شترمرغ نيز مانند حيوانات ديگر در معرض بيماريها و عفونتهاي مختلفي ميباشد .جهت مديريت صحيح گله هاي شتر مرغ كه از اهميت حياتي در اين صنعت برخوردار است بايستي به نكات ذيل توجه نمود .


شترمرغ نيز مانند حيوانات ديگر در معرض بيماريها و عفونتهاي مختلفي ميباشد .جهت مديريت صحيح گله هاي شتر مرغ كه از اهميت حياتي در اين صنعت برخوردار است بايستي به نكات ذيل توجه نمود .
- حداكثر حصاركشي مطلوب جهت كاهش خطرات ناشي از صدمات و شكستگي استخوانها
- ايجاد استانداردهاي بالايي بهداشتي ، پائين نگهداشتن آلودگيهاي باكترهايي مانند كلستريديا و هيستوموناس كه منجر به آنژيت مي شوند
- تهيه جيره هاي غذايي صحيح
تهيه جايگاه نگهداري خشك ، بدون كوران هوا و يخبندان در زمستان ، بالابردن انطباق پذيري طبيعي و مقاومت طيور
گزارشات مربوط شترمرغها در باغ و حشها بندرت در پرورش صنعتي شترمرغ كاربرد دارند. جوجه شترمرغها نياز به مراقبت بيشتر دارند 90% تمامي مرگ و مير جوجه شترمر غها ناشي از بيماريها ذيل ميباشد .
-عفونت كيسه زرده
-تعييرشكل پاها و پنجه ها
اسنداد و اسهال / عفونت معده ( كه توسط E.COLIُ، سالمونلا ، هيتوموناس و ديگرباكتريها) ايجاد ميشوند.
تجربيات عملي نشان داده اند كه جوجه شترمرغها نياز به مراقبت دائمي دارند. همچنين ثابت شده است كه مشاهده ظاهري به تنهايي كافي نيست ، چون زماني كه علائم بيماري ظاهر ميشود ممكن است براي درمان دير باشد . كليد موفقيت پرورش جوجه شتر مرغها رعايت بهداشت در گرمخانه و توزين مداوم جوجه شترمرغها در چهار هفته اول پرورش ميباشد .
تنها اين سنجش هاست كه ميتواندمشكلات رشد را قبل از بروز علائم قابل مشاهده مشخص نمايد علاوه بر مديريت بسيار دقيق ، همكاري نزديك با دامپزشك با تجربه بسيار ضروري است .
عفونتهاي ويريوسي
نيوكاسل
موارد وقوع بيماري نيوكاسل در گله هاي شتر مرغ تنها در نواحي از اسرائيل و افريقاي جنوبي گزارش شده است جهت پيشگيري از بروز بيماري استفاده از واكسن كشته روغني نيوكاسل به مقدار 1 سي سي قابل توصيه است . بايستي اين واكسن 6 هفته بعد تكر ار شده وهر شش ماه يكبار يك يادآوري تزريق شود. استفاده از واكسن زنده ( لاسو تا بصورت اسپري چشمي همزمان با واكسن كشته توصيه شده است
آبله طيور
وقوع آبله درشتر مرغ در اسرائيل و آمريكا گزارش شده است . اين بيماري جوجه شتر مرغها رادرگروه سني يك هفته تا چهارماه و با ميزان مرگ و مير تا 15 درصد مبتلا ميكند. با استفاده از واكنسهاي تجاري آبله اين بيماري قابل كنترل ميباشد .
آنفولانزاي طيور
چندين موردشيوع آنفلانزا درنواحي خاص از افريقاي جنوبي گزارش شده است .درمورد اين بيماري درمان شناخته شده اي وجودنداشته و واكسنهاي موجود در پيشگيري از ابتلاء به بيماري موثر نميباشد . شتر مرغهاي آلوده ويروس را به تخم خود منتقل نموه كه خطر الوده كردن گرمخانه و تخم هاي سالم موجود در آن را در بر دراد. ضمنا اين ويروي باعث مرگ و مير جنين ميشود.
