روانشناسی در معماری و لزوم طراحی معنوی در مساجد
کامبیز نوایی، کارشناس ارشد معماری گفت: به كارگيري همه فنون معماري و طراحي در ساخت مساجد توام با سادگي خاص، فضايي معنوي را در مساجد قديمي ايجاد كرده است كه ارتباط با خالق هستي را تسهيل مي‌كند.
تحولات زندگي بشر و صنعتي شدن در دوران معاصر و نگرش اقتصادي به مسايل مختلف باعث شده كه معماري ساده، زيبا و معنوي مساجد نيز تحت تاثير قرار گيرد و گاه طراحي‌هاي نامناسب به خانه خدا شود، لطمه می زند.
” روان شناسي معماري روزگار ما و از جمله معماري مساجدمان كه مي‌بايد بيش از پيش جواب گوي نيازهاي رواني خلوت ما باشد، در فراهم آوردن پاسخ هاي درست و دلنشين ناتوان است.... “
معماري برخي مساجد در پاسخ به نيازهاي جديد، تغييراتي كرده كه گاه بنيان بنا به عنوان عبادتگاه را مورد ترديد قرار مي‌دهد.
بنيان گذاران اين مساجد نيز در رده‌هاي گوناگون اجتماعي و سياسي هستند و مكان هايي كه به نام مسجد ساخته مي‌شوند گاه بناهايي هستند كه گويي گنبد و مناره ای به اجبار به آن ها چسبانده شده و گرنه در بر و پيكر خويش معماري مسجد را ندارند.
كامبيز نوايي، كارشناس ارشد معماري در اين زمينه گفت:
امروزه بيشتر ساختمان هايي كه ساخته مي‌شوند، روح معمارانه، خالص و ناب مسجد را دارا نيستند و اگر طراحي هم بخواهد بر پايه انديشه‌هاي ناب معماري طرحي دراندازد، هيات هاي امنا كه بنيان گذارند، دست او را مي‌بندند.
وي افزود:
در نتيجه بر گرد انديشه‌هاي پاك، صاف و ناب او حصاري از درخواست هاي گوناگون مي‌كشند، مانند اين كه مغازه حتما داشته باشد، آن هم بر خيابان، ورودي مسجد را از كوچه بگذاريم، تراكم مي‌خريم،
بالكن هم اضافه كنيد هم توي كوچه و هم توي خيابان، آشپزخانه بزرگ باشد.
نوايي يادآور شد:
با اين انديشه، اگر جايي ماند براي خدا و مردماني كه روي به خدا دارند، جاي مناسبي نخواهد بود.
وي خاطر نشان كرد:
وقتي ارزش معماري فرو مي‌افتد، تنها با يك گنبد و مناره نمي‌شود يك مسجد داشت. بايد يك مسجد ساخت آن وقت خودش گنبد و مناره درخور را مي‌طلبد.
به گفته نوايي، مساجدي كه در گذشته پدران و نياكان ما ساخته‌اند، به تمامي آنچه شايسته بوده انديشيده و فضاهايي به راستي نغز و دلكش و دلپذير را در نهايت سادگي و پيراستگي پديد آورده اند.
وي افزود:
ابهت مساجد آن زمان در حين سادگي و كوچكي، خود فضيلت خلوت گزيني را به همراه داشت.
"روزبه خسروي" ديگر كارشناس ارشد معماري نيز گفت:
مسجد، مسجد است با تمام ويژگي هايش، مسجد خانه خداست و براي خدا. از این رو براي طراحي و ساختش مي‌بايد همان كاري را كرد كه نياكان و پدران ما كرده‌اند و از سرانگشتان شان اين همه گوهرهاي درخشان فرهنگ و معماري در گوشه و كنار سرزمين‌مان به يادگار گذاشته‌اند.
وي اظهار داشت:
مي‌بايد خدايي انديشيد، براي خدا انديشيد و خدايي طراحي كرد و خدايي ساخت، زيرا سرزمين ايران از سال هاي آغازين تاريخ شناخته شده‌اش، گواهان بسيار دارد كه سرزمين مردمان خداشناس و خداجو بوده است.
خسروي افزود:
امروزه مسلمانان غالبا از ساختن مسجدي كه به قدر مساجد گذشته دل انسان را منقلب و حال او را براي ذكر و عبادات آماده سازند، عاجزند.
وي يادآور شد:
مساجد متعددي كه امروزه در نقاط مختلف جهان ساخته مي‌شود، هريك بيش از ديگري گواه اين مدعاست، امروزه مساجد مجهز به اقسام امكانات ورزشي، اقتصادي و فرهنگي به وفور يافت مي‌شوند، گاه اين اماكن مذهبي به بناهاي روز شبيه هستند.
وي تصريح كرد:
در برخي موارد مساجد به عناصري از معماري قديم مزين مي‌شود، اما غالبا در آن ها يك چيز كم است و آن فضايي است كه با ذكر خدا متناسب باشد آن چنان كه در مساجد قديم بود.
