تأثیر سوانح يا رخداد هاي طبيعي!!!

سوانح يا رخداد هاي طبيعي فرآيندهاي پيچيده اي هستند که بر تمامي بخشهاي کره زمين تاثير گذارند. در اين بين فلات ايران يکي از مناطق خاص جغرافيايي است که در معرض انواع سوانح نظير زمين لرزه، سيل، زمين لغزش، خشکسالي، طوفان و.... قرار دارد. اين رخداد ها را مي توان به روش هاي گوناگوني دسته بندي کرد. يکي از روشهاي ممکن عبارت است از:

1) رخدادهاي صرفا طبيعي،
2)رخدادهاي صرفا انساني،
3) رخدادهاي ناشي از خطاهاي انساني.

تقسيم بندي ديگري را نيز مي توان بر اساس عوامل کنترل کننده اي تعريف نمود که به يک رخداد خاص نظير عوامل اقليمي، ريخت شناختي/زمين شناختي، بوم شناختي،تکنولوژيکي،محيط زيست جهاني، و فرازميني منجر مي شوند.

سوانح را مي توان بر اساس مدت زمان تاثير يا زمان پيش آگاهي آنها نيز از يکديگر متمايزنمود. برخي سوانح مانند زمين لرزه در مدت زماني کوتاه به وقوع مي پيوندند و فاجعه اي بزرگ پديد مي آورند، در حالي که برخي ديگر به آرامي آغاز مي شوند و ممکن است به فاجعه اي مشابه يا حتي جدّي تر از حالت قبل منتهي گردد. فلات ايران در معرض بسياري از رخدادهاي طبيعي نظير سيل، زمين لرزه، زمين لغزش، خشکسالي، آتش سوزي در جنگل ها و ...... قرار دارد.

بر اساس آمارهاي موجود بيش از 80% فلات ايران در معرض آسيب هاي جدي ناشي از فعاليت هاي لرزه اي با شدت هاي مختلف است. سيلاب هاي دوره اي نيز نوع ديگري از بلاياي طبيعي هستند که در بسياري مواقع در اثر تخريب ساختار طبيعي زمين توسط انسان ها به وجود مي آيند و در دوره هاي مختلف زمينه آسيب هاي اساسي را در برخي از استان هاي کشور فرهم مي کنند. پديده هاي ديگري نظير رانش و فرونشست زمين ، خشکسالي، آتش سوزي ها، طوفان هاي شديد، ريزش بهمن و... از عواملي هستند که همه ساله خسارات انساني و مادي غير قابل جبراني را به سکونتگاهها و چشم اندازهاي طبيعي واردمي سازد.

ابزارهاي سنجش از دور و GIS هنگامي در مديريت مخاطرات طبيعي سودمند خواهد بود که اطلاعات جامعي از دفعات مورد انتظار، ويژگي، و بزرگي رخدادها در يک ناحيه گردآوري شده باشد. اگر چه آمارها مبين افزايشي چشمگير در بزرگي و تعداد رخدادهاي طبيعي در دهه هاي اخير هستند، اما به اين نکته نيز بايد توجه داشت که اکنون قابليت هاي فني بيشماري نيز براي کاهش اثرات آنها به وجود آمده است. نقش با اهميت ابزارهاي فوق در گردآوري اطلاعات پايه و سازماندهي آنها کاملا ثابت شده است. با کمک فن آوري هاي سنجش از دور و GIS مي توان يک پايگاه داده اي از شواهد مربوط به مخاطرات گذشته تهيه کرد و به همراه ساير اطلاعات در نقشه هاي مخاطرات (hazard map ) وارد نمود. به اين ترتيب مي توان نواحي بالقوه خطرناک را روي نقشه نشان داد. استفاده از داده هاي دور سنجي نظير تصاوير ماهواره اي و عکس هاي هوايي اين امکان را مي دهد تا بتوان تغييرات سطح زمين نظير پوشش گياهي، آب ، ويژگي هاي زمين شناسي، ريخت شناسي ، کاربري هاي مختلف و... را در مقياس هاي مکاني و زماني بر روي نقشه نشان داد.

تصاوير ماهواره اي قادر به ارائه نگاهي واقعي به عوارض سطح زمين هستند و اطلاعات زيست محيطي سودمندي را در ابعادي گسترده ازمقياس قاره اي تا حد چند متر فراهم مي کنند. بسياري از مخاطرات نظير سيل، خشکسالي، طوفان، فوران هاي آتشفشاني و ... نشانه هاي ويژه اي دارند که به وسيله ماهواره ها قابل تشخيص هستند. تکنيک دور سنجي قادر است تا فرآيند پايش يک رخداد را در زمان وقوع آن به خوبي به انجام برساند، به طوري که موقعيت مناسب يک ماهواره آن را براي اهداف مختلف مطالعه، برنامه ريزي و پايش يک رخداد آماده مي سازد. در نهايت در پي وقوع يک رخداد طبيعي، ممکن است صدمات گسترده اي در سطح ناحيه سانحه ديده بجا گذاشته شود. در اين راستا، تکنيک دور سنجي قادر است تا ضمن ارزيابي ميزان خسارت، تصوير جامعي از عمليات امداد رساني نيز ارائه نمايد. سپس با استفاده از اطلاعات به دست آمده مي توان وضعيت جديد را روي نقشه به تصوير کشيد و پايگاه داده ها را با هدف بازسازي منطقه بهنگام کرد. در نهايت، با استفاده از اين اقدامات مي توان از وقوع مجدّد چنين سوانحي در آينده تا حد زيادي پيش گيري نمود.