عموما شترمرغها نيزمانند ساير طيور و پرورش به عفونتهاي ويروس كورناو يروسها، هرپس و يروسها و آدنو ويروسها مبتلا ميشوند.
عفونتهاي باكتر يايي
علت اصلي آلودگيهاي باكتر يايي بهداشت ضعيف در اتاق گرمخانه ، بستر وهچري و جايگاه نگهداري جوجه ها ميباشد و معمولا درمان بعدي كمتر موفقيت آميز ميباشد درنتيجه رعايت اكيد بهداشت نقش كليدي در پرورش شتر مرغ دارد.
عفونت هاي بند ناف و كيسه زرده
اين يك مشكل متداول گله هاي شتر مرغ مي باشدكه همواره در ارتباط بامديريت ضعيف است . پس از خارج شدن جوجه شترمرغها از تخم بايستي بندناف انها به يك ژل يا اسپري آنتي بيوتيكي آغشته گردد. در آمريكا بتادين مورداستفاده قرار ميگيرد ضدعفوني صحيح سترها ، هچري و تخم شترمرغها نقش ويژه اي در پيشگيري از وقوع آلودگي دارد.كف جايگاه نگهدار ي جوجه ها در روزهاي اول بعد ازخروج از تخم با يستي گرم باشد . سرما از طريق پوست شكم به روده ها و كيسه زرده رسيده منجر به كاهش فعاليت ميكربي فلور روده ها و به تعويق افتادن متابوليسم كيسه زرده ميشود . بايستي توجه خاص نسبت به بهداشت و گرماي كف جايگاه جوجه ها مبذول داشت .
پنوموني
ممكن است مانندعفونت بند ناف پنوموني هم در طي مدت انكوباسيون تخم ها رخ دهد اين آلودگي موجب مرگ ومير جنين ها شده يا راندمان از تخم در آمدن جوجه ها را كاهش ميدهد . بايستي تمهيداتي اتخاذ شود تا پيشگيري از طريق بهداشت اكيد و احتمالا درمان توسط آنتي بيوتيكهاي وسيع ا لطيف انجام گيرد .
آنژينهاي كلي باسيلي
براي جوجه هايي كه در گرمخانه از تخم خارج ميشوند آنژينهاي كلي باسيلي يكي از بيماريها ي معمول در طول هفته هاي اول زندگي ميباشد يك قدم اساسي جهت ايجاد ايمني غير فعال عليه باكتريهاي كلي فرمي و ايجاد گله ايمن استفاده منظم از مدفوع جوجه ها در تغذيه شتر مرغها ي تخمگذار در طول مدت تخمگذاري مي باشد . تنها از اين طريق است كه پادتنهاي مادري ايجاد شده در خون شترمرغها از طريق زرده به جوجه ها منتقل ميشود. استفاده از واكسن جهت پيشگيري از وقوع اين بيماري موفقيت آميز نمي باشد.
مسموميت خوني
اين بيماري غالبا درجوجه ها و اغلب در اثر آنتريتهاي كلي باسيلي كه در بالا شرح داده شده . ايجاد ميشود . رعايت اكيد بهداشت و ارتقاء سطح ايمني گله معيارهاي اساسي در پيشگيري ازوقوع اين بيماري مي باشند
افزودن آنتي بيوتيكها به غذا يا آب آشاميدني درموارد اضطراري و بمدت كوتاه بعنوان يك پيشگيري مطرح ميباشد. همچنين استفاده از باكتريهاي لاكتو باسيلوس كه از تكثيرشديد كلي باسيلها در روده جلوگيري ميكنند موفقيت آميز بوده است.
انتريت نكروتيك ( عفونتهاي كلستريديايي)
كلستريدياها تقريبا درتمامي خاكها و گياهان علوفه اي در غلظتهاي پائين وجود دارند . اين بيماري شتر مرغها رادر هر سني مبتلا نموده باعث مرگ ومير بالايي ميشود خطر عفونت درآغاز بهار و در طول پائيز بسيار زياد بوده و بنظر مي رسد كه در اثر افزايش خوردن لجن و ذرات خاك ايجاد ميشود . بنظر ميرسد كه شترمرغهاي جوان كه درچراگاههاي يونجه خالص نگهداري ميشوند حساسيت بيشتري دارند . به منظور حل اين مشكل معاينه دقيق تك تك شتر مرغها و تغيير دادن چراي آنها ضروري است . همچنين بايستي داروي مناسب از طريق آب اشاميدني تجويز شود.
