پراگ، چهارراه حوادث تاريخ اروپا

[Borna66]

پراگ، پايتخت و بزرگترين شهر جمهوري چك است. اين شهر كه در حاشيه رود ولتاوا قرار دارد، بين قرون پانزدهم و هجدهم و با تأثيرپذيري از سنتهاي معماري و فرهنگي گوناگوني ساخته شده و امروز به عنوان يكي از زيباترين شهرهاي جهان شناخته ميشود. مركز تاريخي شهر پراگ با كليساها، كاخها و ديگر عمارتهاي تاريخي زيباي خود، از سال 1992 در فهرست ميراث جهاني يونسكو ثبت شده است. ناحيهاي كه پراگ در آن بنا شده است، از دوره ديرينه سنگي سكونتگاه انسان بوده است. در حدود سال 200 پيش از ميلاد، اقوام سلت در جنوب اين ناحيه سكونتگاهي به نام زويست داشتند، اما پس از مدتي توسط اقوام ژرمن از ناحيه بيرون رانده شدند. اما از قرن چهارم ميلادي به بعد، اين ناحيه به جز دوره كوتاهي به تصرف اقوام اسلاو درآمد. بر اساس افسانههاي محلي، شهر پراگ توسط پرنسس ليبوس و همسرش پرنس پرميسل كه مؤسس سلسلهاي به همين نام نيز بود، پايهگذاري شد. بر اساس اين افسانه، هسته اصلي شهر پراگ قلعهاي بود كه در اواخر قرن نهم ميلادي در ساحل شرقي رود ولتاوا بنا شد. اين قلعه كه به نام ويشراد (قلعه قديمي) شناخته ميشود با قلعه ديگري كه بعدها در ساحل غربي رود ولتاوا ساخته شد و بعدها به قلعه هرادكاني تبديل شد،متفاوت است.



اين شهر خيلي زود به مركز پادشاهان بوهم تبديل شد كه بعدها بعضي از آنها به عنوان پادشاهان امپراتوري روم مقدس نيز فرمانروايي كردند. اين شهر همچنين كانون تجاري مهمي در اروپا محسوب ميشد و تاجراني از سراسر اروپا، از جمله گروه زيادي از تاجران يهودي، در آن سكونت داشتند. اين شهر همچنين از سال 973 ميلادي به يك اسقفنشين (ناحيه تحت سرپرستي اسقف) تبديل شد. ولاديسلاو دوم، پادشاه بوهم، نخستين پل را روي رودخانه ولتاوا، موسوم به پل جوديت، در سال 1170 ساخت. اين پل در سال 1342 فروريخت و بعدها پل شارل روي پايههاي آن بنا شد.

[Borna66]

در سال 1257، در دوره حكومت اوتاكار دوم، مالا استرانا كه محلهاي مخصوص آلمانيها (ژرمنها) بود در پراگ تأسيس شد. اين منطقه در ساحل مقابل شهر قديمي (كه حول آن ديوارها و استحكاماتي كشيده شده بود) قرار داشت و از خودمختاري نسبي برخوردار بود. شهر پراگ در قرن چهاردهم، در دوره حكومت شارل چهارم از سلسله لوكزامبورگ جديد، شكوفا شد. شارل چهارم دستور ساخت شهر جديدي در مجاورت شهر قديمي پراگ را داد و پل شارل نيز براي اتصال اين شهر جديد به مالا استرانا ساخت. از ديگر عمارتهايي كه به دستور شارل چهارم در پراگ ساخته شد ميتوان به دانشگاه شارل (قديميترين دانشگاهِ اروپاي مركزي) و كليساي جامع سن ويتوس اشاره كرد كه درون يك كاخ قرار دارد و قديميترين كليسا با سبك معماري گوتيك در اروپاي مركزي محسوب ميشود.



پراگ در آن زمان سومين شهر بزرگ اروپا و پايتخت واقعي امپراتوري روم مقدس بود. اين شهر همچنين صاحب يك ضرابخانه بود و تاجران ايتاليايي، آلماني و نيز بانكداران فراواني ساكن آن بودند. در دو قرن آتي پراگ جايگاه خود را به عنوان مركزي تجاري مستحكمتر كرد و عمارتهاي گوتيك ارزشمندي در آن ساخته شدند كه از جمله آنها ميتوان به تالار ولاديسلاو در ناحيه هرادكاني اشاره كرد. در سال 1526 ميلادي، حكومت پادشاهي بوهم به خاندان سلطنتي هاپسبورگ تحويل شد و اعتقاد پرشور اعضاي اين خاندان به مذهب كاتوليك، پيامدهاي فجيعي براي بوهم و به ويژه پراگ به بار آورد كه مذهب پروتستان در آن با استقبال روزافزوني روبرو ميشد. از سال 1618 و در پي عزل فرديناند دوم از سلطنت، پراگ درگير جنگهاي سي ساله شد. در اين دوران تسامح و تحمل مذهبي از پراگ رخت بست و مذهب كاتوليك تمام شئون زندگي روزمره مردم را تحت تأثير خود قرار داد. پس از امضاي پيمان صلح وستفال در سال 1649، فرديناند دربار خود را به وين منتقل كرد و از اين زمان افول مداوم پراگ آغاز شد، به طوري كه جمعيت 60 هزار نفري آن در سالهاي پيش از جنگ به 20 هزار نفر رسيد

[Borna66]

در 1689 آتشسوزي مهيبي بخشهاي زيادي از شهر را طعمه خود كرد. اين آتشسوزي به انگيزهاي براي بازسازي و نوسازي شهر پراگ تبديل شد و از اين زمان بار ديگر رونق اقتصادي به پراگ بازگشت. اين رونق در قرن هجدهم نيز ادامه يافت، به طوري كه در سال 1771 جمعيت پراگ به 80 هزار نفر رسيد كه بسياري از آنها بازرگانان و اشراف ثروتمندي بودند كه با ساخت قصرها، كليساها و باغهاي بسياري به سبك باروك، موجب شهرت جهاني اين سبك معماري شدند. همچنين در سال 1748، در دوره حكمراني ژوزف دوم، چهار ناحيه شهري مالا استرانا، شهر جديد، شهر قديم و هرادكاني كه پيش از اين به صورت مجزا اداره ميشدند، با يكديگر ادغام شدند و تشكيل كليتي واحد را دادند.



انقلاب صنعتي نيز ثأثيري چشمگير بر شهر پراگ گذاشت، چرا كه كارخانجات اين شهر ميتوانستند از معادن زغالسنگ نواحي اطراف استفاده كنند. پس از پايان جنگ جهاني اول كه با شكست امپراتوري اتريش همراه بود، كشور چكسلواكي تشكيل شد و پراگ به عنوان پايتخت اين كشور انتخاب شد. در اين زمان پراگ شهري به شدت صنعتي و پيشرفته بود و با 850 هزار نفر جمعيت پايتخت واقعي قاره اروپا محسوب ميشد.