-
سد تاریخی فریمان
سد فریمان سدی تاریخی در شهرستان فریمان در استان خراسان رضوی ایران است. اين سد بر روي رودخانه فریمان در یازده كيلومتری فریمان و هفتاد كيلومتری جنوب شرقی مشهد احداث شده و گویا از آثار دوره ایلخانی يا تیموری است. اما در دوره قاجار و نیز در دهه های اخیر، تعمیرات اساسی در آن صورت گرفته است.با توجه به وضع موجود سد مي‌توان آن را از انواع سد‌هاي پايه‌اي يا پشت بند‌دار دانست. طول تاج سد حدود 100 متر ، ارتفاع ديواره 20 متر و مصالح مورد استفاده ، سنگ و ملات ساروج است. آبگيري از سد به وسيله دو برج آبگير كه هر كدام مستقلاً كار مي‌كند، انجام مي‌گيرد. بدين طريق ، آب از مجراهاي تعبيه شده در عمق‌هاي مختلف بند به داخل چاه‌ها وارد و از كف چاه در جانب ديگر سد خارج مي‌شود. براي باز كردن مجراهاي فوق، همانند سد اخلمد و بر خلاف آن‌چه در مورد سد‌هاي ديگر ديده شده، الوار‌هايي در داخل چاه، در ارتفاعات مساوي و در جهات مختلف نصب كرده‌اند. اين الوار‌ها به جاي پلكان مارپيچي و براي پايين رفتن و باز و بسته كردن مجراها و هم‌چنين از بين بردن و براي پايين بردن انرژي سقوط آزاد آب و ممانعت از تخريب بدنه چاه تعبيه شده است.
ساختمان ساده برج آبگير مي‌رساند كه طول عمر سد بيش از دوره صفويه است. در دوره قاجاريه، عين الدوله پس از عزل از صدارت ، چند ماه در فريمان متوقف بود كه در اين مدت براي افزايش استحكام بناي سد ، توسط مجدالسلطان - پيشكار خود - در جلو ديوار سد ، پايه هرمي شكل بسيار قوي ساخت تا فشار وارد از طرف آب مخزن به ديواره سد را هار كند. ضمن تعميرات اوايل قرن حاضر، در ارتفاع 5/1 متري از روي تاج سد، دريچه‌ها بسته است ؛ ولي در صورت طغيان‌هاي شديد، آن‌ها را باز مي‌كنند تا آب از روي سد عبور نكند. در بخشي از آب‌هاي طغياني رودخانه، از دو كناره سد و از روي سنگ‌‌هاي كوه جاري مي‌شد كه بدين ترتيب ، بدنه سد از خرابي مصون مي‌ماند. طول درياچه پشت سد در حدود 2 كيلومتري و عرض متوسط آن حدود 500 متر است. قسمتي از حجم سد با گل و لاي انباشته شده است. به طور تقريبي، ظرفيت مخزن سد در حدود يك ميليون مترمكعب است. از آب اين سد مجموعاً سه دهكده سه دهكده تقي آباد، قلعه نو و لوشاب و كارخانه قند فريمان و شهر فريمان استفاده مي‌كنند .
