تبریز یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان آذربایجان شرقی است. این شهر بزرگ ترین شهر منطقهٔ شمال غرب ایران بوده و قطب اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته می شود.
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1552.jpg
- شهر: تبریز
- جمعیت : 1378935
- بارانیدگی سالانه: 310 میلی لیتر
- متوسط دمای هوا: 12/2 سانتیگراد
- زبان محلی : ترکی آذربایجانی
تبریز به دلیل جای دادن بسیاری از کارخانه های مادر و بزرگ صنعتی در خود و نیز وجود بیش از 600 شرکت قطعه ساز در آن، دومین شهر آلوده و نیز دومین شهر صنعتی ایران پس از تهران به شمار می رود و به دلیل صنعتی بودن، یکی از مهم ترین شهرهای مهاجر پذیر ایران محسوب می شود. این شهر قطب صنعت خودروسازی و قطعه سازی کشور است.
تبریز با 1378935نفر جمعیت درسال 1385 خورشیدی، چهارمین شهر پرجمعیت ایران پس از شهرهای تهران، مشهد و اصفهان محسوب می گردد. پس از بهره برداری از آزادراه نبی اکرم، میزان مسافرپذیری تبریز روبه افزایش نهاد و این شهر پس از مشهد، به عنوان دومین شهر مسافرپذیر کشور مطرح گردید. به جهت ریشه کنی تکدی گری از تبریز، این شهر به عنوان شهر بدون گدا شناخته می شود. سازمان بهداشت جهانی تبریز را به عنوان سالم ترین شهر ایران برگزیده است. مردمان تبریز به زبان ترکی آذربایجانی تکلم می نمایند.
تبریز در غرب استان آذربایجان شرقی و در منتهی الیه مشرق و جنوب شرق جلگهٔ تبریز قرار گرفته است. این شهر از سمت شمال به کوه های پکه چین و عون بن علی، از سمت شمال شرق به کوه های باباباغی و گوزنی، از سمت شرق به گردنهٔ پایان و از سمت جنوب به دامنه های کوه سهند محدود شده است. آب و هوای تبریز در زمستان ها بسیار سرد و در تابستان ها خشک و گرم است؛ اگرچه حرارت به دلیل نزدیکی به کوه سهند و وجود باغ های زیادی در پیرامون شهر تعدیل می گردد.
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1553.jpg
مسافت جاده ای بین تبریز تا اردبیل 219 کیلومتر، تا زنجان 280 کیلومتر، تا ارومیه 308 کیلومتر و تا تهران 599 کیلومتر است.
نام تبریز در کتاب ها و اسناد تاریخی تحت نام های مختلفی نظیر «تورز»، «تورژ»، «تبریز» و «توری» به ثبت رسیده است. این شهر در طول تاریخ بارها ویران و تجدید بنا شده است. بنای تبریز به دوران اشکانی و ساسانی برمی گردد. اوج شکوفایی تبریز در زمان ایلخانان بود که در این زمان، این شهر پایتخت قلمرویی پهناور از نیل تا آسیای مرکزی بوده است. تبریز در سده های گذشته شاهد حوادث متعددی از قبیل اشغال توسط بیگانگان و زمین لرزه های مهلک بوده است. این شهر پایتخت آق قویونلوها و قراقویونلوها، نخستین پایتخت حکومت صفویه و آغازگر انقلاب مشروطه برعلیه استبداد محمدعلی شاه بوده است.
تبریز نخستین پایتخت جهان تشیع بوده و به سبب موقعیت مناسب خود، در گذشته از مراکز تجاری منطقه به شمار می رفته و امروزه نیزیکی از مراکز مهم صنعتی در سطح ایران محسوب می شود. این شهر در دو سده اخیر، مبدأ بسیاری از تحولات اجتماعی، فرهنگی و صنعتی در کشور بوده و نقشی کلیدی در تحولاتی مانند انقلاب مشروطیت، انقلاب ایران در سال 1357 و مدرنیزه کردن ایران داشته است.
