فضا :عنصر اصلي معماري

معماري در همهاعصار با روشنايي فضا ، چند زماني فضا ، خلوص فضا ، سبكي و سنگيني فضا ، تنوع فضا ،چند ارزشي بودن فضا ، غناي فضا واين قبيل مفاهيم در گير بوده است و براي تحقق اينمفاهيم هيچگونه سختگيري در كاربرد روش ها و مصالح اعمال نمي كند . از اين رو هر جااسمي از معماري به ميان مي آيد و بحثي در اين زمينه مطرح مي گردد ، مقوله فضا نيزبه نوعي در كنار معماري قرار مي گيرد . خصو صآ در سال هاي اخير مسآله فضا در معماريمورد توجه ويژه قرار گرفته و مباحث فضا و سازماندهي فضايي ، محور بخش عمدهاي ازمطالعات معاصر معماري را تشكيل داده است .

علاوه بر فضا ، مسايل مختلفاجتماعي ، عملكردي، ساختماني و تزييني نيز از مؤلفه هاي لازم در شكل گيري معماريهستند،اما براي تشخيص ارزش هاي معماري كافي نيست ، زيرا مايه و جواهر معماري فضاست . چهار نماي خانه ،كليسا و يا ساختماني عظيم هر چقدر هم زيبا باشد ، فقط جعبه اياست كه در داخل خود گوهر گرانبهاي معماري يعني فضا را محصور كرده است . ممكن است كهروي اين جعبه با ظرافت كار شده باشد ، با مهارت كنده كاري شده و يا با سليقه اي خاصتزيين شده باشد ، اما به هر حال جعبه است. هر بنايي شامل يك جعبه ساخته شده است كهمظروف يا محتواي ان فضاي داخل بناست .

با توجه به آنچه گفته شد ، فضا عنصراساسي معماري است و توانايي ادراك بنا و يافتن كليد فهم آن وابسته به شناخت فضاست . تا زماني كه قادر نباشم جايگاه نظري فضا را در معماري بفهميم و آن را به مثابهعنصري اساسي در نقد معماري بكار ببريم ، با همان زبان نقد نقاشي و مجسمه سازي بناها را مورد نقد قرار خواهيم داد وبه ستايش و تمجيد از بناها يي خواهيم پرداخت كه بهطور انتزاعيتصور گشته اند ، نه آن بناها يي كه بطور ملموس طراحي و ساخته شدهاند . بي تو جهي به مسآله فضا باعث گرديده است كه در موارد بسياري به بناي ساخته شدهبيشتر از طريق ديوار ها و سطوح محصور كننده توجه شود تا از طريق فضاي معماري آن . بخش وسيعي از تاريخ معماري نيز به تاريخ اجتماعي و فرهنگي اختصاص يافته و در موردمعماري و جوهره فضايي آنچنين كاري صورت نگرفته است . از اين رو جا دارد كه در تيوريو طراحي معماري مسآله مهم و تآثير گذار فضا بيش ازپيش مورد توجه قرار گيرد تا ازاين طريق بتوان معماري را از يك حجم گرافيكي صلب به فضاي مطلوب و دلنشين براي زندگيتبديل نمود . تجربه تاريخي نيز نشان داده است تنها بنا هايي بر جنبش معماري تآثيرگذاشته و به ماندگاري دست يافته اند كه در كنار ساير مسا يل مرتبط بامعماري ، بهاساس و جوهره آن يعني طراحي فضا نيز توجه نموده اند .