لمس درمانی یکی از روش های غیر معمول در طب میباشد که شامل ماساژ درمانی ، آكوپرشر یا فشار درماني ،رفلكسولوژی ،انرژي درمانی ، درمان توسط حركت دادن و ورزش میباشد .


ماساژ درمانی
ماساژ درمانی از قديمي ترين روش های درماني است كه توسط بشر به كار گرفته شده است ، در طب چين باستان شواهدي از ماساژ درماني در 4000 سال قبل وجود دارد .
همچنين در نوشته های بقراط و جالينوس در مورد اين نوع درمان مطالب زيادي وجود دارد و ابن سينا نيز در كتاب قانون در مورد ماساژ درماني شرحي نوشته است.
ماساژدرماني به صورت مدرن از قرن نوزدهم در سوئد شروع شد و توسط برادران تيلور به آمريكا و سپس به ساير نفاط دنيا راه يافت.


فشار درمانی

در اين روش با فشار يا ضربه انگشتان يا كف دست روي نقاط طب سوزني ، انرژي ركود يافته در بدن جاري ميشود ، اين نوع درمان نيز ريشه در طب قديم چين دارد و مقدمه طب سوزني بوده است.
اغلب مخلوطي از اين تكنيك های زیر مورد استفاده قرار ميگيرد به خصوص تکنیک های "آن ، ما ، توی ، نا ".
۸ روش اصلی فشار درمانی
ما (Ma): فشردن يا ماساژ توسط نوك انگشتان يا كف دست است.
پي (Pai): ضربه زدن با نوك انگشتان يا كف دست است.
تائو (Tao) : فشردن بين انگشت شست و نشانه (مثل نيشگون گرفتن) است.
آن (An) : فشار متناوب و ريتميك با انگشتان يا كف دست يا مشت است.
ني (Nie) : گرفتن انگشت شست و نشانه و پييچش دادن است.
نينگ (Ning): گرفتن بين انگشت شست و نشانه و بالاكشيدن است.
نا (Na): همان تكنيك نينگ که همراه با بالاكشيدن به اطراف نيز دوران داده ميشود.
توي ( Tui) : فشردن با كمي لرزاندن است.
در حال حاضر چهار روش فشار درمانی در دنيا بيشتر معمول است
شياتسو (Shiatsu)
تسوبو (Tsubo)
جین شين جيوتسو (Jin Shin Jyutsu)
جين شين دو (Jin Shin Do)

در روش هاي شياتسو و تسوبو فشار از يك انتهای خطوط مربوط به طب سوزنی شروع و به انتهاي ديگر تدريجاً ختم ميشود.
بيمار ابتدا به پشت و سپس به شكم ميخوابد و معمولاً تمام خطوط طب سوزني از ابتدا تا انتها تحت فشار قرار ميگيرند.
روش شياتسو بيشتر در ژاپن متداول است و اين روش حدود بيست سال است كه در آمريكا و اروپا نيز مورد استفاده قرار ميگيرد.
در روش هاي جين شين جيوتسو و جين شين دو، فشار روي نقاط طب سوزني اغلب فقط در نقاط مربوط با بيماري شخص انجام ميشود.
در تمام اين روش ها، روند كلي درمان شبيه طب سوزني است و همانگونه كه ذكر شد اصولاً فشار درماني مقدم بر طب سوزني و مقدمه آن بوده است.
اين روش ها براي طيف وسيعي از بيماري ها مورد استفاده قرار ميگيرند.



روش های حركتی و ورزشی
در اينگونه از روش هاي لمس درمانی ، حركت دادن قسمت هاي مختلف بدن بيمار توسط درمانگر و يا ورزش براي درمان مورد استفاده قرار ميگيرد.
در هردو روش ، به خصوص روش دوم، انرژي درماني در حقيقت جزئي از درمان است و دو روش حركت دادن اندام ها امروزه در دنيا بسيار معمول شده است :
کايروپراكتيك Chiropractic و استئوپاتی Osteopathic
کايروپراكتيك Chiropractic

در اين نوع درمان ، ارتباط عضو به خصوص ستون فقرات و عمل به خصوص دستگاه عصبي مورد نظر است.

