با اين تفاوت كه اين دوره با محتواي آموزشي مناسب اين گروه از دانش آموزان، در 7 پايه تحصيلي طراحي شده است.
حداكثر سن پذيرش براي اين دوره 12 سال و حداكثر سن اشتغال به تحصيل 19 سال تمام است. در ضمن در پايان اين دوره گواهي نامه دوره ابتدايي اعطا مي شود.
دانش آموزان كم توان ذهني پس از گذراندن دوره آموزش ابتدايي وارد دوره مهارت هاي حرفه اي مي شوند. هدف اين دوره، پرورش همه جانبه فرد كم توان ذهني و آماده نمودن او براي انجام فعاليت هاي روزمره زندگي، پذيرش مسؤوليت هاي فردي و اجتماعي و آموزش حرفه اي خاص يا بخشي از آن حرفه متناسب با توانايي، استعداد و علاقه وي مي باشد. برنامه آموزشي اين دوره شامل آموزش عمومي و حرفه آموزي است كه در سه پايه تحصيلي طراحي شده است. حداكثر سن ورود به اين دوره 19 سال تمام مي باشد. پس از اتمام دوره، به فارغ التحصيل گواهي نامه اي كه با تأييد شوراي عالي آموزش و پرورش اعطا مي شود كه معادل دوره راهنمايي بوده و بعد از هماهنگي وزارت كار و امور اجتماعي داراي ارزش استخدامي خواهد بود.
اميد است با برنامه ريزي صحيح و اتخاذ شيوه هاي آموزش و توانبخشي مناسب، آموزش حرفه هاي مورد نيازجامعه، و نيز ايجاد نگرش مثبت در جامعه به ويژه در كافرمايان و حمايت هاي وزارت كار و امور اجتماعي شاهد جذب اين افراد در مشاغل متناسب با توانمندي هاي آنان باشيم.