اگر بد رانندگی می کنید، بخوانی

یافته های یک پژوهش در کشور نشان داد که رانندگان حادثه ساز، شخصیت «روان رنجور» دارند. حوادث رانندگی، سالانه موجب مرگ یک میلیون و دویست هزار نفر و آسیب دیدگی بیش از پنجاه میلیون نفر در سراسر جهان می شود.ادامه روند رشد تصادفات در کشورهای با درآمد پایین پژوهش ها مؤید آن است که ۸۵ درصد از این مرگ و میرها و ۹۰ درصد از معلولیت های سالانه حاصل حوادث رانندگی، متعلق به کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط بوده است. این درحالیست که مرگ ناشی از حوادث رانندگی تا سال ۲۰۲۰ در کشورهای با درآمد بالا ۳۰ درصد کاهش خواهد یافت؛ اما در کشورهای با درآمد پایین و متوسط همچنان روند افزایشی خود را حفظ خواهد کرد.تصادفادت جاده یی سومین عامل مرگ و میر در ۲۰۲۰ تصادفات با خودرو و صدمات ترافیکی، نهمین عامل مرگ و میر در جهان محسوب می شوند که در پیش بینی صورت پذیرفته برای سال ۲۰۲۰، تصادفات جاده ای، سومین عامل مرگ و میر، بعد از بیماری های قلبی و افسردگی مزمن خواهد بود. تجزیه و تحلیل تصادفات جاده ای ایران هم نشان می دهد مهمترین عامل بروز تصادفات رانندگی «عامل انسانی» است. عوامل انسانی، شامل دامنه گسترده ای از عوامل جمعیت شناختی و مهارت های روانی حرکتی رانندگان و خصوصیات شخصیتی آنها می شود.۷۵ درصد از حوادث جاده ها مربوط به صفات شخصیت انسان است با توجه به این که علت اصلی ۷۰ درصد از ضایعات ترافیکی، مربوط به عامل انسانی است، آمارهای جدید نشان می دهد ۷۵ درصد از حوادث جاده ها مربوط به صفات شخصیت انسان است. به عبارتی، اگر زندگی شخصی فرد نشانه هایی از صبر و حوصله، دور اندیشی و ملاحظه وضعیت دیگران را داشته باشد، به همین روش نیز رانندگی خواهد کرد؛ اگر زندگی شخصی او از این مشخصات دور باشد و این ویژگی های مطلوب را نداشته باشد، رانندگی او میزان تصادفات زیادتری را نسبت به رانندگی شخص استوار و محکم خواهد داشت. تحقیقات گذشته نشان داده اند گروه خاصی از افراد، دارای آمار تصادفات رانندگی بیشتری هستند و این گروه با دیگران در برخی از ویژگی های شخصیتی، متفاوت اند.رانندگان حادثه ساز چه صفات شخصیتی دارند؟ در همین زمینه پژوهشگران کشور تحقیقی را با هدف شناسایی عوامل شناختی و شخصیتی رانندگان حادثه ساز و غیر حادثه ساز بر روی ۱۰۰ راننده مرد ۲۰-۶۰ سال استان تهران انجام دادند. در گروه اول ۵۰ راننده حادثه ساز که خودرو یا گواهینامه آنان توسط ماموران نیروی انتظامی ضبط شده بود و برای بازپس گرفتن آن به ستاد ترخیص خودرو گواهینامه آمده بودند، انتخاب شدند. همچنین در گروه دوم ۵۰ راننده مرد که هیچگونه تخلفی تا زمان پژوهش در سوابق آنها درج نشده بود، از ۱۰ تاکسی سرویس استان تهران به شکل تصادفی ساده انتخاب شدند و صفات شخصیتی رانندگان حادثه ساز و غیر حادثه ساز اندازه گیری شد.