از نکات مهمی که در معماری گذشته ما بیشتر به چشم می خورد، ایجاد روح آرامش و امنیت در فضای زندگی شهری و بناهای ساخته شده است. معماران آن زمان با عوامل هارمونی چون ریتم، تکرار، خطوط افقی و تناسب اجزا این مساله را میسر ساختهاند. نوعی از معماری که بیش از همه جوانب به الگوهای معنایی که بتوانند در ایجاد حس مکانی موثر باشند پرداخته است. معمارانی که به دنبال آفرینش اثری هنری و پر محتوا از مفاهیم و اندیشه های معنوی بودهاند که بتواند در دوره های مختلف زمانی نیز جوابگو باشند. درک خاصی از زیبا شناسی که در عین کاربردی بودن آن شاخصه های مهمی از هنر را بر دوش می کشد که مقرنس ها و کاربندی ها موجود در فضای هشتی یک خانه مسکونی تا ورودی مساجد گواهی بر این موضوعند. ظرافت و دقت در کاشی کاری بدنه یک مسجد به اندازه روابط حرکتی و نحوه تقسیم بندی فضا مهم بوده و بیانی شاعرانه و رمز گون از معماری ارایه می کند.
http://pnu-club.com/imported/2009/06/902.jpgوجود معماری تک بنا در ساختار شهری ما و عدم توجه به محیط و بناهای اطراف، سبب بر تناسبی و ناهماهنگی در سیمای شهری شده و به تبع آن اثر گذار دبر روح و روان مردم شهر خواهد شد. وجود ناملایمات و در هم ریختگی سیمای بصری شهر در ایجاد اختلالات در روان و رفتار های آن جامعه بی تاثیر نبوده و حتی می تواند آرامش نسبی موجود را نیز مختل کند. معماران ما نبایدبا مشاهده ای محدود تنها به معماری تک بنایی روی آورده و از کلان نگری به جامعه و ذوق و آراء عمومی دوری جویند. اینچنین معماری زمانی مطرح است که از روزنه دید عموم دارای اابعاد هنری بوده و در مقایسه با فضای اطراف خود دچار تضاد نگردد. توجه به خواسته ها و علایق مردم از یک طرف و مطرح ساختن الگوهای معماری و فضایی در طرف دیگر باید به صورتی هماهنگ عمل نموده و بتوانند نیازهای انسانی، شهری یک جامعه را برآورده سازند.
یک هنرمند در ارایه اثر خود به دنبال ایجاد یک ارتباط روحی و روانی با مخاطب اثر بوده و چنین ارتباطی مستلزم شناختی دقیق از روحیات مردم است. در معماری نیز هر گاه مردم تنها به عنوان اشل انسانی نگریسته شوند، نمی توانیم از این نوع معماری انتظار خلق اثری هنری و ماندگار داشته باشیم. مفاهیمی که یک اثر هنری در درون مایه ساختاری خویش و یا در گذشته تاریخی قبل از خود به همراه داشته و در حقیقت تضمین و تعریف کننده ماهیت اوست و همین امر بیشترین تاثیرگذاری را در ابعاد مختلف شهری و انسانی دارد.
http://pnu-club.com/imported/2009/06/903.jpgمعماری در گونهای از نگرش های عمومی به عنوان یک اثر هنری ارزیابی می شود و ایشان انتظاراتی مشابه یک اثر هنری را به خصوص از لحاظ بار معنایی، از معماری خواهانند؛ انتظاراتی که می توانند از بعد روحانی تاثیرات مثبتی را در روح و روان مردم جامعه ایجاد کنند. یک طراحی اصولی و کاملا کارآمد که به تواند نیازهای فیزیکی افراد را تامین کرده و به سمال و الگوهای شهر سازی نیز پاسخگو باشد را نیز نمی توان اثری کامل ایده آل معرفی کرد؛ چه بسا نتواند در کنار نیاز های روحی جامعه، به مفاهیم مرفتی و معنایی که ذهن و اندیشه انسانی را ارضا می کند بپردازد. انسان تکنولوژیک جهان امروز در کنار فضاهایی جهت کشف و اختراعات جدید نیازمند مکانی است که در خور رشد فکری انسان قرن حاضر بوده و بستری مناسب برای شکوفایی ذهنی را مهیا سازد.
http://pnu-club.com/imported/2009/06/904.jpgهنر قادر است ارزش ها و موقعیت های فردی را را تحلیل کرده و متعین سازد. از این رو، مهم ترین نقش هنر تعیین پیچیدگی های ممکن پدیده ها است، یعنی، ترکیب جدیدی از عناصر شناخته شده جهت درک بیشتر برای ما ارایه کرده و موقعیت درستی از زندگی ناشناخته مان را بیان می کند. به این اعتبار است که هنر در تغییر انسان و واقعیت دنیای درونی و بیرونی ااو شرکت می جوید و توانایی تغییر و اصلاح را داراست.
هنر توصیفات مختلفی از واقعیت را به ما نمی دهد، بلکه مستقیما بیان کننده وجوه معینی از واقعیت است و می توان گفت هنر پیچیدگی های موجود در پدیده ها را مشخص تر و قابل درک تر برای انسان بیان میکند. البته، ما می توانیم هنر را به صورت علمی مطالعه کنیم، اما چنین جستجویی نمی تواند جانشینی برای آنچه از خود این نظام بدست می آید باشد.
معماری، به مثابه اثری هنری، واقعیت ها و ارزش های برتری را متعین میسازد. معماری بیانی بصری از ایده ها به دست می دهد، ایده هایی که مفاهیم مختلفی را برای بشر معنادار کرده و به واقعیت سامان می بخشند. تعریفی درست از جایگاه انسان در هستی که به زعم آن می تواند به رشد و تعالی دست یابد.
پینوشت: نوربرگ، کریستیان- معماری: معنا و مکان- ترجمه ویدا نوروز برازجانی