گاستريت مگا باكتريال
اولين گزارشات بر روي اين سندرم مربوط به افريقاي جنوبي در سال 1992 ميباشد . اين باكتري عمدتا جوجه ها را در سن 10 روز تا 6 هفته مبتلا مي نمايد. اين باكتري در ديواره معده شترمرغهاي مرده يافت شد كه بنظر ميرسد موجب تضعيف و ناتواني عضلات معده ميشود . هيچ درمان موثري وجود ندارد .
عفونت كمپيلو باكتريايي
اخيرامشخص شده است كه كمپيلوباكتر ژوژني ممكن است موجب ايجاد عفونتهاي نيمه حاد تامزمن در جوجه شتر مرغها در سن 10 روز تا 4 ماه شده و درعرض 5 روز باعث ايجاد تلفات شديد در گله شود. در شتر مرغهاي مسن تر اين مرگ ومير كمتر ميباشد . باكتري از طريق غذا و آب آشاميدني منتقل شده . همچنين ممكن است در اثردستكاري غير بهداشتي تخم ها ، جنين را الوده كند. جوجه هاي مبتلا بايستي از بقيه گله جدا شده و در قرنطينه مورد درمان آنتي بيوتيكي مناسب قرار گيرند .
عناوين
در حاليكه تفريبا تمامي پرندگان به دليل درجه حرارت بالاي بدنشان يك ايمني طبيعي در برابر باسليوس آنتراسيس دارند، شتر مرغها نسبت به اين بيماري حساس ميباشند . اين باكتري وهاگهاي آن بسيار مقاوم بوده و ممكن است سالها در خاكها ي الوده باقي بمانند. معمولا عفونت از طريق گوارشي و عمدتا از طريق پودر استخوان حيوانات آلوده كه در تغذيه شتر مرغها مورد استفاده قرار گرفته رخ ميدهد جهت پيشگيري از وقوع بيماري استفاده از واكسن شاربن موثر وموفقيت آميز مي باشد .
سل
تا سالهاي 1960 بيماري سل يكي از علل عمده مرگ ومير شتر مرغ در باغ وحشها بود. در صنعت پرورش شترمرغ موارد بروز سل بصورت تك تك و بخصوص در پرندگان مسن تر ديده ميشود باسيل سل درخاك ، كود و بستر سالها باقي مي ماند . از آنجا ئيكه هنوز درمان قاطعي براي اين بيماري در شترمرغ وجودندارد . لذا از اين عفونت تهديد مزمني براي شترمرغها محسوب ميشود. استرس ، سوءتغذيه و ديگر عوامل منفي خطر عفونت را افزايش ميدهند . شتر مرغها بايستي تنها از گله هايي كه داراي گواهي عاري بودن از بيماري را دارند ، تهيه شوند و پرندگان ييمار جدا شده و فورا معدوم گردند.
عفونت چشم ها
گرد و غبار بعضي غذاها يا بستر ممكن است چشم جوجه شترمرغها راتحريك نموده منجر به بروز كونژونكتيويت مكانيكي شود .اين آزردگي ممكن است توسط باكتريهاي بيماري زا تشديد شده موجب بروزكراتيت يا حتي آبسه هاي روي قرنيه چشم شوند.
