-
معرفی تکنیک fmera
روش شناسي fmea مورد استفاده شركت ها تنها بر ارائه قطعات با كيفيت مناسب براي مشتري تكيه دارد و در آن، اثرات مالي مشكلات بالقوه فرايند، به طور مستقيم در نظر گرفته نمي شود. در همين زمينه، تكنيكي جديد و گسترش يافته به نام fmera كه تلفظ آن به صورت (foh-mair-oh) است ، آن دسته از مشكلات لالقوه فرايند كه بيشترين تاثير مالي را بر عمليات خاص ميگذارند، شناسايي و اولويت بندي ميكند. Fmera روشي براي دريافت صداي سهامدار و لحاظ آن در تصميم گيري هاي مربوط به فرايند است .
Fmera تكميل كننده تكنيك pfmera است و اين روش عمليات مختلف را بر اساس ريسك مالي آتي اولويت بندي ميكند.
خطا و شكست، مفاهیمی هستند كه از ابتدای تاریخ بشر تا قرن حاضر، همواره با نوع انسان در تقابل بوده‌اند، با این تفاوت كه اگر فكر و مشغله انسان‌های نخستین، صرف مقابله با خطرات و بلایای طبیعی می‌شد، در چند قرن اخیر به‌واسطه پیشرفت علم و فناوری، خطرات طبیعی در مقابل خطرات صنعتی از درجه اهمیت كمتری برخوردار شده‌اند. به‌بیانی دیگر، انسان صنعتی خود را در دنیایی از خطرات غیرطبیعی و ساخته دست خود گرفتار كرده است.
به‌واسطه نوع نیاز انسان تا اواسط قرن بیستم، مفاهیم مربوط به ایمنی، گسترش چشمگیری نداشته و طراحان محصولات و سیستم‌های صنعتی با استفاده از روش سعی و خطا اقدام به طراحی سیستم‌های عملیاتی می‌كردند. اما آیا با وجود محصولات پیچیده دارای فناوری بالا، باز هم امكان استفاده از این دیدگاه وجود دارد؟
بی‌شك، پاسخی جز عبارت «خیر» برای این سوال وجود ندارد. با توجه به‌همین نیاز بود كه همراه با توسعه هر چه بیشتر محصولات صنعتی، سیستم‌ها و مفاهیم مدیریت و مهندسی ایمنی تكوین یافتند. از سوی دیگر با پیشرفت روزافزون مفاهیم ایمنی و پایانی، فنون و ابزار مربوط به تجزیه و تحلیل خطر و خطا نیز توسعه بیشتری یافته‌اند.
مقاله حاضر، به تشریح توسعه و پیشرفت‌های انجام شده درخصوص fmea كه طی چند سال اخیر تحت عناوین efmea و fmera معرفی شده‌اند، پرداخته است.
واژه‌های كلیدی: خطا، شدت، تشخیص، رخداد.
تكنیك fmera چیست؟
روش‌شناسی fmea مورداستفاده شركت‌ها تنها بر ارائه قطعات با كیفیت مناسب برای مشتری تكیه دارد و در آن، اثرات مالی مشكلات بالقوه فرایند، به‌طور مستقیم درنظر گرفته نمی‌شود. در همین زمینه، تكنیكی جدید و گسترش‌یافته به‌نام fmera كه تلفظ آن به‌صورت (foh- mair- oh) است، آن دسته از مشكلات بالقوه فرایند كه بیشترین تأثیر مالی را بر عملیات خاص می‌گذارند، شناسایی و اولویت‌بندی می‌كند. Fmera روشی است برای دریافت صدای سهامدار و لحاظ آن در تصمیم‌گیری‌های مربوط به فرایند است.
Fmera تكمیل‌كننده تكنیك pfmera است و این روش عملیات مختلف را براساس ریسك مالی آتی اولویت‌بندی می‌كند.
