تاریخچه مدیریت پروژه

تاريخچه مديريت پروژه در جهان را معمولاً به مديريت پروژه هاي عظيمي همچون ساخت اهرام مصر؛ ديوار چين و يا بنا نهادن تخت جمشيد به دستور کوروش مربوط مي دانند.
هريك از اين پروژه ها از جمله پروژه هاي بزرگ و پيچيده تاريخ بشريتند که با کيفيت استاندارد بالا و به کارگيري نيروي عظيم انساني ساخته شده اند .
يك مدير پروژه وقتي به شهر اسرارآميز هخامنشيان سري مي زند و در هر گوشه اي از آن به نقوش هنرمندانه برجسته باستاني برخورد مي کند؛ بدون شك دچار حيرت مي گردد که چگونه چنين پروژه عظيمي قريب دو هزار و پانصد سال قبل با چنين کيفيت منحصر به فردي ساخته شده است که عليرغم ويراني و به آتش آشيده شدن پياپي توسط اسكندر و تسخير کنندگان پس از او؛ همچنان به عنوان نماد حيرت انگيز پروژه ايراني از آن ياد مي گردد.
هرچند به دستور کوروش مهندسان و سازندگان پاسارگاد موظف بودند شرح وظايف خود و همچنين برنامه کاري روز بعد خود را در لوحه هايي که به کارنامك معروف بودند , بنگارند اما امروزه جز با تكيه بر حدسيات نمي توان اظهار نظر قاطعي پيرامون نحوه دقيق مديريت پروژه هاي عظيم عهد باستان ابراز داشت، چرا که متاسفانه تاکنون هيچ مدرك و نشانه اي دال بر چگونگي بكار بستن روشها و تكنيكهاي مديريت پروژه در اين طرح ها يافت نشده است.
تاريخچه مديريت پروژه در دنياي جديد؛ به سالهاي ابتدايي دهه ١٩٠٠ ميلادي بر مي گردد،جايي که آقاي هنري گانت با توسعه نمودار ميل هاي ابداعي خود آغازگر حرکت پرشتاب بعدي انجام يافته در سالهاي دهه ١٩٥٠ و ١٩٦٠ ميلادي در پروژه هاي نظامي و هوا-فضاي آمريكا و سپس در انگلستان گرديد.هرچند نام پر آوازه هنري گانت به عنوان پدر تكنيك هاي برنامه ريزي و کنترل پروژه در تاريخ ثبت گرديده است؛ ليكن سالهاي دهه ١٩٥٠ و ١٩٦٠ به عنوان سالهاي آغازين رشد و توسعه مديريت پروژه در دنياي معاصر شناخته مي شود. اين سالها سر آغاز تكوين و توسعه بسياري از روشها و دانش هاي مربوط به مديريت هاي ٩ گانه پروژه است که سالها بعد در پروژه ها و توسط نرم افزارهاي مختلف عملياتي به کار گرفته شدند .
تغييرات سريع تكنولوژيك ؛ بازارهاي رقابتي شديد و رايزني فشرده و قدرتمندانه شرکتها,همه و همه سازمانها و بنگاههاي متولي پروژه را تشويق به تغيير سيستم مديريتي خود نمود . در هنگامه نبرد انتخاب بين غرق شدن يا شنا کردن ، تطبيق و سازگاري و يا مرگ و نابودي ؛ مديريت پروژه و پروژه مداري تنها انتخاب و راه نجات فراروي پيمانكاران و سازمانهابود.
١-گانت چارت در دهه ١٩٠٠ ميلادي :
تاريخچه تكوين بارچارت به دوران جنگ جهاني اول ميرسد جائيكه يك آمريكايي به نام هنري گانت ( ١٩١٩-١٨٦١ ) براي نخستين بار؛ بارچارت را براي برنامه ريزي و کنترل پروژه هاي موسسه کشتي سازي اش بكار برد.
به پاس اين اقدام ؛ نام گانت قبل از عنوان بارچارت تداعي کننده اين اقدام ارزشمند است.
هنري گانت به کمك ابزار ابداعي خود در خلال جنگ جهاني اول توانست زمان ساخت کشتي هاي ترابري خود را به ميزان چشم گيري کاهش دهد .
امروزه گانت چارت بدليل ساده و قابل فهم بودن آن, به عنوان روشي جالب و پرطرفدار به شكل وسيعي در دنيا جهت مديريت زمان پروژه ها به کار برده مي شود.
يافته هاي يك پژوهش در ميان کاربران نرم افزار برنامه ريزي و کنترل پروژه Microsoft نشان داد ؛ ٨٠ درصد مديران پروژه ها در دنيا ترجيح مي دهن در براي برنامه ريزي و کنترل پروژه هايشان از گانت چارت استفاده کنند .
٢- مديريت پروژه در دهه ١٩٥٠ و ١٩٦٠ ميلادي :
تقريباً غالب تكنيك ها و روشهاي مديريت پروژه که ما امروزه از آنها استفاده مي کنيم ,توسط وزارت دفاع , صنايع نظامي و سازمان هوا فضاي ايالات متحده در خلال سالهاي دهه ١٩٥٠ و ١٩٦٠ ميلادي ابداع و توسعه يافته اند از جمله آنها روشهايي همچون روش PERT ،ارزش بدست آمده , مهندسي ارزش و ساختار شكست کارميباشند . , صنعت ساختمان نيز در تكوين و توسعه روشهايي همچون روش مسير بحراني , روش نمودار پيش نيازي , استفاده از نمودار شبكه اي و تسطيح منابع مدد رسانده است .
