اينترنت هوشمند: گران و بي‌كيفيت
نياز شديدي به اينترنت داريد، بايد مطلب فوري را براي يكي از دوستانتان ارسال كنيد. Password و username خود را وارد مي‌كنيد. اما بعد از چند لحظه متوجه ميشويد كه اكانت شما تمام شده است. كارت خود را نگاه مي‌كنيد تا ببينيد شماره‌ها را درست وارد كرده‌ايد يا نه، كه چشمتان به شماره ده‌رقمي پايين كارت مي‌افتد كه با عنوان «اينترنت هوشمند» خودنمايي مي‌كند.
چون وقت كارت را نداريد تصميم مي‌گيريد از همين شماره براي اتصال به اينترنت استفاده كنيد. از آنجايي كه به راحتي و بدون نياز به Password و username از اينترنت استفاده كرده‌ايد وسوسه ميشويد كه ديگر زحمت خريد كارت را به خود ندهيد و از اين به بعد از همين شماره استفاده كنيد.
چند ماهي بدون دغدغه تمام شدن كارت و شارژ مجدد آن از اينترنت استفاده مي‌كنيد. دو ماه بعد وقتي قبض تلفن به دستتان مي‌رسد و نگاهي به قسمت «مبلغ قابل پرداخت» مي‌اندازيد، نزديك است چشمانتان از حدقه بيرون بزند. با خود فكر مي‌كنيد كه در اين چند ماه استفاده زيادي از تلفن نداشته‌ايد تا اينقدر پول تلفن زيادي بيايد، حتما اشتباهي صورت گرفته است. اما وقتي به قسمت هزينه شبكه هوشمند نگاه مي‌اندازيد متوجه مي‌شود كه چرا اين بار قبض تلفن شما زياد آمده است.
IN وارد مي‌شود
زمان شكل‌گيري اينترنت هوشمند (IN) در كشور ما به زماني در حدود سه سال پيش بازميگردد. اينترنت هوشمند يكي از هشت سرويس ارائه شده توسط شبكه هوشمند است كه كاربران به واسطه استفاده از اين سرويس بدون تهيه كارت و وارد كردن نام كاربري و رمز عبور مي‌توانند از اينترنت استفاده كنند.
در اوايل ارائه اين سرويس به واسطه شبكه هوشمند، به دليل عدم فرهنگ‌سازي لازم استقبال چنداني از آن از سوي مشتركان صورت نمي‌گرفت اما به تدريج تبليغاتي كه شركت‌هاي ارائه دهنده خدمات اينترنتي براي استفاده از اين سرويس و جذب مشتركان بيشتر به كار گرفتند، باعث شد تا اقبال اين سرويس در ميان اينترنت دوستان افزايش پيدا كند. از سوي ديگر شبهه دريافت مبالغ كلان توسط واسطههاي توزيع كارت‌هاي اينترنت از شركت‌هاي ارائه دهنده خدمات اينترنتي كه عمدتا 40 تا 50درصد كل مبلغ قيد شده روي كارت بود، باعث شد تا شركت‌هاي ارائه‌دهنده خدمات اينترنتي نيز به تدريج براي رهايي از دست كارت اينترنت به سمت ارائه خدمات خود در بستر شبكه هوشمند‌روي آورند.
تلاش مخابرات براي كسب سود بيشتر
يكي از مهم‌ترين دغدغه‌ها و مشكلات اينترنت هوشمند، هزينه‌هاي بالاي آن نسبت به اينترنت‌هاي كارتي است. اينترنت هوشمند به دليل وجود قراردادي مابين مخابرات (بخش دولتي) و ISPها (بخش‌خصوصي) از يك تعرفه قيمت ثابت (كه دقيقه‌اي 5 تومان و هر ساعت 300 تومان است) براي تمامي ISPهاي تحت پوشش بهره مي‌برد كه امكان كاهش يا افزايش اين تعرفه براي ISPها وجود ندارد. اين در حالي است كه ISP براي ارائه اينترنت كارتي كاملا متفاوت از يكديگر و همچنين اينترنت هوشمند عمل مي‌كنند.در كل روشي كه مخابرات در طي اين چند سال همكاري با بخش خصوصي در پيش گرفته است سبب شده كه ارائه‌دهندگان خدمات اينترنتي دل خوشي از اين سرويس نداشته باشند.
به گفته فعالان اين حوزه تا پيش از اين آنها براي فروش كارت‌هايشان مجبور بودند 30 تا 40درصد از مبلغ فروش را به دلالان بازار بدهند و در حال حاضر نيز مخابرات در ازاي ارائه اين سرويس از شركت‌هاي اينترنتي 30درصد مبلغ فروش يعني 90 تومان دريافت مي‌كند.