كونژونكتيويت ، رينيت و سينوزيت
هموفيلوس گالينا روم به تنهايي و با همراه بامايكو پلاسها موجب بروز اين عوارض مي شوند. استرس هواي سرد وكوران هوا از عوامل مستعد كننده محسوب ميشوند. اين بيماري معمولا در گله بطور سريع گسترش مي يابد ( از طريق تماس مستقيم با‌آب آشاميدني ) . براي حل مشكل بايستي مبتلايان را از گله جدا نموده درمان نمود . ضمنا شرايط محيط نگهداري را نيز بهبود بخشيد
مايلكو پلاسموز
اين بيماري تنها جوجه شترمرغ هاي جواني كه كمتر از يك سال سن دارند را مبتلا نموده و در پرندگان مسن تر بدون علائم يا به شكل سينوزيت ظاهر ميشود
انتقال عامل بيماري از طريق ذرات معلق درهوا، ورود پرندگان بيمار ، ناقلين بيجان و يا از طريق تخم هاي هچري صورت ميگيرد . درمان با آنتي بيوتيكهاي وسيع الطيف انجام ميشود . پرندگان بهبود يافته ايمني موقتي را نشان ميدهند .
اورنيتوز
حيوانات درهر سن و تمامي گونه هاي پرندگان نسبت به عفونتهاي كلاميد يايي حساس ميباشند. بنابراين جاي تعجب نيست كه گزارشاتي از وقوع انفرادي اين بيماري درشترمرغ در فرانسه و افريقا جنوبي وجود دارد . بيماري عمدتا از طريق تنفس هواي آلوده انتقال مي يابد . ممكن است عفونتهاي نهفته توسط آلودگيهاي ثانويه ، عوامل محيطي ، استرس حمل ونقل ،سوء تغذيه وغير فعال شود . اين بيماري ممكن است از طريق گزش حشرات منتقل شود. درمان مناسب تاحصول اطمينان از پاك شدن گله بايستي انجام گيرد
قارچها و تخم ها
كانديدياز:
كانديدياز يك عفونت قارچي است كه ميتواندتوسط كانديد ا آلبيكنس ، كانديدا مونيليفورميس و ديگر مخمرها ايجاد شود. استفاده ازآنتي بيوتيكها وضعف بهداشت تغذيه و آب آشاميدني زمينه بروز اين عفونت را مساعد ميكنند اين عفونت ضايعاتي را درمحوطه دهاني شترمرغها ايجاد مينمايد . همچنين در شتر مرغهاي تخمگذار موجب كاهش جذب ويتامينهاي ب - كپملكس شده و موجب مرگ و مير جنين ها قبل ازمرحله ازتخم در آمدن ميگردد.
اسپرژيلوز
غذاي گل آلود يا داراي گرد و غبار رطوبت بالا و تهويه ضعيف ( مقادير بالاي آمونيوم ) از عوامل مستعد كننده بروز اسپرژيلوز مي باشند . عفونت از طريق تنفس هاگهاي قارچ منتقل ميشود . هنگاميكه يك تخم آلوده درگرمخانه قرار ميگيرد ، ممكن است هاگهاي قارچ راشديدا پخش نموده و موجب عفونت ديگر جوجه ها شود جوجه هاي جوان كه ايمني طبيعي كافي در برابر اسپروفيتها ي قارچ ندارند ، در سنين زير يك ماه متحمل تلفات زيادي ميشوند به منظور پيشگيري ازوقوع اين عفونت رعايت اكيد بهداشت در محوطه گرمخانه ساده ترين و بهترين راه حل ميباشد
درماتيت قارچي
اين بيماري بيشتر در جوجه هاي مسن تر شتر مرغ ديده ميشود . كمبود تغذيه اي (ويتامين ب -كمپلكس ، روي )و جايگاهي مرطوب وكثيف موجب تشديد بيماري ميشوند. براي حل اين مشكل رعايت موازين بهداشتي و درمان مناسب ضروري است .
انگلهاي داخلي
كوكسيديوز
كوكسيديوز در بين پرندگان جوان بخصوص زمانيكه روي بستر باز يا مرطوب نگهداري ميشوند ممكن است موجب بروز تلفاتي درگله شود نكته مهم در خصوص شتر مرغ آن است كه در بين داروهاي كوكسيديو استات گروه Ionophore براي شترمرغها سمي بوده و نبايددمورد استفاده قرار گيرند
هيستومونياز
اين بيماري بنام بيماري سرسياه نيز شناخته ميشود هيستومونياز درجوجه شترمرغهاي جوان مرگ ومير زيادي را ايجادمينمايد اين بيماري از طريق مدفوع پرندگان آلوده منتقل شده وضايعاتي را در روده ايجاد ميكند . آزمايش منظم مدفوع همراه با درمان پيشگيري كننده بايستي صورت گيرد.
