اله سيــــت، پلکاني بـراي الکتــــرونيکي شدن شهــــــر مشهد
شهرداري مشهد در راستاي اجراي سند توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات شهرداري‌هاي کلانشهرها، در سال‌هاي گذشته اقدام به برگزاري نمايشگاهي با عنوان نمايشگاه فناوري اطلاعات و شهر الکترونيک موسوم به السيت نموده است. اين نمايشگاه در چهار دوره برگزاري خود که آخرين دوره آن در سال1390 برگزارگرديد با حمايت متوليان حوزه ICT کشور توانست به جايگاه مهمي در جهت ايجاد تعامل ميان بخش خصوصي، دولتي و عمومي دست يابد. در سايه اين تعاملات، چشم انداز دستيابي به توسعه پايدار و همه جانبه کشور و تحقق شهرهاي الکترونيکي دست يافتني‌تر شده است. استقبال چشمگير مديران دولتي و بخش خصوصي از دوره هاي قبلي اله‌سيت به عنوان تنها نمايشگاهي که به صورت کاملاً تخصصي به مقوله فناوري اطلاعات، شهر الکترونيکي و مديريت شهري مي‌پردازد و همچنين موضوع بومي شدن پلتفورم‌هاي جديد در سيستم‌هاي شهرداري‌ها، ضرورت حرکت به سمت موبيليتي و استفاده از خدمات ارزش افزوده و اقدامات گسترده شهرداري‌هاي کشور در به کارگيري جديدترين فناوري‌هاي روز، ضرورت اطلاع‌رساني و آگاهي شهروندان از آخرين خدمات و سرويس‌هاي الکترونيکي بار ديگر زمينه ساز برگزاري اين نمايشگاه شده است. هدف اصلي از برگزاري اين نمايشگاه، حضور کليه ارائه دهندگان خدمات و سرويس‌هاي الکترونيکي در اين رويداد ملي و آشنايي مديران شهري با آخرين فناوري‌هاي روز در حوزه اطلاعات و ارتباطات مي‌باشد. در موضوع ويژه اين هفته بايت نشستي با متوليان برگزاري اين نمايشگاه داشته‌ايم و سئوالاتي از مديران شهرمان در مورد آينده شهرمان و سيستم‌هاي الکترونيکي فعلي داشته‌ايم. در ادامه مهندس آبسالان به بسياري از سئوالاتي که ممکن است دغدغه ذهني شهروندان يا حتي متخصصان باشد پاسخ داده‌اند.
اله‌سيت يک نمايشــــــــگاه براي شهر مشــــهد است يا الگـــــــويي براي کل ايران است؟
اسم نمايشگاه، نمايشگاه شهر الکترونيک و فناوري اطلاعات است و واقعيت اين است که ما به مدل و الگويي فکر مي‌کنيم که بتواند با تکيه بر فناوري اطلاعات و ارتباطات براي مديريت شهري راهکارهاي مناسبي ارائه کند. قاعدتا عقل حکم مي‌کند که اگر قرار است کاري در حوزه يک شهر با استفاده از تکنولوژي انجام شود لازمه آن اين است که در جايي به صورت پايلوت به مرحله ظهور رسانده شود. ما تصور مي‌کنيم که در شهرداري مشهد يک اراده و عزم جدي وجود داشته است که باعث به وجود آمدن يک نگاه فراسازماني و فرا بخشي شده است و باعث شده است که تمامي دستگاه‌هاي تاثير گذار در مديريت شهري به نوعي همسو و هم فکر شوند. همچنين براي رسيدن به مرحله اجرا شاهد اين موضوع هستيم که به عنوان نمونه براي به وجود آمدن ارتباط ميان شهرداري مشهد و پست هيچ منع قانوني وجود ندارد و شهرداري مي‌تواند به عنوان نماينده مردم بسياري از هزينه‌هاي مربوط به آن‌ها را بپردازد. در حال حاضر يک هماهنگي بسيار مناسب ميان ما و شرکت پست به وجود آمده که نتيجه آن اين بوده است که صدور کد پستي در شهر مشهد براي اولين بار در کشور همزمان با صدور مجوز پايان کار بهره برداري واحد ساختماني صادر مي‌شود. يعني اگر شما مالک يک ساختمان 12 واحدي هستيد و قصد فروش ساختمان خود را داريد، اگر کد پستي 12 واحد همزمان با صدور مجوز پايان کار، صادر نشود 12 نفر بايد با فرض اين که تنها يک مراجعه نياز باشد، 12 سفر به شرکت پست داشته باشند تا بتوانند کد پستي خود را تعيين کنند. زماني که براي اين کار از مردم گرفته مي‌شود بسيار زياد است و به اين ترتيب ما با انجام اين گونه از پروژه‌ها به اين سمت گام برداشته‌ايم که حداقل زمان و انرژي ممکن براي انجام اين سبک از کارها از مردم گرفته شود.
