معرفي جامع و كامل رشته ي علوم تغذیه - گروه تجربی- یر پزشکی- علوم پایه

[Borna66]

هدف و ماهیت
علم تغذیه مجموعه وسیعی از اطلاعات و دانش‌ بشری است كه به ارتباط بین غذا و سلامتی موجود زنده می‌پردازد و با عواملی مانند بیولوژی، بیوشیمی، علوم رفتاری، علوم اجتماعی و بهداشت ارتباط دارد.
به عبارت دیگر علم تغذیه یك علم چند بعدی است و به همین دلیل دانشجوی این رشته باید اطلاعات جامع و گسترده‌ای در زمینه بیوشیمی، بیولوژی، جامعه‌شناسی ، روان شناسی، بهداشت و شیمی مواد غذایی داشته باشد تا بتواند مهارت های لازم را كسب كند. مهارت هایی كه به دو بخش عمده رژیم درمانی و تغذیه جامعه تقسیم می‌شود.
یعنی كارشناس این رشته هم باید بتواند كه رژیم غذایی مناسب را برای درمان بیماری‌های مختلف ارائه دهد و هم توانایی شناسایی مشكلات تغذیه جامعه را داشته باشد و سپس بر اساس مشكلات موجود، برنامه‌های غذایی لازم را طراحی ، اجراء، نظارت و ارزشیابی كند. همچنین ارتقای ارزش غذایی مواد غذایی مانند كنسرو ، كمپوت و ... كه در صنایع غذایی ایجاد می‌شود. بر عهده كارشناس این رشته است
در رشته تغذیه به رژیم درمانی ،‌اصول علم تغذیه، ارزش مواد غذایی و نحوه تغذیه مناسب برای حفظ سلامت بدن پرداخته می‌شود. اصول علم تغذیه بررسی می‌كند كه چه فرآیندی روی مواد غذایی خورده شده انجام می‌گیرد تا جذب یا دفع شود و رژیم درمانی نیز نوع رژیم غذایی لازم در بیماری‌های مختلف را مشخص می‌كند، چون در برخی از بیماری‌ها، بعضی از مواد غذایی باید حذف شده و یا بیشتر مورد استفاده قرار گیرد مثل بیماری گواتر كه از كمبود ید ایجاد می‌شود.
بدون شك تشخیص بیماری مهمترین و اصلی‌ترین مسوولیت یك پزشك است، اما آیا پزشك وقت و یا حتی دانش لازم را برای تعیین یك برنامه غذایی مناسب دارد؟ آیا در زمینه احتمال تداخل دارو و غذا اطلاعات لازم را در اختیار بیمار قرار می‌دهد؟
به اعتقاد كارشناسان تغذیه ، این وظیفه یك متخصص تغذیه است كه اطلاعات فوق را در اختیار بیمار قرار دهد. به عبارت دیگر هر پزشكی پس از تشخیص بیماری باید بیمار را به متخصص تغذیه ارجاع دهد تا او با توجه به نوع بیماری و داروهای تجویز شده ، رژیم غذایی لازم را تعیین كند.
یك پزشك آشنایی كاملی با غذا و نیازهای تغذیه‌ای ندارد چون در طی تحصیل فقط 2 واحد در این زمینه می‌گذراند. برای همین گاهی اوقات داروهایی كه تجویز می‌شود تداخل غذا و دارو ایجاد می‌كند برای مثال مصرف داروی ضدبارداری، روی اسیدفولیك كه یكی از ویتامین‌های گروه b است، تاثیر می‌گذارد و اگر به این مساله توجه نشود و مواد غذایی لازم در برنامه غذایی زنانی كه این دارو را مصرف می‌كنند،‌گنجانده نشود، فرد دچار نوعی كم‌خونی می‌گردد.

[Borna66]

توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه
توانمندی در دروس زیست‌شناسی و شیمی از ملزومات این رشته می‌باشد.
رشته تغذیه یك رشته خدماتی است و دانشجوی این رشته باید روحیه داشته باشد. به همین لحاظ صبر و حوصله از ویژگی‌ دانشجویان موفق این رشته است . همچنین از آنجا كه این رشته ، علمی پویاست، داشتن مطالعه پیگیر و مستمر در این رشته بسیار مهم است. از آنجا كه این اطلاعات صرفا با مطالعه بدست می‌آید و هیچ‌جا تدریس نمی‌شود، دانشجو باید اهل تحقیق باشد. كارشناس تغذیه با مشاوره سروكار دارد و به همین لحاظ باید روابط اجتماعی خوبی داشته باشد. به همین خاطر آشنایی با علم روانشناسی هم به این دانشجویان توصیه می‌شود.

[Borna66]

گرایش‌های مقطع کارشناسی
رشته تغذیه دارای دو گرایش عمده است كه عبارتند از :
الف) تغذیه گروههای مختلف جامعه مانند سالمندان ، معلولین و كودكان و نوجوانان
ب) تغذیه بالینی كه شامل تغذیه و مشاوره غذایی بیماران بستری و سرپایی می‌شود.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
امكان ادامه تحصیل تا حد دكتری فراهم است.