نظريه كلي آن است كه تغييرات و اختلالات مفاصل، به خصوص ستون فقرات، تأثير مستقيم روي دستگاه عصبي ميگذارند و اختلال در دستگاه عصبي اختلال در هريك از اعضاء بدن را ميتواند در پي داشته باشد، چون دستگاه عصبي كنترل كننده ساير دستگاه هاي بدن است.

بنابراين با حركت دادن و تصحيح اختلالات مفاصل و به خصوص ستون فقرات، در نهايت ميتوان روي عمل تمام اعضاء بدن تأثير گذاشت.

كايروپراكتيك نيز به خصوص در ايالات متحده آمريكا بسيار مورد توجه قرار گرفته و دانشكده هاي زيادي براي تعليم اين روش درماني در اين كشور وجود دارد .

تخمين زده ميشود كه حدود 15 تا 20 درصد مردم اين كشور در هنگام بيماري به كايروپراكترها مراجعه مينمايند .

درمان به كمك ورزش هاي خاص نيز انواع مختلف دارد كه اين روش نيز از فرهنگ قديم هند و چين و ژاپن ريشه گرفته است.

يوگا و ورزش هاي رزمي مانند كاراته ، كونگ فو ، جودو و به خصوص چی گنگ از اين مقوله هستند.



استئوپاتی Osteopathic

حركت دادن اندام ها و گاه انرژي دادن، اساس اين نوع درمان را تشكيل ميدهد.

امروزه در آمريكا 18 دانشكده استئوپاتي وجود دارد كه فارغ التحصيلان آن ها درجه دكترا در استئوپاتی
دريافت ميكنند و حتي دوره هاي تخصصي پس از دكترا نيز وجود دارند .

يوگا Yoga

يوگا از واژه سانسكريت به معناي وحدت گرفته شده و يكي از مكاتب مراقبه است كه قدمت 5000 ساله دارد.

يوگا مكاتب و روش هاي زيادي دارد كه در بين آنان هاتايوگا از همه شايعتر است.

حركات يوگا (آسانا‌) برخي بسيار ساده و بعضي بسيار پيچيده اند و هر آسانا سه بخش اصلي دارد: يك حركت بدني، يك كنترل فكري و يك كنترل تنفس.

تمرينات منظم يوگا، بدن را قوي و سالم و انعطاف پذير ميسازد و اعمال دروني بدن را به كنترل انسان در می آورد .

روش چي گنگ Qi Gong

چين كشوري است كه تاريخچه چندين هزارساله در استفاده از انرژي براي درمان دارد.

برخي اسناد باستان شناسي كه در چين كشف شده اند نمايانگر فرهنگ استفاده از انرژي ميباشند كه قدمت آنها به 7000 سال ميرسد.

فرهنگ استفاده از انرژي در ورزش هاي مينوی انرژي زا در چين سابقه و ارزش بسيار دارد كه مهمترين آنان ورزش چي گنگ است.

در زبان چيني چي به معناي هوا، نفس، بخار، يا همان پرانا در زبان سانسكريت و يا همان انرژي معنوي است كه در قسمت هاي ديگر اين كتاب به آن اشاره شده است.

گنگ به معناي حركت يا به دست آوردن است بنابراين چي گنگ را ميتوان به دست آوردن يا گرفتن انرژي معنوي ترجمه نمود.

اين ورزش قديمي ترين نوع ورزش در چين است كه براي تحصيلِ انرژي مورد استفاده قرار ميگيرد و منجر به حفظ سلامت و همچنين درمان بيماري ها ميشود.

حركات هماهنگ بدن و حركات منظم تنفسي و تمركز ذهني براي وارد نمودن انرژي به بدن انجام ميشود.

دقيقاً معلوم نيست كه آيا اين ورزش از هند به چين راه يافته و يا اينكه در چين شروع شده است.

در چند مقبره از امپراطورهاي قديم چين كه در كنار ديوار بزرگ چين كشف شده است ، نقاشي هائي از حركات اين ورزش پيدا شده كه اين حركات ورزشي در حال حاضر نيز در چين معمول هستند.