با اين حساب ما در راستاي مديريت شهري هماهنگ گام بزرگي برداشته‌ايم.
بله درست است که برگزاري نمايشگاهي مانند اله سيت اولين گامي است که ما در اين راستا برداشته‌ايم اما بعد از اجراي پروژه‌هايي مانند پروژه‌اي که با شرکت پست داشته‌ايم اعلام کرده‌ايم که ما به صورت پايلوت و در قالب يک پروژه آزمايشي اين سامانه را به راه خواهيم انداخت، در ابتدا 3 ماه اين سامانه به اجرا درآمد و در آن زمان هماهنگي‌هاي ميان ما و شرکت پست شکل کاملي به خود گرفت و کار نظم بهتري پيدا کرد و تاکنون 1 سال است که اين سرويس استفاده مي‌شود و در طي اين مدت رضايتمندي شرکت پست از اين پروژه بسيار بيشتر شده است زيرا باعث شده تا ميزان مراجعات مردم به اين شرکت کمتر شده و ميزان دقت اطلاعات بسيار بيشتر از گذشته شود و جزئيات بيشتري در اختيار اين شرکت قرار گرفته است. بنابراين اين پروژه در افزايش بهره برداري شرکت پست هم نقش کليدي داشته است و خود شرکت پست اين پروژه را به عنوان طرح برتر اين شرکت در سال گذشته معرفي کرده است. اين ايده که به شهرداري مشهد اختصاص داشته است در حال حاضر به کل کشور ابلاغ شده است و شهرداري تمامي شهرها موظف به انجام چنين ارتباطي با شرکت‌هاي پست منطقه شده‌اند. سيستم و زيرساخت‌هاي نرم افزاري و شبکه ما به گونه‌اي بوده است که قادر به اجراي اين پروژه به راحتي بوده‌ايم اما ديگر شهرها به دليل نداشتن اين زيرساخت‌ها به آساني نمي‌توانند به مواردي اين چنيني دست پيدا کنند. از طرف ديگر مديريت محترم پست استان خراسان رضوي به شهرداري براي برقراري اين ارتباط اجازه داده‌اند در صورتي که ممکن است در ديگر شهرها براي برقراري اين ارتباط مجوزي صادر نشود. همان گونه که ما در حال حاضر سيستم‌هايي را به صورت آماده داريم اما از سمت مديريت دستگاه‌ها و سازمان‌ها اجازه‌اي را براي برقراري ارتباط دريافت نمي‌کنيم.
پس مديران هم مي‌توانند به نوعي مانع از اجراي طرح‌ها و پروژه‌ها شوند.
بله و دقيقا يکي از اهداف برگزاري نمايشگاه اله‌سيت هم برقراري ارتباط با مديران است. اگر ما امسال در نمايشگاه اله سيت نحوه ارتباطي خود با شرکت پست را براي مديران ديگر دستگاه‌ها توضيح داده و بگوييم که سيستم ما بيشتر از 1 سال است که به صورت دقيق در حال فعاليت است و امنيت کافي هم وجود دارد اين موضوع مي‌تواند سبب شود که ديگر مديران هم انگيزه کافي براي قبول کردن دعوت ما را به دست آورند. به عنوان نمونه بستر برقراري ارتباط الکترونيک ميان ما و بانک‌هاي کشور براي پاسخگويي استعلامات فراهم است اما بانک‌ها تا به امروز موافقتي در اين زمينه با ما نداشته‌اند و لازمه آن اين است که سطوح سرپرستي و کلان کشور وارد اين گونه از جريانات بشوند، بنابراين من معتقد هستم تا حدودي نمايشگاه‌ها و عرضه اين پروژه‌ها در قالب نمايشگاهي باعث مي‌شود که نگراني‌ها و وحشت يا عدم اطميناني که مديران دستگاه‌ها ممکن است داشته باشند به صفر تقليل پيدا کند.
