محله های تهران قدیم

كوچه برلن

اين كوچه در مركز شهر تهران در جنوب خيابان جمهوري اسلامي در ميان خيابانهاي لاله زار جنوبي و فردوسي واقع شده و داراي مغازه هاي مختلف براي پارچه و پوشاك بويژه اساس زير و كالاهاي ديگر است دست فروشان زيادي در اين كوچه در فروش اجناس مي پردازند از قديم جمعاً بازار تهران در يك پاركينگ طبقاتي مجاور اين كوچه داير است به علت اينكه دروازه جنوبي سفارت آلمان به اين كوچه باز ميشود به كوچه برلن معروف شد از اماكن نزديك به آن ميتوان به تاثر پارس – دفتر نشر فرهنگ اسلامي، موزه و سينما، بيمارستان بانك ملي شهرداري منطقه 12، سفارت تركيه و سفارت بريتانيا تمام كرد از باسازيهاي بزرگ در كوچه برلن ميتوان از پاساژ گوهريين نام برد.


كافه نادري

كافه نادري يكي از كافه هاي قديمي تهران است كافه نادري در شرق پل حافظ در خيابان نادري (جمهوري فعلي) واقع شده است در سال 1306 يك مهاجر روسي به نام خاچپك ماديكيانس اين كافه را داير كرد اين كافه سالهاي دراز پاتوق شاعران، نويسندگان و روشنفكران بوده است صادق هدايت، جلال ال احمد، سيمين دانشور از برجسته ترين اين افراد بوده اند.
در معرفي نامه اي از اين كافه كه امروزه در كنار ورودي آن قرار داده شده آمده است كه غذاهاي فرنگي پيف استراگانف و بيفستك و همچنين كافه كلاسه، بستني هاي فرنگي قهوه ترك و فرانسه براي اولين بار در اين كافه به ايرانيان عرضه شد.


عباس آباد

عباس آباد از روستاهاي بزرگ اطراف تهران بود كه همسايه روستاي قصر به شمار ميآمد بناي اين روستا را به ميرزا عباس معروف به حاج ميرزا آغاسي صدراعظم معروف محمد شاه قاجار منصوب مي كنند حاج ميرزا آغاسي با احداث قنات و مشجر نمودن عباس آباد آنجا را به مركز خوشگذراني سواران ماكويي كه در واقع محافظان او بودند مبدل كرد ولي هم زمان با صدارت امير كبير بساط عياشي از عباس آباد جمع و آنجا را به محيطي پاكيزه تبديل كرد در زمان پهلوي اول پادگان عباس آباد در آنجا ايجاد شد كه با احداث خيابان شهيد بهشتي (عباس آباد) پادگان نظامي به دو قسمت تبديل شد و در قسمت شمالي آن فروشگاهي مخصوص كاركنان ارتش داير كردند كه با اختصاص زمين هاي عباس آباد به طرح ايجاد مصلي تهران آن فروشگاه نيز تخريب گرديد ولي در قسمت جنوبي پادگان نظامي همچنان داير مي باشد. عباس آباد بعداً توسط ميرزا يوسف مستوفي الممالك از دولت خريداري گرديد و ميرزا يوسف آن را به املاك خود در يوسف آباد اضافه كرد. ولي فرزندش ميرزا حسن مستوفي الممالك (دوم) آن را در سال 1321 هـ ق به آقا غلامحسين همداني كه از تجار معروف تهران بود فروخت ولي آقا غلامحسين پس از مدتي ورشكست گرديد و عباس آباد كه در گرو وامي بود كه از حاج امين المضرب دريافت كرده بود به عنوان غرامت وام به حاج امين الضرب رسيد و حاجي هم عباس آباد را تكه تكه كرد و فروخت اين خيابان در حال حاضر يكي از گرانترين نقاط تهران مي باشد و ساختمان دانشكده اقتصاد و بازرگاني دانشگاه علامه طباطبايي و سازمان سنجش و آموزش عالي و مصلي تهران به همراه گلدسته هاي مهمترين بناهاي هستند كه در اين منطقه خود نمايي ميكنند .