روان رنجوری رانندگان حادثه ساز! نتایج پژوهش نشان داد بین دو گروه رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز از لحاظ صفت روان رنجوری و ۴ مورد از خرده مقیاس هایش (اضطراب، پرخاشگری، تکانشگری و آسیب پذیری) تفاوت معنادار وجود دارد. بنابراین با توجه به میانگین صفت روان رنجوری و خرده مقیاس های آن می توان بیان کرد: اضطراب، پرخاشگری، تکانشگری، آسیب پذیری و روان رنجوری در رانندگان حادثه ساز، به طور معنی دار بالاتر از رانندگان غیر حادثه ساز است.هیجان خواهی و برون گرایی نتایج تحقیق همچنین نشان داد بین دو گروه رانندگان حادثه ساز و غیرحادثه ساز، از لحاظ صفت برون گرایی و دو مورد از خرد مقیاس هایش (هیجان خواهی و فعالیت) تفاوت معنادار وجود دارد. با توجه به میانگین صفت برون گرایی و خرد مقیاس های آن می توان بیان کرد فعالیت، هیجان خواهی و صفت برون گرایی در رانندگان حادثه ساز، به طور معنی داری بالاتر از رانندگان غیر حادثه ساز بود. همین یافته ها حاکیست: بین دو گروه از لحاظ ویژگی گشودگی و سه مورد از خرد مقیاس هایش (ارزش ها، احساسات و اعمال) تفاوت معنادار وجود دارد و با توجه به میانگین صفت گشودگی و خرده مقیاس های آن می توان نتیجه گرفت: احساسات، اعمال، ارزش ها و صفت گشودگی در رانندگان غیر حادثه ساز، به طور معنی دار بالاتر از رانندگان حادثه ساز است.وجدانی بودن همچنین بین دو گروه از لحاظ صفت وجدانی بودن و سه مورد از خرده مقیاس هایش (پشتکار، وظیفه شناسی و محتاط بودن) تفاوت معنی دار وجود داشت و با توجه به میانگین صفت وجدانی بودن و خرده مقیاس های آن، این تحقیق نتیجه گرفته است که وظیفه شناسی، پشتکار، محتاط بودن و در مجموع، صفت وجدانی بودن در رانندگان غیر حادثه ساز به طور معنی دار بالاتر از رانندگان حادثه ساز است. یافته ها همچنین حاکیست: از نظر میزان خطای ارائه پاسخ، بین رانندگان حادثه ساز و غیر حادثه ساز تفاوت معناداری وجود دارد. با توجه به میانگین خطای ارائه پاسخ در دو گروه، می توان بیان کرد خطای ارائه پاسخ در رانندگان حادثه ساز، به طور معنی داری بالاتر از رانندگان غیرحادثه ساز است. نتایج نشان داد که از نظر خطای حذف، بین رانندگان حادثه ساز و غیر حادثه ساز تفاوت معنادار وجود دارد و با توجه به میانگین خطای حذف دو گروه، می توان بیان کرد خطای حذف در رانندگان حادثه ساز، به طور معنی دای بالاتر از رانندگان غیر حادثه ساز است. همین طور از نظر جستجوی صحیح بین رانندگان حادثه ساز و غیر حادثه ساز، تفاوت معنادار وجود داشته است بنابراین چنین نتیجه گرفته می شود که جستجوی صحیح در رانندگان غیر حادثه ساز، به طور معنی داری بالاتر از رانندگان حادثه ساز است.زمان واکنش بر اساس این یافته ها، از نظر زمان واکنش بین رانندگان حادثه ساز و غیر حادثه ساز، تفاوت معنادار وجود داشته و با توجه به میانگین زمان واکنش در دو گروه، باید گفت زمان واکنش در رانندگان حادثه ساز، به طور معنی داری بالاتر از رانندگان غیر حادثه ساز است.