آيا دستـــــگاه‌ها بايد تقاضـــــا کنند تــــا اين ارتباط برقرار شود؟
بله دقيقا، البته ما به اين فکر هستيم که تا حد امکان تقاضاها از طرف مردم ايجاد شود زيرا اگر تقاضايي از طرف مردم مطرح شود به طور حتم آن کار قوام پيدا خواهد کرد. يعني اگر ما بتوانيم فرهنگسازي کنيم که مردم خواستار برقراري ارتباط الکترونيکي ميان دستگاه‌ها شوند. اگر خبرنگاران در جمع مردم حضور پيدا کنند و مردم مرتب سئوال کنند که چرا نظمي ميان دستگاه‌ها براي ارتباطات الکترونيکي وجود ندارد، اين تقاضا از سمت مردم بيان مي‌شود و اين ارتباطات ميان دستگاه‌ها به صورت خودکار ايجاد خواهد شد. ديده شده است که در بسياري از موارد دليل مخالفت دستگاه‌ها نبود امنيت کافي در زمينه اطلاعات و سرورهاي کامپيوتر بوده است اما به اعتقاد من سيستم‌هاي امروز کاملا مي‌توانند اين نگراني را برطرف سازند و ابزار مناسب براي پاسخگويي به اين گونه از نگراني‌ها وجود دارد و اين جاست که بايد از مديران سئوال شود که با اين وجود چرا تمايلي به استفاده از سيستم‌هاي الکترونيکي که آماده است، ندارند. در حالي که ما هم نيروي متخصص داخلي داريم که بتواند اين اقدامات را انجام دهد، هم توان لازم براي ايجاد اين فضا را داريم و هم تمامي زيرساخت‌ها در اين زمينه فراهم است و هم مردم استقبال مي‌کنند. به نظر من اگر اين پروژه‌ها در قالب مطالبات مردمي مطرح شود، مديراني که تصميم گيرنده هستند، زودتر تصميم خود را اعلام خواهند کرد. متاسفانه در برخي از موارد هم مشکلات و موانع ما به بدنه کارشناسي که در اين دستگاه‌ها وجود دارد بر مي‌گردد. ممکن است که تمامي مديران ديدي از نظر فني و آي‌تي نداشته باشند و دقيقا ندانند که با برقراري ارتباطات الکترونيک چه اتفاقي رخ مي‌دهد و ما اين کم کاري را از کارشناسان مي‌بينيم زيرا آن‌ها به اندازه کافي دلگرمي و اطمينان لازم به مديران را براي فعاليت در اين راستا نمي‌دهند و همين موضوع باعث مي‌شود که مدير ارشد جرات کافي براي تصميم گيري در اين خصوص را نداشته باشد. از نظر من کارشناسان حوزه آي‌تي هم يکي از مقصران هستند که به دليل اين که نمي‌خواهند خودشان درگير پذيرفتن مسئوليـت‌هاي فني و پشتيباني شوند اطمينان لازم براي استفاده کردن از سيستم‌هاي اتوماسيون را براي مديران ايجاد نمي‌کنند.
فاوا در حال حاضــــــــر چگونه عمل مي‌کند؟
سازمان فاوا به دليل داشتن يک بدنه کارشناسي قدرتمند و بهره‌بري از نيروي متخصص مسئوليت تمامي مسائل فني را قبول کرده است. ما به دليل داشتن اين نيروهاي متخصص و توانمندمان در تمامي حوزه‌ها، پشت گرم هستيم و از جنبه‌هايي مانند امنيت، تامين ارتباطات، شبکه‌هاي پر سرعت و سيستم‌هاي پردازش اطلاعات هيچ گونه مشکلي نداريم.
اين که شهرداري مشهد با همکاري سازمان فاوا در حال گام برداشتن در راهي است که مشهد به يک شهر الکترونيک تبديل شود، هيچ شکي وجود ندارد. در مورد پروژه‌هاي جديدي مانند نقشه سه بعدي مشهد چه ديدگاهي داريد؟
ما در حال کار روي مدل سه بعدي شهر مشهد هستيم. اولين شهري که در کشور مدل سه بعدي شهر را ارائه خواهد کرد، ما هستيم. در حال حاضر در جهان از اين نوع از فناوري‌ها به نوعي استفاده مي‌شود ولي هنوز در ابتداي راه هستند و من مطمئن هستم که با گستردگي که ما به اين پروژه نگاه مي‌کنيم هنوز در سطح دنيا هم به آن پرداخته نشده است. ما حدس مي‌زنيم که هنوز در ديگر کشورها هم شهرداري‌ها متولي اين قضيه نيستند و در مشهد، شهرداري در حال فکر کردن به اين موضوع است و حرکت خود را در اين مسير آغاز کرده است. شهرداري مشهد رهبري اين جريان را به عهده گرفته است و هنوز هيچ الگوي داخلي در اين زمينه وجود ندارد.همين موضوع باعث شده است که ما اعتماد به نفس بيشتري پيدا کنيم زيرا در اين راستا اولين هستيم وکسي قبلا اين کار را انجام نداده است و اين ديگران هستند که در آينده از تجربيات ما در اين زمينه استفاده خواهند کرد. استانداري در اين خصوص حمايت خوبي از ما کرده است و اين اطمينان براي ما به وجود آمده است که در اين زمينه مشکل يا مانع جدي نخواهيم داشت. زيرا بسياري از دستگاه‌ها براي موافقت کردن در استفاده از اين پروژه از استانداري استعلام خواهند کرد. به همين خاطر خيال ما آسوده است که استانداري ما را حمايت خواهد کرد و اين جريان به سمت عملي شدن پيش خواهد رفت.