سلطنت آباد

به دستور ناصر الدين شاه در سال 1276 هـ ق در اين منطقه كه قبلاً به حصار رضابك معروف بود بناي باغ سلطنت آباد و عمارت با شكوه قصر سلطنت آباد را پي افكندند كه بعدها به همين مناسبت معروف به سلطنت آباد گرديد ناصرالدين شاه قصري با شكوه كه از هر طرف منظره گل و درخت آن را احاطه كرده بود در آنجا ساخت و اوقات زيادي از ايام خود را در آنجا سپري مي كرد و در انجا دعوت مي كرد و بسيار بدانجا علاقه مند بود و حرمخانه بزرگي در آنجا بنا كرد. كاخ هاي سلطنت در تاريخ 11 بهمن 1334 به شماره 418 در فهرست آثار تاريخي به ثبت رسيد از بناهاي ناصرالدين در سلطنت آباد فقط دو بناي قديمي باقي مانده يكي عمارت حوض خانه و ديگري عمارت برج چند طبقه اي است كه هر طبقه آن به سبك بسيار زيبايي مفرش كاري و گچ بري و آيينه كاري و كاشي كاري شده است اين دو بنا امروز در اماكن نظامي سلطنت آباد قرار دارد و از دسترس عموم مردم خارج است ناصر الدين شاه جهت تنوع يكي از سرسره هاي معروف فتحعلي شاه را از قصر فيروزه بدانجا منتقل كرد كه امروز از بين رفته است از جمله حوادث مهم بر سلطنت آباد به تخت نشستن احمد شاه قاجار در روز بيست و هشتم شعبان سال 1332 هـ ق بوده است. بعد از انقلاب نام سلطنت آباد به خيابان پاسداران تغيير يافت

ميدان ونك

دهكده ونك در شمال تهران و جنوب غربي تجريش قرار دارد و دهكده اي بسيار قديمي است. نام ونك در منابع قرن ششم هـ ق آمده است ميرزا يوسف خان مستوفي الممالك صدراعظم عهد ناصري آن را از ناصرالدين شاه خريد و در آبادي آن كوشش بسيار به خرج داد و تابستان ها در آنجا سكونت مي كرد. در ونك ارامنه زندگي مي كردند حتي در ده ونك منطقه اي وجود داشت به نام قلعه ارمني كه در شرق ونك قرار داشت كه هنوز هم به همان نام خوانده مي شود. در آنجا قناتي پر آب و گوارا وجود داشت كه محصولات سيفي در اين منطقه كشت مي شد كه خيار و هندوانه آن معروف بود از ديگر محصولات ده ونك كه معروف بود زالزالك بود كه مصرعي در وصف آن ساخته شده بود كه به شرح زير ميباشد: زالكه اي زالكه ميوه باغ ونكه
از بناهاي معروف آن مقبره خانوادگي خاندان مستوفي مي باشد كه قبر ميرزا يوسف و ميرزا حسن كه در سال 1309 فوت كرده بود در آنجا قرار دارد.
در ده ونك امامزاده اي هم وجود دارد به نام امامزاده علي اكبر كه آرامگاه او محل طواف دل هاي مومنين مي باشد دانشگاه الزهرا كه تنها دانشگاه ويژه بانوان در ايران مي باشد نيز در ده ونك قرار دارد از ديگر اماكن معروف آن باشگاه ورزشي ارارات كه به ارامنه تعلق دارد ستاد فرماندهي نيروي انتظامي، وزارت مسكن و شيرخوارگاه آمنه شهرسازي و هتل هما و سازمان ملي زمين و مسكن مي باشد.