گام‌های اجرای تكنیك fmera عبارتند از:
1. تعیین رویدادها و حالت‌های بالقوه خطا
2. ارزیابی ریسك مالی رویداد
3. تعیین تعداد دفعات رویداد و خطای بالقوه
4. محاسبه و درجه‌بندی ریسك مالی
5. انتخاب مواردی كه ریسك مالی بالایی دارند
6. بررسی فعالیت‌های جایگزین و هزینههای مرتبط
7. اولویت‌بندی فعالیت‌ها براساس اهداف مالی
تعیین رویدادها و حالت‌های بالقوه خطا
fmera نباید محدود به شكست‌هایی باشد كه مستقیماً در فرایند اتفاق می‌افتند، بلكه باید تمام رویدادهایی را كه ممكن است در پشتیبانی به وقوع بپیوندند، در نظر بگیرد. مثلاً ممكن است شركتی pfmea را برای عملیات تولید هوای فشرده انجام ندهد زیرا فروشنده قطعات است نه فروشنده هوای فشرده، با این وجود اگر عملیات یاد شده از پایداری و ثبات لازم برخوردار نباشد، ریشه اصلی مشكل در خطوط مونتاژ بروز خواهد كرد. در حالت مطلوب fmera تمام حیطه كاری خود را در برمی‌گیرد. از نقطه‌نظر اجرا، راه آسانتر این است كه fmera با تمركز بر جریان تولید، اجرا شود و برای هر فرایند، فرایندهای پشتیبانی را نیز در نظر بگیرد.
ارزیابی ریسك مالی رویداد
هر یك از حالت‌های بالقوه خطا برای تعیین ریسك مالی مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. هزینه خطا شامل هزینههای مستقیم و فرعی است، این هزینه‌ها باید موارد ذیل را شامل شوند.
1. هزینههای بازگرداندن فرایند به حالت كار عادی
2. هزینههای محصول اسقاطی تولید شده
3. هزینههای تعمیر یا جایگزینی محصولات اسقاطی ارسال شده
4. هزینههای سود ناخالص حاشیه‌ای از دست رفته به واسطه تولید محصول غیرقابل اصلاح
5. هزینههای اضافی ناشی از برپایی تولید به‌گونه‌ای كه محصول قابل حصول مجدد باشد، (نظیر بیمه حمل بار)
6. هزینه ملزومات تولید
7. هزینه عملیاتی كه بر روی محصولات فرعی انجام می‌شوند
علاوه‌برموارد بالا، هزینه‌ها ممكن است نامحسوس باشند، نظیر لطمه وارده به شهرت یك عرضه‌كننده كه محصولات با كیفیت بالا تولید می‌كند. هزینه‌ها با توجه به شرایط دستخوش تغییر می‌شوند. مثلاً مشكل كیفی می‌تواند باعث شود تا مشتری برای سرمایه‌گذاری‌های جدید، عرضه‌كننده موردنظر را در فهرست عرضه‌كنندگان مردود قرار دهد.
در موارد مقتضی، این نوع هزینههای نامحسوس به‌هگام تجزیه و تحلیل مدنظر قرار می‌گیرند. در این حالت، از به‌كاربردن هزینههای سنگین اثبات نشده، باید خودداری شود. زیرا باعث كاهش دقت و نزول اعتبار محاسبات خواهند شد.
به‌خاطر داشته باشید كه هزینه‌ها همیشه در حال تغییرند، این تغییر در شرایطی كه در زمان وقوع رویداد، بر تجزیه و تحلیل فرایند بستگی دارد، می‌بایستی موردتوجه قرار گیرد. مثلاً توقف در خط تولید ممكن است به ایجاد هزینههای اضافی برای راه‌اندازی مجدد تولید منجر شود و یا به پرداخت جریمه ناشی از متوقف كردن خط تولید مشتری بینجامد. در چنین مواردی هزینه پیش‌بینی شده رویداد باید درنظر گرفته شود.
تعیین تعداد دفعات رویداد و خطای بالقوه
تعداد دفعات بروز خطای بالقوه باید به‌صورت سالانه تخمین زده شود زیرا متد fmera بر پایه ریسك مالی سالانه، تجزیه و تحلیل می‌شود. اطلاعاتی كه از سطح عملیاتی به‌دست می‌آیند، می‌توانند تعداد خطاها را در یك میلیون قطعه نشان دهند. این ارقام باید در عدد تولید سالانه ضرب شوند تا تعداد سالانه دفعات بروز مشكل، به‌دست آید.
محاسبه ودرجه‌بندی ریسك مالی
ریسك مالی سالانه برای هر حالت خطای بالقوه از ضرب هر خطای منحصر به‌فرد در تعداد پیش‌بینی شده آن خطا طی یك سال به‌دست می‌آید. مواردی كه بالاترین عدد ریسك مالی را به‌دست می‌آورند، باید در اولویت انجام اقدامات اصلاحی یا پیشگیرانه قرار گیرند.