براي اين مدل سه بعدي شهري ،اهدافي وجود دارد يا ضرورت و نياز خاصي احساس شده است؟
اين مدل سه بعدي شهر مشهد در حقيقت يک سامانه واسط است و يک اتفاق بسيار جدي را در بحث مديريت شهري ايجاد خواهد کرد. اين پروژه دامنه وسيعي از کاربردها را براي ما به مرحله ظهور خواهد رساند. شايد اگر من به اين دامنه وسيع به صورت جزئي اشاره کنم به آرمان گرايي متهم شوم و فکر کنند که ما به نيازهاي جاري و اصلي مردم نپرداخته‌ايم. در حالي که من اعتقاد دارم که اين چشم انداز بزرگي که ما در ذهن داريم تمام نيازهاي سطح پايين شهري را نيز پوشش خواهد داد. به عنوان نمونه ما با داشتن مدل سه بعدي شهر مشهد به شبيه سازي وضع موجود شهر مشهد هم دست پيدا خواهيم کرد. زيرساخت اطلاعاتي مدل سه بعدي شهر مشهد مواردي مانند اطلاع از ارتفاع ساختمان‌ها، نوع مصالح به کار گرفته شده، اسکلت بندي و طرح و نماست. اين اطلاعات پردازش مي‌شوند و در يک محيط قابل قبول در قالب مدل سه بعدي عرضه خواهند شد. بايد بدانيد که اين مدل به صورت کامل با تصاوير پانوراما تفاوت دارد و شما مي‌توانيد از هر زاويه‌اي که دوست داشتيد تصاوير مورد نظرتان را ببينيد. ما در سال گذشته به عنوان اولين شهر در ايران تصوير پانوراماي شهر مشهد را عرضه کرديم و آن را در اختيار عموم مردم قرار داديم که شما در آن مي‌توانستيد تا حدي زواياي ديد خود را تغيير دهيد که باز هم محدوديت‌هاي زيادي داشت اما مدل سه بعدي مشهد محدوديتي در زاويه ديد براي کاربران ايجاد نمي‌کند. ما شرايطي را ايجاد کرده‌ايم که اگر شما به يک مشاور املاک مراجعه کرديد بتوانيد از درون همان بنگاه معاملات ملکي، به راحتي محل خانه‌اي که به شما پيشنهاد داده مي‌شود را مشاهده کنيد و راحت‌تر تصميم‌گيري کنيد.
چه برنامه‌هايي براي استفاده از اين پروژه داريد؟
مسلما شهرداري به عنوان اولين بهره بردار اين پروژه خواهد بود همچنين ما توافقي را با بنياد بازي‌هاي رايانه‌اي کشور انجام داده‌ايم و قرار شده تا زير ساخت مدل سه بعدي شهر مشهد را در اختيار بنياد قرار دهيم و آن‌ها بازي‌هاي استراتژيکي را روي شهر ما طراحي کنند. همان‌طور که مي‌دانيد پيش‌بيني شده است که در سال 2020 صنعت بازي‌هاي رايانه‌اي پر درآمدترين صنعت فعال در جهان خواهد بود . ما هم از بنياد درخواست کرده‌ايم تا براي ما يک شبيه سازي داشته باشد تا ايده‌هاي ما به تصوير درآيد و بتوانيم از اين طريق جوانان و کودکان را تربيت کنيم تا به اين باور برسند که از سنين کودکي براي ساخت شهر خودشان فکر و تلاش کنند. مدل سه بعدي شهر مشهد مسلما به نقطه عطفي براي بهبود زندگي شهري و استفاده بهينه از منابع تبديل خواهد شد.