ضرابخانه

دهكده ضرابخانه در سر راه تهران به سلطنت آباد قرار داشت كه قبلاً مهران نام داشت. مهران نام يكي از سرداران هخامنشي بود و ده مهران را منصوب به او مي كند. قرار گرفتن ضرابخانه تهران در اين ناحيه سبب شد كه نام آن از مهران به ضرابخانه تغيير پيدا كند ضرابخانه شامل دو قسمت مجزا مي شد ضرابخانه ناصري و ضرابخانه مظفري كه امروز محوطه بانك مركزي را شامل مي*شود اين محل در ابتدا كارخانه بلوار بافي بود كه در سال 1275 هـ ق توسط محمود خان ناصر الملك تاسيس شده بود و در سال 1294 هـ ق ضرابخانه كه توسط حاج امين الضرب احداث شد جايگزين آن گرديد.

شيان

اين منطقه از روستاهاي قديمي شميران است كه در قديم به قلعه شيان معروف بوده است. سراسر املاك شيان به تيرداد بار سقميان حسابدار دبيرستان البرز تعلق داشت كه ارباب آن املاك شمرده مي شد و از اقليت زردتشتي بود جاده قديم لواسان از شمال اين ده عبور مي كرد در سال 1268 هـ ق كه ناصر الدين شاه در نياوران توسط بابي ها مورد سوء قصد قرار گرفت و به دنبال آن تمام پيروان فرقه باب در سرتاسر ايران گرفتار قتل و آزار شديد ميرزا حسينعلي نوري يكي از زعماي بابيه به باغ ميرزا آقا خان صدراعظم در شيان پناه برد. در شيان يكي از مراكز نظامي ساواك وجود داشت كه امير عباس هويدا در مدتي كه در زندان بود در آنجا تحت نظر بود كه بعد از پيروزي انقلاب آنجا توسط نيروهاي انقلاب دستگير و به زندان قصر منتقل گرديد. در شيان هتل بسيار معروف و زيبايي هم وجود دارد كه جاي از ما بهتران مي باشد.


فرمانيه

اراضي فرمانيه به كامران ميرزا نايب السلطنه پسر سوم ناصرالدين شاه تعلق داشت و قبل از آن نيز جزء اراضي خالصه دولتي بود كه ناصرالدين شاه از كيسه فتوت خود آن را به فرزندش كامران ميرزا بخشيد و پس از فوت كامران ميرزا اراضي فرمانيه به دخترش به ارث رسيد. عبدالحسين ميرزا فرمانفرما شاهزاده مشهور قاجار كه تقريباً مالك يك پنجم روستاهاي ايران بود. اين ملك را از وارث نايب السلطنه يعني دخترش خريد و از آن پس به نام فرمانيه مشهور گرديد. دولت ايتاليا جهت احداث سفارت زمين لازم را كه در آن بناي سفارت را پي افكند از فرمانفرما خريد. فرمانيه هم اكنون يكي از گرانترين مناطق پايتخت محسوب مي*شود.


مجيديه

منطقه مجيديه به عبدالمجيد ميرزا عين الدوله صدراعظم مستبد محمد علي شاه تعلق داشت و خودش آنجا را آباد كرد بهمين علت به مجيديه معروف شد در سال 1328 كارخانه آبجوسازي شمس در آنجا تاسيس شد و چهارراهي هم وجود دارد كه قبلاً كه آن پياله مي گفتند بخش عمده ساكنين مجيديه را ارامنه تشكيل مي دهند كه از ساكنين قديمي آن محسوب مي شوند.
از آنجا كه عين الدوله نام فاميلي هروي را براي خود برگزيد لذا ميداني هم در اين منطقه وجود داشت كه به آن ميدان هروي مي*گفتند با مرگ عين الدوله در سال 1308 ه . ش طلبكاران او كه عمداً نزولخوران زرتشتي بودند بخش عمده اراضي مذكور را به عنوان غرامت تصرف كردند و دامنه اش تصرف را اراضي تهران پارس و خ جشنواره كه آن هم متعلق به عين الدوله بود گسترش دادند و اراضي آنجا را هم تصاحب كردند.