انتخاب مواردی كه ریسك مالی بالایی دارند و بررسی فعالیت‌های جایگزین
درمرحله بررسی راه‌حل‌های مختلف و هزینههای مرتبط برای هر مورد عدد ریسك بالا، باید راه‌حل‌های جایگزین شناسایی و پیش‌نویس هزینه‌ها تعیین شود، توجه داشته باشید كه راه‌حل جایگزین لزوماً حذف كامل ریسك را در پی نخواهد داشت. از نقطه‌نظر مالی، ممكن است بتوان فعالیتی را یافت كه تأثیر مالی شكست را كاهش داده و یا از تعداد دفعات وقوع آن بكاهد.
اولویت‌بندی فعالیت‌ها براساس اهداف مالی
همواره باید راه‌حلی اتخاذ شود كه بتواند در مدت تعیین‌شده، از نظر مالی مقرون به‌صرفه باشد. هر یك از راه‌حل‌های مختلف ممكن است یك یا چند تأثیر زیر را در پی داشته باشد:
كاهش یا افزایش هزینههای خطا
هزینههای اضافی یا صرفه‌جویی بیشتر در عملیات مرتبط
هزینههای یك بار نصب یا هزینههای نگهداری سالانه
مثال زیر را در نظر بگیرید:
یك برد كنترلی تعمیر شده 50 دلار هزینه دارد و طول عمر آن یك ماه است، یك برد مشابه جدید 100 دلار قیمت دارد و طول عمرش چهارماه است.
استفاده از بردهای جدید هزینه سالانه‌ای معادل 300 دلار خواهد داشت، اما استفاده از بردهای تعمیری هزینه سالانه‌ای معادل 600 دلار دارد. در حالت اول، هزینه به‌هنگام وقوع هر رویداد بیشتر است، ولی تعداد شكست‌های سالانه كمتری خواهد داشت. حال اگر قیمت برد جدید افزایش یابد احتمال استفاده از بردهای تعمیری با وجود بیشتر بودن نرخ وقوع شكست، مقرون به‌صرفه خواهد بود.
نكات مهم: استفاده از این ابزار نیازمند ایجاد تغییر در بستر فرهنگی استفاده‌كنندگان است.آنها باید برای پذیرش این اثرات و تضادهای موجود آمادگی داشته باشند كه: مشكلات دائمی خط را حل و فصل كنند و یا تعداد قطعات برگشتی ازخط مونتاژ را كاهش دهند.
این ابزار ممكن است نشان دهد كه از نقطه نظر مالی بهتر است كیفیت اولیه در خط تولید سازنده افزایش یابد. بنابراین مشتری باید متقاعد شود كه اگر پول حرف اول را بزند، باید منابع به‌شكل مناسبی جهت‌گیری شوند كه این جهت‌گیری لزوماً خط تولید را تحت‌تأثیر قرار نخواهد داد.
مزیت دیگر این روش زمانی آشكار می‌شود كه فعالیت‌های با ریسك بالا و فاقد هرگونه عملیات جایگزینی را شناسایی می‌كند. مثلاً مشتری ممكن است نرخ برگشت محصول بالایی داشته باشد، اما عملیاتی كه به بهبود نرخ برگشت می‌انجامد، مشخص نشده باشند. در چنین حالتی، می‌توان از ریسك مالی به‌عنوان ابزاری برای توجیه لزوم انجام بررسی ویژه با هدف ایجاد طرح‌های جایگزین استفاده كرد. شمار اندكی از مردم جزئیات فنی را درك می‌كنند، اما همه آنها درك منافع مالی را دارند.
هرجا كه مشكلات از بعد مالی بررسی شوند، مسائل كلی و فرا واحدی كه سراسر سازمان را دربرمی‌گیرند بر مسائل داخلی ارجحیت خواهند داشت.
تكنیك fmera را می‌توان برای تجزیه و تحلیل خطاهای بالقوه فرایند به‌كار برد. از طریق اجرای این تكنیك می‌توان اقدام اصلاحی را در بخش‌هایی متمركز ساخت كه از پتانسیل بالایی برای كسب منافع مالی به موازات بحث كیفیت و دیگر معیارهای خطا برخوردارند.
سهامدار باتمركز بر جنبه مالی خطا می‌تواند توانمندی مالی و ارزش سهام خود را افزایش دهد. معیار انتخاب طرح‌های مختلف از نقطه‌نظر مالی باید قبل از شروع تجزیه و تحلیل مشخص شده باشد. هریك از این راه‌حل‌های پیشنهادی به‌نوبه خود می‌توانند بهترین راه‌حل باشند. اما تنها معیار مالی مشخص می‌كند كه كدام طرح بهینه است.