رونق مبادلات تجاری و فرهنگی تبریز و مرکزیت اقتصادی این شهر در طول سده ها، به پیشرفت و گسترش نهادهای مدنی و اجتماعی تبریز منجر شده است. به ویژه در دوران قاجار، تبریز به سبب همجواری با روسیه و عثمانی و نزدیکی این شهر به راه های ارتباطی غرب، نقطهٔ آغازین بسیاری از پیشرفت ها در سطح کشور بوده است. در این دوران بسیاری از جنبش های فکری، تحولات اجتماعی، اقتصادی و فنی و بسیاری از نهادهای مدنی پیش از تهران و دیگر نقاط ایران، در این شهر شکل می گرفت. بسیاری از اولین های تاریخ ایران مانند اولین چاپخانه، اولین سینمای عمومی،اولین کودکستان و اولین مدرسهٔ کر و لال های ایران، ادبیات نوین، نمایشنامه نویسی به زبان فارسی و آذری، اولین خیابانی که در ایران دارای برق شد و ... در تبریز بوده اند.
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1554.jpg
فرهنگ
از نظر شعر، ادب، هنر، خطاطی، تاریخ، سیاست، فقه، تفسیر و فلسفه مشاهیر زیادی از این شهر برخاسته اند. از جملهٔ مشاهیری که تا عصر حاضر در تبریز زاده شده اند، می توان به نظام الدین تبریزی فقیه شافعی سدهٔ هشتم، قطران تبریزی شاعر پارسی گوی سدهٔ پنجم، خطیب تبریزی عالم ادبیات عرب و نویسندهٔ دیوان حماسه در سدهٔ پنجم و اوایل سدهٔ ششم، تاج الدین تبریزی مفسر شافعی سدهٔ هشتم، ملا قاسم انوار عارف و شاعر سدهٔ نهم، ملا رجبعلی تبریزی حکیم و عارف سدهٔ یازدهم، بدیع الزمان تبریزی خوش نویس و شاعر سدهٔ یازدهم، سید محمدحسین طباطبایی مفسر و فیلسوف، شیخ عبدالحسین امینی مؤلف کتاب الغدیر، سید حسن تقی زاده سیاست مدار و محقق، سید احمد کسروی مورخ، محسن هشترودی ریاضیدان، حسین کاظم زاده ایرانشهر نویسنده و سید محمدحسین شهریار شاعر معاصر اشاره کرد.
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1555.jpg
یکی از مکتب های نگارگری ایران به نام «مکتب تبریز» در تبریز و در دوره ایلخانان، جلایریان، ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو و صفویان شکل گرفته است.
موقعیت جغرافیایی
موقعیت جغرافیایی تبریز و قرارگرفتن آن در بین دامنه های کوه سهند و کرانهٔ شرقی دریاچهٔ ارومیه، آن را مبدل به تنها راه ارتباطی بین شمال (ماورای قفقاز و قره داغ) و جنوب (مراغه و کردستان) کرده بود.
منابع تاریخی حاکی از تجارت تبریز با عثمانی ها، گرجی ها و روس ها و کشور هندوستان داشته و بسیاری از صنعتگران و بازرگانان در این شهر جمع می شده اند. تبریز همچنین یکی از مراکز بافت قالی در ایران بوده است.
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1556.jpg
بناهای تاریخی
تبریز بارها در طول تاریخ بر اثر زمین لرزه آسیب جدی دیده و بارها در اثر حمله های سلجوقیان، مغولان، ترکان عثمانی، اشغال تبریز توسط روس ها (به سال 1827-1828) دچار خرابی های شدیدی شده است. این جنگ ها و زمین لرزه های مکرر، بخش های عمده ای از قسمت های قدیمی شهر را نابود کرده است.
