مشكلات بزرگ بر سر راه كاسبان كوچك
افزایش آمار اعتیاد در میان کودکان خصوصا كودكان كار موجب نگرانی مسئولان وفعالان حوزه کودک شده است. بر اساس نتايج تحقيق مصطفی آقاجانی، استاد مددکاری اعتياد به عنوان يكي از آسيب‌هاي اجتماعي در زمينه تكدي گري 20 درصد از كودكان خياباني را در گير كرده است که از این تعداد نزدیک به ۱۵ درصدشان معتاد به سیگار و 5 درصد دیگر به انواع مواد مخدر معتاد هستند.
اگر چه كشورمان در سال 1373، پیمان نامه جهانی حقوق کودک را امضا کرد و تعهدات مربوط به کودکان کار و خیابانی را به صراحت پذیرفت اما با گذشت 17سال، هنوز این كودكان به رسميت شناخته نشده‌اند و هيچ سازمان و ارگاني مسئوليت ساماندهي آنها را به عهده نمي‌گيرد. اين در حالي است كه مهم‌ترين وظیفه دولت ایجاد حق هویت برای کودکان، صدور کارت شناسایی و اجازه تحصیل در مدارس است، اما آنچه در عمل مشاهده مي‌شود چيزي جز سیاست‌های نافرجام ضربتی و سرکوبی نبوده است.
كودكان كار واقعيت انكار ناپذيري هستند كه در همه جاي شهر ديده مي‌شوند. كودكاني كه مجبور شده‌اند به جاي تحصيل در مدرسه و تفريح از صبح تا شب در خيابان‌ها باشند و در معرض انواع آسيب‌هاي اجتماعي قرار دارند. اين كودكان به علت فقر اقتصادي خانواده‌ها، مجبور به كار در خيابان هستند و بيشتر آنها در استان‌هاي خراسان، تهران، لرستان و كردستان به سر مي‌برند.
بر اساس آماري كه اخيرا در اين زمينه ارائه شده، 15 درصد کودکان مبتلا به افسردگی، مورد سوءاستفاده جنسى قرار گرفته‌اند. هر چند وقت يك بار زمزمه ساماندهي كودكان كار و كودكان خياباني به گوش مي‌رسد و مراكز دولتي و غير‌دولتي با طرحي ضربتي به ميدان مي‌آيند و سعي مي‌كنند اين كودكان را از خيابان‌ها جمع كرده و ساماندهي كنند اما چند روز بعد، باز روال سابق از سر گرفته می‌شود و این کاسبان کوچک به خیابان‌های شهر باز می‌گردند.
با اين حال به نظر مي‌رسد فعاليت سازمان‌های غير دولتي و خيريه موثر‌تر از سازمان‌هاي دولتي باشد اگر چه دولت به اين نهادها هيچ كمكي نمي‌كند و نهادهاي دولتي نيز از آنها پشتيباني نمي‌كنند. اما آخرين خبر در خصوص كودكان خياباني طرح سنجش ايدز در اين افراد است. در اين طرح قرار است رفتارهاي پرخطر مرتبط با hiv در كودكان خياباني مورد ارزيابي قرار گيرد و بر اساس اين ارزيابي طرح‌هاي مداخله‌اي طراحي مي‌شود تا بتوان اين رفتارها را در اين كودكان كاهش داد. به گفته مجيد رضا زاده، دبير كميته پيشگيري از ايدز سازمان بهزيستي، در صورتي كه نتيجه مداخلات آزمايشي در تهران موفق باشد، اين طرح به استان‌ها ابلاغ مي‌شود تا آن را اجرا كنند. حال بايد منتظر ماند و ديد اين طرح نيز همانند طرح‌هاي مشابهي كه اجرا شده است به نتيجه خواهد رسيد يا در وسط راه به دست فراموشي سپرده مي‌شود وكودكان خياباني مي‌مانند و خيابان‌هايي كه هيچ جاي آنها براي كودكان امنيت ندارد.
مهديه تقوي راد