اين ورزش نوع به خصوصي ندارد و حد اقل 3000 نوع مختلف آن در چين و همچنين ساير نقاط دنيا تمرين ميشوند ولي از نظر زير بنائي ميتوان گفت كه پنج نوع است: تائوئي، بودائي، كنفوسيوسي، كاراته و پزشكي.

تخمين زده ميشود كه حدود هفتاد ميليون نفر در دنيا اين ورزش را انجام ميدهند.

متد كاراته ورزش چي گنگ ، متد يانگ يا قوي است كه در ارتش چين هم از آن استفاده ميشود و متد پزشكي ورزش چي گنگ ، متد يين يا نرم است كه براي درمان خود و ديگران ميتوان از آن استفاده نمود.

هدف از ورزش چي گنگ در درجه نخست افزايش انرژي بدن است، ولي با ادامه اين ورزش ميتوان ميزان انرژي را به حدي رساند كه ديگران را نيز معالجه كرد.

اين ورزش روزانه حداقل بيست دقيقه بايد انجام شود و معمولاً شخص پس از سه تا شش ماه نتايج رضايت بخشي از آن ميبيند .

این ورزش هر زمان كه كنار گذاشته شود انرژي بدن بر اساس عوامل مختلف مانند فشارروحي و كار نامناسب شروع به كم شدن ميكند و درنتيجه بيماري ها مجدداً بر انسان چيره ميگردد.

در فلسفه تائوئيسم چيني عقيده بر آن است كه عمر ترميم سلول هاي بدن حدود 120 سال است و دليل اينكه اغلب انسان ها زودتر پير ميشوند و ميميرند، پندار بد و گفتار بد و كردار بد است.

ورزش چي گنگ بر اساس هماهنگ كردن سه وجود اصلي، يعني انديشه و بدن و نفس است.

انديشه بايد در هنگام ورزش آرام و نيك باشد و انسان بايد در موقع ورزش به طبيعت و مناظر آرام بخش فكر كند.

بدن بايد در هنگام ورزش راست و استوار و نرم باشد و خميدگي در اعضاء بدن موقعي پيش مي آيد كه انرژي در بدن به صورت صحيح حركت نكند.

چيني ها معتقدند بدني كه انرژي در آن به صورت كامل جاري است بدون چربي ميماند و مانند بدن يك كودك نرمش پذير است.

در ورزش چي گنگ آرام و عميق تنفس كردن بسيار اهميت دارد و در اين ورزش سعي ميشود كه مركز نفس كشيدن را از انقباض و انبساط قفسه سينه به سوي ديافراگم تغيير دهند.

اين روش اجازه مي دهد تا تنفس عميقتر و آرامتر انجام شود.

اكثر استادان چي گنگ براي انرژي دادن به ديگران بايستي روزي چند ساعت پرورش انرژي كنند تا از دادن انرژي به ديگران صدمه نبينند.

دسترسي به اين انرژي و پرورش آن، از طريق ورزش هاي چندين ساله حاصل ميشود .

اكثر مواقع شخص با تمرين هاي ممتد روزانه فقط ميتواند خود را سالم نگهدارد و به ندرت پيش مي آيد كه بتواند به حدي انرژي ذخيره كند كه به ديگران نيز بتواند انرژي بدهد.

اين تمرين ها بايد زير نظر يك استاد دانا و با تجربه يادگرفته شود، چون اگر به صورت صحيح انجام نگردد ميتواند به شخص صدمه بزند.

تمرينات ورزش چي گنگ ميتواند استاد را به درجاتي برساند كه از فاصله دور نيز بتواند بيماري را تشخيص دهد و انرژي را منتقل نمايد.

معمولاً اين كار به صورت مداوم انجام نميشود چون استاد به مقدار زيادي انرژي از دست ميدهد و لازم است كه تمرينات خود را زيادتر كند.

استادان چي گنگ حدود 10 و حداكثر 30 بيمار در روز ميتوانند ببينند و تعداد بيش از اين ممكن است
باعث كاهش انرژي خودشان بشود.

معمولاً اين استادان بعد از سن 60 يا 70 سالگي انرژي دادن به ديگران را قطع ميكنند و فقط براي سالم نگهداشتن خودشان به تمرينات چي گنگ ادامه ميدهند .