كرم نواري شترمرغها ((houttuynia struathionis
مانند ساير آزردگيها، جوجه شتر مرغ نسبت به كرمهاي نواري حساستر مي باشند . در پرندگان مسن تر آلودگي به كرمهاي نواري عليرغم استفاده از جيره هاي متعادل ميتواند موجب سوء تغذيه شود. درمان با داروهاي مناسب صورت گرفته و بايستي شش ماه بعد تكرارشود
كرم نخي شكل(libyostrongylus douglassi)
اين كرمها مويي شكل وبي رنگ بوده وميتواند در معده شترمرغ موجب انسداد غدد ترشحي شوند.با بوجود آمدن يك لايه محافظ موكوسي برروي اين انگلها شيرابه هاي معده به غذا نميرسد اين ‌آلودگي كرمي درجوجه هاي جوان كمتر از 8 ماه ميتواند تا 80 درصد مرگ و مير را موجب شود. شتر مرغها تنها ميزبان اين انگل ميباشند . همچنين اين انگل يك انگل بياباني بوده و بسيار مقاوم ميباشد . اين كرمها به مدت سه سال بدون هيچ ميزباني زنده باقي مي مانند . درمان منظم مبتلايان و پرندگان كه در معرض آلودگي هستند ضروري ميباشد. بايستي توجه نمود كه استفاده از داروي ضد انگل لواميزول موجب بروز اختلالاتي در معده و روده شترمرغها شده و درانگلها موجب بروز مقاومت ميشود.
كرمهاي معدي و ديگرنماتودها
كرمهاي معدي ( گونه هاي آسكاريديا ) و ديگر گونه هاي نماتود ميتوانند شترمرغها را آلوده نمايند . بايستي با استفاده دوره اي از داروهاي ضد انگل شترمرغها عاري از اين آلودگيها نگهداري شوند.

انگلهاي خارجي
كنه ها
كنه ها ميتوانند با گزش شترمرغها به پوست صدمه وارد كنند. همچنين كنه هاي گونه آمبليوما ميتوانند بيماريها را از طريق گزش به انسان منتقل نمايند(ويروس تب كنگو - كريمه )
شپش
شپش شترمرغ (Struthhiolipeurus Struthionsis ) به پرهاي پرنده صدمه وارد نموده و باعث ايجاد ظاهري ژوليده در حيوان ميشود در اين آلودگيها ، سمپاشيهاي منظم وتكرار آن بعد از يك هفته ضروري است .
جربهاي ساقه پر
جربهاي ساقه پر (pterolichus bicaudatus ) همراه با گون هاي
gabucinia Sculpturata در حال حاضر بسيار نادر هستند. اين جربها موجب صدمه به پرهاي پرنده شده ، همچنين موجب ايجاد آب ريزش از بيني ميشوند
مگس ها ( تاسرانيا)
مگش شتر مرغ (hypoboscis Struthionis) موجب تحريك و خارش پوست ميشود و بدنبال گزش و خونخواري ممكن است محل گزش عفوني شده ضايعات پوستي ايجاد نمايد .
بيماريهاي تغذيه اي
كمبودها
جداي از ظاهر عمومي يك شتر مرغ رنگ پوست نشانگر خوبي از وضعيت تغذيه پرنده ميباشد كه از پشت حيوان بخوبي ديده ميشود . بدينوسيله ميتوان از تغذيه مطلوب و يا سوء تغذيه و كمبودحيوان آگاهي يافت . آزردگيهاي ناشي از كمبود سلنيوم و ويتامين Eدر افريقا جنوبي و استراليا معمول ميباشند در اثر اين كمبود علائم بيماري عضله سينه در شترمرغ ايجاد شده موجب ناتواني حركتي ميشود . همچنين ميتواند موجب كاهش باروري در شترمرغ شود. كمبود اسيد پانتوتنيك و بيوتين بسيار نادر بوده ، در جوجه شتر مرغهايي كه منحصرا توسط جيره هاي خالص گندم تغذيه ميشوند رخ ميدهد .