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1557.jpg
به عنوان مثال، شاه اسماعیل صفوی پس از فتح هرات، هنرمندان بسیاری را با خودش به تبریز آورد؛ ولی هیچ کدام از بناهایی که او و یا جانشینان مستقیم او ساخته اند، سالم باقی نمانده اند. آن چه از قصر شاه اسماعیل در شمال شرقی تبریز باقی مانده، توصیف هایی است که گردشگران اروپایی مکتوب کرده اند. هم اکنون تنها دو محل باستانی -یعنی ارگ تبریز و مسجد کبود- از تبریز قدیم برجای مانده است. به همین دلیل این شهر نسبت به سایر شهرهای بزرگ ایران -همچون اصفهان، شیراز و حتی مشهد- آثار باستانی بسیار کم تری دارد. ارگ تبریز بنایی آجری است که پیش از سال 701 خورشیدی برروی آواره هایمسجدی ساخته شده است. این بنا از نظر سادگی، اندازه و پایداری، چشم گیر است. مسجد کبود بنایی است که حدود سال 829 خورشیدی ساخته شده و به دلیل کاشی کاری آبی تزئینی زیبایش، شهرت یافته است.
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1558.jpghttp://pnu-club.com/imported/2013/03/1559.jpg
از دیگر آثار باستانی تبریز، خرابه های مقبرهٔ دوازده گوشهٔ غازان پسر ارغون -حاکم مغول ایران- نیز قابل ذکر است.
مسجدهای تاریخی
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1560.jpg
مسجد کبود
برطبق نوشته های جهانگردان و جغرافیدانان مختلف، در دوره های گوناگون تبریز بیش از یکصد و پنجاه تا سیصد باب مسجد را در خود جای داده بوده است. بسیاری از این مسجدها در اثر جنگ ها و زمین لرزه های گوناگون از میان رفته اند و اکنون تنها چند مسجد تاریخی متعلق به سده های پیش در این شهر پابرجا مانده است. از مهم ترین مسجدهای تاریخی تبریز می توان به مسجد استاد و شاگرد، مسجد اسماعیل خاله اوغلی، مسجد ثقهالاسلام، مسجد جامع، مسجد حاج صفرعلی حجت الاسلام، مسجد حسن پادشاه، مسجد خزینه، مسجد دال ذال، مسجد سیدالمحققین، مسجد شاه تهماسب، مسجد شاهزاده، مسجد صادقیه، مسجد ظهیریه، مسجد علی شاه، مسجد کاظمیه، مسجد کبود، مسجد مجتهد، مسجد مقبره، مسجد ملاباشی، مسجد میرزاصادق آقا و مسجد میرزامهدی قاری اشاره کرد.
خانه های تاریخی
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1561.jpg
تاکنون بیش از 600 باب خانهٔ تاریخی در سطح تبریز شناسایی شده است. تمام بناهای تاریخی و دیدنی موجود در تبریز در آخرین شب سال 1193 هجری و در آغاز دورهٔ قاجاریه، براثر وقوع زمین لرزه ای هولناک تخریب شدند و این شهر به ویرانه ای تبدیل گشت. در سال های اخیر تعدادی از خانه های تاریخی تبریز ترمیم شده است. برای نمونه خانهٔ کوزه کنانی به موزهٔ مشروطه، خانهٔ شربت اوغلی به فرهنگ سرای تبریز و خانهٔ قدکی، خانهٔ گنجه ای زاده و خانهٔ بهنام به مجموعهٔ دانشکدهٔ معماری تبدیل شده است. درحال حاضر نیز بسیاری ازاین خانه ها درحال احیا و ترمیم هستند و پس از ترمیم به موزه و یا سایر مراکز فرهنگی تبدیل خواهند شد.
سوغاتی ها
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1562.jpg
از سوغاتی های تبریز، شامل غذاهای سنتی، شیرینی ها، میوه ها و صنایع دستی، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
غذاهای سنتی
دلمه برگ، کوفته تبریزی، کوکو.
شیرینی ها
آجیل، اریس، باسلوق، پشمک، خشکبار، قرابیه و نوقا.
صنایع دستی
سفال گری، سوزن دوزی، قالی بافی، قلم زنی روی مس، کفش دوزی، کنده کاری، گل دوزی، گلیم بافی، معرق کاری، منبت کاری، نقاشی روی سرامیک، نقره کاری و نگارگری.
http://pnu-club.com/imported/2013/03/1563.jpg