رانندگان حادثه ساز روان رنجورند این تحقیق نتیجه گرفته است رانندگان حادثه ساز، ویژگی روان رنجوری بالاتری نسبت به رانندگان غیر حادثه ساز دارند. روان رنجوری با صفاتی مثل اضطراب، پرخاشگری، آسیب پذیری، تکانشگری و عواطف منفی همراه است و رانندگانی که حادثه ساز هستند، طبیعتا باید ویژگی های مذکور در آنها بیشتر باشد. تعجب آور نیست که این افراد تصادفات رانندگی بیشتری دارند و مقررات راهنمایی و رانندگی را نسبت به رانندگان غیر حادثه ساز بیشتر زیر پا می گذارند.تخلف به خاطر ارضای حس ماجراجویی تحقیق حاضر همچنین نشان داد صفت برون گرایی در رانندگان حادثه ساز، بالاتر از رانندگان غیر حادثه ساز است. افراد برون گرا دارای ویژگی هایی از قبیل خطرپذیری، فعالیت بالا، هیجان خواهی، ماجراجویی، شادخویی، شوخ طبعی، سرزندگی، انرژیک بودن و پرحرفی هستند. این افراد برای ایجاد انگیختگی و احساس لذت و ارضای حس ماجراجویی خودشان به طور مکرر، مرتکب تخلفات رانندگی و به تبع آن رفتارهای رانندگی پرخطر می شوند.عوامل محیطی تاثیرگذار بر روان رنجوری رانندگان با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق می توان گفت پنج عامل شخصیتی شامل رنجوری، برون گرایی، وجدانی بودن و گشودگی، قدرت پیش بینی رانندگان حادثه ساز را دارد. شکی نیست که عوامل شخصیتی و شناختی نظیر توجه، بر رفتار رانندگی انسانها و حادثه ساز بودن آن تاثیر می گذارد، اما عوامل دیگری نظیر برخی از عوامل محیطی از قبیل آلودگی هوا، آلودگی صوتی، ترافیک سنگین، تردد عابران و غیره، می توانند بر ویژگی های شخصیتی به خصوص بر بعد روان رنجوری انسانها اثر گذاشته و آن را تخفیف یا تشدید می کند؛ پس عوامل محیطی به خصوص در شهر تهران، خود می تواند عامل روان رنجوری را در رانندگان، بالا برده و در نتیجه تعداد تخلفات و به تبع آن تصادفات رانندگی را افزایش دهند. همین طور عوامل دیگری مانند ورود بی رویه خودرو، عدم توسعه ی شبکه ی جاده ها یا به عبارتی دیگر ناموزونی رشد خودروها با اقدامات راهسازی، استفاده وسیع از وسایل نقلیه، فرهنگ ترافیکی پایین (عدم استفاده از کمربند ایمنی، صندلی های ایمنی کودکان و عدم استفاده از کلاه های ایمنی دوچرخه سواران و موتورسواران) در این مهم بی تاثیر نیست.صدور گواهینامه ها بدون توجه به صلاحیت رفتاری رانندگان نتایج بررسی ها در ایران درخصوص مسیر ارائه گواهینامه رانندگی، به متقاضیان نشان می دهد که در حال حاضر تنها شاخصه ها برای اعطای گواهینامه به افراد، یادگیری فنی و آزمون های عملی است؛ اما آیا داشتن دید خوب و صرفا کنترل خودرو در امتحانات شهری، می تواند ملاک صلاحیت افراد در رانندگی باشد؟ ناشناخته ماندن سهم تاثیرات حالات روانی، توجه و شخصیت افراد در رانندگی موجب شده رانندگی غیر اصولی، بدون کیفیت و خطر آفرین رواج یابد. نتایج به دست آمده در تحقیق حاضر نشان داد که ویژگی های شخصیتی و کارکرد توجه می تواند بر رفتار رانندگی تاثیرگذار باشد. بنابراین با توجه به اهمیت ارزیابی های روانشناختی (شخصیت و توجه) توصیه شده است جهت کاهش تکرار تصادفات و رفتار رانندگی ایمن تر، رانندگان هنگام اخذ گواهینامه و حتی بعد از آن تحت ارزیابی های روانشناختی نیز قرار گیرند.