اما اين تمام داستان نيست؛ چراكه علاوه بر مبلغ فوق، مخابرات 6درصد نيز به عنوان ماليات و عوارض از شركت‌ها دريافت مي‌كند در صورتي كه در كارت‌هاي اينترنتي ايران 6درصد وجود ندارد. در كل از مبلغ 300 توماني كه براي هر ساعت استفاده از اينترنت هوشمند توسط كاربران پرداخت مي‌شود 108 تومان آن به مخابرات تعلق مي‌گيرد.مسعود رياضيات، رييس انجمن شركت‌هاي اينترنتي ايران درخصوص اينترنت هوشمند مي‌گويد: «شركت‌هاي ISP قبل از آن كه اينترنت هوشمند به وجود بيايد از طريق توزيع كارت، خدمات خود را به كاربران ارائه مي‌كردند. ارائه اينترنت از طريق كارت هزينه‌هاي تقريبا بالايي مانند هزينه چاپ، بخش آن توسط خود شركت‌ها يا واسطه‌گرها و ... داشت كه با رواج اينترنت هوشمند اين هزينه‌ها توسط مخابرات از شركت‌ها گرفته مي‌شود. در واقع از آنجا كه هزينه استفاده از اينترنت هوشمند دو ماه بعد از استفاده و در قبوض از كاربران اخذ مي‌شود از اين جهت شركت مخابرات مبلغ قابل توجهي را از شركت‌هاي اينترنتي دريافت مي‌كنند.»به اعتقاد رياضيات هرچند اين روش براي كاربران راحت‌تر است، اما امنيت و كنترل والدين از اين طريق بسيار كاهش پيدا كرده است.وي نيز يكي از معايب اينترنت هوشمند را هزينه بالاي آن عنوان مي‌كند و اظهار مي‌دارد: «در حال حاضر مخابرات هزينه زيادي را از شركت‌ها دريافت مي‌كند. در واقع مخابرات با شركت‌هاي ISP قراردادي را امضا و در آن قرارداد ذكر مي‌كند كه من در ازاي انجام كار اين درصد را از شما مي‌گيرم كه اين درصد با توجه به هزينه‌هاي انجام شده بسيار بالا است. به نظر من مخابرات بايد اين مقدار درصد را پايين بياورد و آن را به چيزي در حدود 5 الي 10درصد برساند، در شرايطي حتي مي‌تواند مبلغي را از شركت‌ها دريافت نكند؛ چرا كه در حال حاضر بسياري از شركت‌هاي مخابراتي در سراسر دنيا در ازاي ارائه چنين سرويس‌هايي پولي را دريافت نمي‌كند.»
رييس انجن شركت‌هاي اينترنتي در پاسخ به اين سوال كه آيا به نفع شركت‌هاي ISP است كه دست به ارائه سرويس اينترنت هوشمند بزنند يا خير، مي‌گويد: «تا زماني كه مخابرات هزينه دريافتي خود را كم نكند مي‌توانم بگويم كه اصلا ارائه اينترنت هوشمند براي شركت‌هاي ISP به صرفه نيست.» علي توسلي، مديرعامل شركت نيونت نيز در خصوص هزينه دريافتي بالاي مخابرات مي‌گويد: «در حال حاضر مخابرات 36درصد از درآمد كسب شده توسط اينترنت هوشمند را براي خودش برمي‌دارد كه هنوز دليل تعلق گرفتن اين درصد به مخابرات مشخص نيست. در واقع مخابرات خدمات خاصي به جز جمع‌آوري مبلغ را انجام نمي‌دهد كه چنين درصد بالايي به او تعلق مي‌گيرد و اين نشان‌دهنده اين موضوع است كه مخابرات فقط به فكر كسب سود بيشتر است.»
به اعتقاد توسلي شركت مخابرات هيچ منطقي براي گرفتن اين 36درصد ندارد؛ چرا كه تمام امكانات و تجهيزات لازم را ما فراهم مي‌كنيم و تنها كار اين شركت جمع كردن پول از طريق قبوض تلفن است.» به گفته مديران شركت‌هاي اينترنتي بحث عدم پرداخت را نيز بايد به فعاليت فوق اضافه كرد.توسلي در اين خصوص مي‌گويد: «كاربراني وجود دارند كه از خدمات اينترنت هوشمند استفاده مي‌كنند، اما به دلايلي قبض‌هاي خود را به موقع پرداخت نمي‌كنند. در اين شرايط مخابرات به هيچ وجه از هزينه اين افراد صرفه‌نظر نمي‌كند و مقدار درصد آن را از درآمد شركت‌هاي ISP كم مي‌كند. وي در ادامه تصريح مي‌كند: «در حال حاضر مخابرات پول زيادي را به شركت‌ها بدهكار است و هزينه خدمات اينترنت هوشمند را با 4 ماه تاخير به شركت‌هاي ISP پرداخت مي‌كند. چرا كه از اولين روزهاي شروع به ارائه سرويس اينترنت هوشمند مخابرات با 2 الي 3 ماه تاخير مبالغ شركت‌ها را پرداخت كرد. در كل اين شركت با درصدي كه از اينترنت هوشمند كسب مي‌كند پول كلاني را به دست مي‌آورد كه در آن هيچ منطقي ديده نمي‌شود.»