در جريان اين تحولات , پروژه هاي بسيار بزرگ همچون پروژه فضايي آپولو و يا ساخت نيروگاههاي اتمي در اين دوران انجام گرديدند .
در اين ميان شايد اشاره مختصري به يكي از کاربردهاي علمي و مدرن مديريت پروژه که در ساخت اولين زيردريايي هسته اي در دهه ي ١٩٥٠ در آمريكا صورت گرفت؛ خالي ازلطف نباشد.
دريا سالار ،Adm. Hyman Rickover مدير پروژه اين طرح، براي اولين بارجهت هماهنگ کردن صدها پيمانكار، هزاران منبع و اطمينان از اجراي به موقع پروژه،روشي جديد که امروزه با نام Pertشناخته ميشود، ابداع کرد. هرچند بدون وجود کامپيوتر عمليات دستي محاسبه مسير بحراني بسيار مشكل بود، اما کمك بسيار زياد اين روش و اجراي موفقيت آميز پروژه مذکور موجب شد تا همگان به اهميت علم جديد پي ببرند.
ساليان پس از آن، اين تكنيك در پروژه هاي ساخت فضاپيماها و ديگر پروژه هاي نظامي وغيره به کرّات و به شكل پيوسته استفاده گرديد .
در انتها خوب است به طور خلاصه به برخي از پيشرفت هاي حاصله در اين دوران اشاره نماييم :
دهه ١٩٥٠ :توسعه روشهاي CPM و PERT و نيز تعريف و تكوين مفهوم مسوليت واحد براي پروژه هاي چند بخشي از جمله پيشرفت هاي مهم ديگر بدست امده در اين سالهامي باشد. اين مفهوم به اين معناست که يك فرد مسووليت کاري را در پروژه از ابتدا تاتكميل پروژه برعهده گيرد.عملي ساختن اين مفهوم , تيم پروژه را در به اشتراك نهادن منابع و ياري کردن به يكديگر در ماتريس ساختار سازماني پروژه مدد مي رساند.
دهه ١٩٦٠ - پژوهشهاي عملي NASA پيرامون مفهوم ماتريس ساختار سازماني پروژه ها.
١٩٦٢: NASAسیستم pert را معرفي نمود.در اين تكنيك تاکيد ويژه اي بر مفاهيم ساختار شكست کار و کنترل هزينه شده بود.
١٩٦٣ - مفهوم چرخه حيات پروژه توسط نيروي هوايي ايالات متحده تكوين يافت.
١٩٦٣ - براي اولين بار در پروژه پولاريس در انگلستان, رسماً در قرارداد از پيمانكاران خواسته شد تا سيستم مديريت پروژه را در مديريت فعاليتهايشان به کار گيرند.
١٩٦٤ - براي نخستين بار سيستم مديريت پيكربندي پروژه توسط NASAبه عنوان مجموعه رويه هاي اداري براي تعريف, مستندسازي و خصوصاً کنترل فيزيكي سيستم يك پروژه و همچنين بازنگري و مستندسازي تغييرات پيشنهادي در اين سيستم طراحي گرديد.
١٩٦٥ –وزارت دفاع امريكا و ,NASA سيستم قراردادهاي خود را ازسيستم قراردادهاي هزينه بعلاوه درصدي از سود ,به سيستم قراردادهاي هزينه بعلاوه جايزه و يا قراردادهاييباقيمت ثابت تغيير دادند .
١٩٦٥ - در اواسط دهه ١٩٦٠ ميلادي دنيا شاهد رشد شگرف استفاده از تكنيك هاي مديريت پروژه نوين در صنعت ساختمان بود .
١٩٦٥ - شكست پروژه ساخت بمب افكن 2 , TSR عملاً مشكلات و دردسرهاي همزماني -توليد و توسعه پيش از تكميل مرحله طراحي در پروژه ها را به اثبات رسانيد . فقدان مديريت صحيح موجب افزايش دستورهاي پروژه ,هزينه ها و تاخير ات پروژه گرديد و درنهايت موجب شكست پروژه گرديد .
١٩٦٦ - يافته هاي يك پژوهش منتشره در اين سال نشان داد ,در اغلب موارد زمان کافي براي مراحل تعريف و آماده سازي پروژه در طي چرخه حيات پروژه ها در نظر گرفته نشده و دقيقاً به همين دليل مغايرتهاي فراواني در کنترل استاندارد زمان و هزينه پروژه ها و نيز به دليل کنترل ناکافي تغييرات طراحي ,بوجود مي آيد .

1965 -- موسسه بين المللي مديريت پروژه به عنوان اولين موسسه رسمي مديران پروژه تاسيس گرديد .يكي از مهمترين دستاوردهاي تاسيس اين موسسه, تدوين استانداردجهاني دانش مديريت پروژه بوده است .
١٩٧۶ -بعد از اينكه در سال ١٩٧۶ طي سميناري در مونترال بحث مديريت پروژه به عنوان يك حرفه و دانش مستقل مطرح گرديد، تلاشهاي زيادي در جهت تدوين و مستند سازي مباحث اين علم جديد صورت گرفت.
انجمن مديريت پروژه آمريكا (PMI (Project Management Institute در دهه ٨٠ کار وسيعي را براي تدوين رويه ها و مفاهيم مورد نياز مديريت پروژه آغاز کرد و قدم بزرگي رادر اين راه برداشت.
بعد از آن نيز اين موسسه با انتشار (Project Management Journal) PMJ و متعاقبا مجله اي تحت عنوانPMBOK منتشر کرد.

Resource : iiend.com