تغيير شكل غضروف و استخوانها
تغييرات مرضي در غضروفها اغلب ناشي از اسيدوز ميباشد . علت بروز اين حالت درصد بالاي تركيبات كلر در برابر سديم و پتاسيم ميباشد . آغاز تغيير شكل استخوانها ناشي از عدم تعادل كلسيم در برابر فسفر ميباشد تكميل متقابل جيره غذايي ضروري مي باشد . در بسياري از مزارع پرورش شترمرغ در آفريقاي جنوبي شترمرغها سولفات منيزيم در غذا با آب آشاميدني داده ميشود .
انسداد
پيلور معده شترمرغ بسيار كوچك بوده ، لذا نسبت به انباشتگي سنگدان بسيار حساس است . با افزايش سن ، خطر انسداد معده كاهش مي يابد . اين مشكل در ارتباط مستقيم با تغذيه و مديريت گله ميباشد . در تغذيه شترمرغها بايستي به ميزان علوفه ، كاه ، مواد فيبري ، شن، سنگريزه و خوردن اشياء خارجي توجه نموده وآنها راتحت كنترل در آورد .
پيچ خوردگي
پيچ خوردگي روده ها در شتر مرغ ملاحظه شده است اما در شتر مرغهاي جوان 12- 4 ماهه نادر است . اين عارضه بدنبال تغييرات ناگهاني در جيره غذايي و خوردن مقادير زياد فيبر رخ ميدهد .
راشيتيسم
اين عارضه عمدتا در سنين 1تا 4 ماهگي ديده ميشود ، كمبود كلسيم ، ويتامين D كمبود يا فقدان فسفر و يا مقادير بالاي كلسيم در جيره غذايي شتر مرغها ميتواند موجب بروز اين عارضه شود .
در جيره هاي كنستانتره اي كه 3تا 4 درصد كلسيم دارند جذب فسفر مختل شده اين عارضه در پرنده ايجاد شود . همچنين اسهال مداوم ميتواند موجب كاهش جذب املاح و ويتامينها گردد .لذا بدنبال آن ميتوانداين عارضه ملاحظه شود.
متفرقه :
پاهاي باز ( سندرم پاكماني )
اين عارضه در دو هفته اول زندگي جوجه شتر مرغها ديده ميشودكه نشا ن دهنده ميزان رطوبت بالا در گرمخانه ميباشد . جوجه شترمرغهاي مرطوب و ادماتوز اين عارضه را در دو روز اول زندگي خود نشان ميدهند
تغيير شكل پاها
پيچ خوردگي پا : چرخش 90 درجه يك پا به بيرون كه بطور ناگهاني ايجاد شده و سريعا پيشرفت ميكند .
پاكماني : خميدگي /كماني شدن پا كه مفاصل تيبيوتارس و متاتارس رادر گير ميكندو معمولا در هر دو پا رخ ميدهد . پوكي استخوان ، تورم مفصل قوزك پا كه موجب تغيير محل تاندون اشيل ميشود.
قسمت اعظم استخوانها در شتر مرغها ي جوان را غضروف تشكيل ميدهد ، جوجه شترمرغهايي كه به تازگي از تخم خارج ميشوند بطور تجربي داراي پوكي استخوان بوده استخوانهايشان بدليل نسبت كم كلسيم به فسفر نستبا نرم ميباشد . علت اصلي حساسيت شتر مرغها به تغيير شكل استخوانها رشد سريع استخوانها ميباشد اين رشد بسيار سريع توسط غذاي كنستانتره اي كه غني از انرژي ميباشد تشديد مي گردد . لذا كنترل تغذيه اي بسيار ضروري ميباشد .
منبع:
http://www.egoc.ir