[Borna66]

آینده شغلی و بازار کار
وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی تصویب كرده است كه فارغ‌التحصیلان لیسانس تغذیه با 3 سال سابقه خدمت در بیمارستان می‌توانند مركز مشاوره تغذیه دایر كنند.
همچنین فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند در بیمارستان ها، مراكز بهداشت، مراكز تحقیقاتی مثل انستیتوی تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی كشور فعالیت نماید.
تا چند سال پیش فارغ‌التحصیلان رشته تغذیه حتی در بیمارستان ها جایگاه مشخص و تعیین‌شده‌ای نداشتند، اما در چند سال اخیر بخصوص از زمانی كه به كارشناسان تغذیه اجازه مطب داده شده، این رشته در بیمارستان ها هویت و جایگاه تازه‌ای پیدا كرده است. اما متاسفانه هنوز در بین پزشكان نقش و اهمیت كارشناسان این علم روشن نشده است. در حالی كه باید همكاری تنگاتنگی بین پزشكان و متخصصان تغذیه وجود داشته باشد و در واقع هرجا كه یك پزشك متخصص غدد، قلب و عروق و یا كلیه حضور دارد، باید در كنارش یك متخصص تغذیه باشد. چون پزشك فقط لیست غذاها یا مواد غذایی كه بیمار نباید بخورد تعیین می‌كند، اما كارشناس تغذیه می‌گوید كه یك بیمار چگونه و چقدر باید بخورد تا هم مواد غذایی مورد نیاز به بدنش برسد و هم رژیم غذایی را حفظ كند.
معمولا یك پزشك فرصت لازم را برای ارائه برنامه غذایی مشخص به بیمار ندارد. برنامه‌ای كه تعیین كند در 24 ساعت یك بیمار چه غذاهایی را باید مصرف نماید تا پروتئین، كالری و ویتامین مورد نیاز را دریافت كند. حتی بعضی از بیماری‌ها را كه پزشك برای معالجه آنها به دارو متوسل می‌شود، می‌توان با یك رژیم غذایی مناسب درمان كرد. برای مثال بعضی از آلرژی‌ها فقط با حذف برخی از مواد غذایی كه بیمار به آنها حساسیت دارد، درمان می‌شود.
فارغ‌التحصیلان این رشته می‌توانند در شبكه‌های بهداشتی جهت پیشگیری از بیماری‌ها فعالیت كنند مثلا به مادران باردار برنامه غذایی مناسب را آموزش می‌دهند تا فرزندان سالم به دنیا آورده و بتوانند آنها را به راحتی شیر دهند. همچنین در بیمارستان ها، هتل‌ها ،‌مهدكودك‌ها ، هواپیمایی و هرجای دیگری كه به گروهی از افراد جامعه تغذیه داده می‌شود ، حضور متخصص تغذیه ضروری است و حتی در مدارس بخصوص دبیرستان?های دخترانه باید یك مشاور تغذیه حضور داشته و جوابگوی مشكلات تغذیه‌ای نوجوانان باشد.
فارغ‌التحصیل این رشته می‌تواند در كارخانجات تولید مواد غذایی ، اداره استاندارد مواد غذایی، مراكز تحقیقاتی پزشكی مثل مراكزی كه بر روی بیماری‌های غدد تحقیق می‌كنند و یا اداره تغذیه وزارت بهداشت فعالیت نموده و یا به عنوان مشاوره رژیم درمانی جذب ورزشگاه ها شود. البته در حال حاضر بازار كار زیادی در تهران برای فارغ‌التحصیلان این رشته وجود ندارد ولی در شهرستان ها فرصت‌های شغلی مناسبی برای كارشناسان این رشته موجود می‌باشد.

[Borna66]

وضعیت نیاز كشور به این رشته در حال حاضر
رشته تغذیه علم طولانی كردن عمر انسان ها است و رشته علوم و صنایع غذایی در جهت طولانی كردن عمر غذاها قدم بر می‌دارد. یعنی موضوع علوم و صنایع غذایی ارتقای كیفیت غذاها و نحوه نگهداری مواد غذایی می‌باشد.
بر اساس تحقیقاتی كه انستیتوی تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی كشور انجام داده است،‌مشكلات تغذیه‌ای در جامعه ما بیشتر ناشی از عدم شناخت می‌باشد. یعنی بیشتر مردم ما توانایی خرید مواد غذایی مورد نیاز را دارند اما نمی‌دانند چه باید بخورند. برای مثال مردم شناخت لازم را در مورد ارزش غذایی نوشابه‌های موجود در بازار ندارند به همین دلیل به جای خرید ماءالشعیر كه انواع ویتامین‌های b را دارد، كوكا می‌خرند كه فقط مواد قندی داشته و حتی ویتامین‌های b موجود در روده را نیز از بین می‌برد و حال این وظیفه كارشناس تغذیه است كه اطلاعاتی از این دست را در اختیار اقشار مختلف جامعه قرار دهد. در قسمت تغذیه بالینی نیز یك كارشناس تغذیه ، وضعیت تغذیه را برای پیشگیری از بیماری‌ها و یا درمان آنها اصلاح می‌كند، یعنی پس از این‌كه پزشك نوع بیماری را تشخیص داد باید بیمار را به كارشناس تغذیه ارجاع دهد تا به او رژیم غذایی مناسب داده شود چون برای بسیاری از بیماری‌ها مثل بیماری‌های قلبی، عروقی، كلیوی ، دیابت و آسم رژیم غذایی خاصی وجود دارد.

[Borna66]

[Borna66]