گران نيست
در مقابل اظهارات فعالان شركت‌هاي اينترنتي در خصوص گران بودن هزينه اينترنت هوشمند و بالا بودن درصد دريافت شده توسط شركت مخابرات طبق روال هميشگي مخابرات اين درصد را گران نمي‌داند.
داوود زارعيان، مدير روابط عمومي مخابرات ايران بر اين باور است كه هزينه اينترنت شبكه هوشمند بسيار ناچيز بوده و از آنجا كه خطي مشغول مي‌شود، بايد مخابرات هزينه‌اي را از شركت‌ها دريافت كند. وي در ادامه متذكر مي‌شود كه ما به تمامي كاربران پيشنهاد نمي‌كنيم كه از اين سرويس استفاده كنند. هر كاربر بايد براساس برنامه‌ريزي خود تصميم بگيرد چه سرويسي برايش به صرفه‌تر است، بنابر اظهارات وي هر سرويسي كه روي شبكه ارائه مي‌شود، در زمان خاصي كاربرد دارد و هميشگي نيست.»
احمد خطيبي، معاون اداره پشتيباني فني سوئيچ ارتباطات شهري استان تهران نيز در خصوص درصد تعلق گرفته به شركت مخابرات مي‌گويد: «هم‌اكنون مخابرات 30درصد از درآمد به دست آمده از سرويس هوشمند را به خود اختصاص مي‌دهد كه اين درصد به دليل بسترها و امكاناتي است كه ما براي شركت‌هاي ISP فراهم مي‌كنيم. در كل ما درصد اضافه‌اي را از شركت‌ها دريافت نمي‌كنيم.» وي در ادامه مي‌افزايد: «شما زماني را به ياد بياوريد كه شركت‌هاي ISP براي بخش كارت خود دچار چه مشكلاتي از جمله گم شدن كارت، پرداخت هزينه‌هاي بالا به واسطههاي فروش و... مي‌شدند كه حالا اين هزينه‌ها با ارائه اينترنت هوشمند به شكل باورنكردني كاهش پيدا كرده است. من فكر نمي‌كنم شركت‌هايي باشند كه از اين وضعيت ناراضي باشند؛ چرا كه در ابتدا ارائه اين سرويس، خود شركت‌ها به دليل هزينه‌هاي بالايي كه متحمل مي‌شدند، تمايل زيادي به ارائه اين سرويس نشان دادند و حتي حاضر بودند كه درصدي بيشتر از درصد فعلي به مخابرات تعلق بگيرد.» وي همچنين طلب 4 ماه مخابرات به شركت‌هاي اينترنتي را رد مي‌كند و مي‌افزايد: «شركت مخابرات دو ماه به دو ماه مبالغ دريافت شده از سوي مشتركان را به شركت‌هاي اينترنتي پرداخت مي‌كند و تاكنون هيچ مبلغي عقب نيفتاده است. همچنين در مورد كاربراني كه قبض‌هاي خود را به موقع پرداخت نمي‌كنند هم بايد بگويم كه بعد از پرداخت مبلغ دريافتي سريعا به اين شركت‌ها داده مي‌شود و ما مبلغ اضافه‌اي از آنها دريافت نمي‌كنيم.»
اما خطيبي در خصوص كيفيت پايين اين خطوط در مقابل تعرفه بالاي آن نيز اظهار مي‌دارد: «اينترنت هوشمند در حقيقت گريزي است براي اتصال كاربران از طريق اين شبكه به شبكه ISPها و در كل يك كار مجازي است. شبكه اينترنت هوشمند هيچ‌گونه تغيير و تحولي در كيفيت ايجاد نمي‌كند و حتي سرعت اتصال كاربر به دليل حذف نام كاربري و رمز عبور را افزايش مي‌دهد و اگر كيفيت كاهش پيدا كند به شركت‌هاي ارائه‌دهنده خدمات بازميگردد. براساس آمار موجود از زمان كاهش تدريجي سيستم فروش‌كارت تعداد مشتركان استفاده از اينترنت هوشمند به شدت افزايش داشته و اين افزايش در طي چند ماه اخير نشان‌دهنده اين موضوع است كه كاربران از اين سرويس راضي هستند.»