در مورد فرهنگسازي براي استفاده از خدمات نويني که انجام مي‌شود چه برنامه ريزي داشته‌ايد؟
شايد اطلاع داشته باشيد که در سيستم قطار شهري مشهد اعلام شده است که از تاريخ 1 مرداد به بعد تنها با داشتن «من کارت» مي‌توان از قطار شهري استفاده کرد و اين تصميم با توجه به اين مسئله گرفته شده که 90 درصد مردم از «من کارت» استفاده مي‌کرده‌اند و با استفاده از اين سيستم در مورد تنظيم زمان و ميزان تقاضا برنامه ريزي‌هاي لازم انجام خواهد شد. همين موضوع در حوزه بليط اتوبوس هم تکرار شده است و بايد بگويم که اين اجبار که صورت مي‌گيرد بر پايه اطلاعات دقيق آماري است و منفعت اکثريت مردم در آن در نظر گرفته شده است.
اين ماجرا بيشتر به اجبار شباهت دارد يا فرهنگسازي؟
استقبال از « من کارت» در هيچ کجاي کشور به اندازه مشهد نبوده است و ما براساس اطلاعات آماري در اين زمينه تصميم گرفته نظر جمع را حاکم کرده‌ايم. شما با داشتن يک کارت در بسياري از مکان‌ها راحت خواهيد بود زيرا اقدام بعدي ما همکاري با سازمان تاکسيراني براي استفاده از من کارت است. اکنون ما آمادگي راه اندازي اين سيستم را در شهربازي‌ها، سينماها، استخرها و حتي نانوايي‌ها هم داريم اما بايد ساز و کار قانوني براي انجام اين کار فراهم شود البته بايد گفت که براي ورود به نمايشگاه هم به جاي بليط کاغذي افرادي که من کارت دارند مي‌توانند از آن به جاي بليط کاغذي استفاده کنند. اما اگر ما بخواهيم از حوزه موارد مربوط به شهرداري خارج شده و در اين گام قدم برداريم اولين مانعي که جلوي ما خواهد بود، بانک مرکزي است. ما بايد ابتدا با بانک مرکزي هماهنگ شده و مجوزهاي لازم را بگيريم بعد اين کارت را در حوزه‌هاي ديگر هم فعال کنيم. در مورد فرهنگسازي هم بايد گفت که لازم است تا اقداماتي به صورت جدي انجام گيرد و اين مسئوليت به عهده معاونت فرهنگي-اجتماعي شهرداري است. راه‌اندازي دوره‌هاي شهروند الکترونيک گامي ابتدايي در اين مورد بود و ما اميدواريم در آينده‌اي نزديک سامانه آموزش همگاني و عمومي را در زمينه استفاده از خدمات الکترونيک براي مردم به راه اندازيم. بخشي از آن در نمايشگاه اله سيت رونمايي خواهد شد و تکميل آن در ادامه انجام مي‌شود.
استقبال شرکت کننده‌هاي غير بومي از نمايشگاه اين دوره بيشتر از گذشته بوده يا کمتر شده است؟
ما در سال‌هاي قبل حضور کلان شهرها را داشتيم اما در امسال قوتشان در حضور افزايش پيدا کرده است. شهرداري شيراز، کرمان، بيرجند و چند شهر ديگر حضور پيدا کرده‌اند و امسال با تصميم جدي براي ارائه سيستم‌هاي جديد در اين نمايشگاه شرکت مي‌کنند. قطعا اگر ما تجربيات و اقدامات شهرداري شيراز را در اين نمايشگاه ببينيم از تجربيات آن‌ها براي تصحيح کارهاي خودمان استفاده مي‌کنيم. در حال حاضر ارتباط الکترونيکي بسيار خوبي ميان شهرداري‌هاي مشهد و شيراز ايجاد شده است و اکنون ما مي‌توانيم استعلام عوارض خودرو را از شهرستان شيراز هم بگيريم و اين نتيجه تعاملي است که ميان سازمان‌هاي فاوا مشهد و شيراز وجود دارد. اين هماهنگي ميان ديگر شهرها هم قرار است که ايجاد شود.
در مورد ساعت برگزاري نمايشگاه خبر خوشي براي ما داريد؟
بله، بالاخره ساعت برگزاري نمايشگاه اله سيت به يک ساعت منطقي تبديل شد و ما پارسال به عنوان برگزار کننده از ساعت برگزاري نمايشگاه به شدت ناراضي بوديم. در امسال نمايشگاه در دو بخش صبح و بعد از ظهر برگزار خواهد شد. در صبح واحدهاي تخصصي و متخصصان و مديران مي‌توانند از نمايشگاه بازديد داشته باشند و بعد ازظهر هم بيشتر براي بازديد عموم اختصاص داده شده است. نمايشگاه از 9 صبح تا 2 ظهر و بعد از ظهر از 4 تا 10 شب برپا خواهد بود.
