آشنایی با رشته ی ورزشی بسکتبال
زادگاه بازی بسکتبال آمریکا است . این بازی در اوایل پاییز سال 1891 میلادی توسط شخصی به نام جیمز نای اسمیت پایه ریزی و ابداع شد . اما ، از قرن ها پیش در میان ساکنان نقاط مختلف قاره آمریکا ، به ویژه آمریکای مرکزی و جنوبی انواعی از بازی و مسابقه رایج بوده که کم و بیش به بسکتبال شباهت داشته است .
سابقه ی تاریخی
در کشور آرژانتین ، نوعی بازی سنتی و قدیمی در میان گله دار ها متداول است که آن را پاتو می نامند . در این بازی ، دو تیم سوار بر اسب در میدانی وسیع به تاخت و تاز می پردازند و هر تیم کوشش می کند توپی را که شش حلقه (مانند دستگیره) بر بدنه آن هست ، با پرتاب کردن و پاس دادن به یاران خودی ، به آن سوی میدان برساند و از حلقه و توری سبدی که در انتهای میدان بر روی ستونی چوبی نصب شده ، عبور دهد . این بازی تا حدی شبیه بسکتبال است اما شباهت بازی پوک تاپوک با ورزش بسکتبال بیش از پیش است . پوک تاپوک ، در میان اقوام متمدن قاره آمریکای جنوبی و مرکزی رواج بسیار داشت به ویژه اقوام مایا و تولتک (در ناحیه مکزیک کنونی) این بازی را کهن با توپ و حلقه های ثابت در میدانی وسیع انجام می شد ، با علاقه و هیجان زیادی برگزار می کردند .
تولد ورزشی به نام بسکتبال
جیمز نای اسمیت یک پزشک کانادایی بود که با ایالات متحده آمریکا مهاجرت کرد و تابعیت آن کشور را گرفت . در سال 1891 یعنی زمانی که دکتر نای اسمیت در دانشگاه ورزش اسپرینگ فیلد (واقع در ایالت ماساچوست آمریکا) درس می داد ، رئیس دانشگاه از او خواست ورزشی ابداع و
اختراع کند که دانشجویان بتوانند در فصل زمستان در سالن له آن بپردازند تا آمادگی جسمانی خود را برای پرداختن به مسابقات میدانی فوتبال ، هاکی و بیسبال در فصل بهار و تابستان حفظ کنند .
دکتر نای اسمیت پس از بررسی رشته های موجود ورزشی دریافت که ورزش جدید باید دارای شرایط زیر باشد :
• توپ در آن نقش داشته باشد .
• به صورت گروهی به اجرا در آید .
• اصل رقابت در آن رعایت شود .
• بر مهارت استوار باشد .
• هیچ گونه خشونتی و برخوردهای سخت بدنی مبتنی نباشد
حاصل این افکار و اندیشه ها ورزشی شد به نام بسکتبال که امروزه پس از سپری شدن نزدیک به یک قرن و اندی از اختراع آن ، از پر طرفدارترین و هیجان انگیزترین رشته های ورزش بین المللی است .
دکتر نای اسمیت در شروع کار دو سبد که مخصوص حمل میوه بود بر دیوار دو طرف سالن ورزش دانشگاه و در ارتفاعی بلندتر از قد یک انسان قد بلند نصب کرد و به دو گروه از ورزشکاران جوان دانشگاه آموزش داد که توپی را دست به دست بدهند و سعی کنند آن را به درون سبد بیندازند . در این حال ، تیم مقابل باید بکوشد که مانع از انجام این کار شود و توپ را هم از چنگ حریف بربایند و تصاحب کند .
نخستین مسابقه ای که به این ترتیب و به صورتی تجربی ترتیب یافت میان دو تیم 9 نفره در کالج اسپرینگ فیلد بود و اولین گل تاریخ بسکتبال را هم یکی از بازیکنان به نام "ویلیام چیلس" به سبد انداخت . بعدها شخصی به نام "فرانک ماهان" با توجه به اینکه در زبان انگلیسی سبد را بسکت و توپ را بال می گویند ، این ورزش را بسکتبال نامید .
دکتر نای اسمیت ، برای آن که بازی بسکتبال خشن نشود ، مقررات دقیقی برای آن به وجود آورد . بعضی از مقررات اولیه بسکتبال چنین بود :
• بازیکنان حق نداشتند توپ را از دست هم بربایند .
• بازیکنی که توپ را در اختیار داشت ، نباید با آن راه برود یا بدود .
• هل دادن و هر نوع خشونت ممنوع بود .
• فقط بازیکنانی که توپ را در اختیار نداشتند می توانستند به هر طرف بدوند و جابگیرند .
• بازیکن توپ به دست باید توپ را به طرف یاران خود پرتاب کند و به آنها برساند .
در آغاز ته سبد هم بسته بود و هر بار که توپ به درون سبد می افتاد باید کسی به کمک نردبان توپ را از سبد بیرون بیاورد . در سال 1892 شخصی به نام "لئو آلن" سبد بسکتبال را که تا آن روز از ترکه چوب یا الیاف بود و به همین دلیل به زودی پاره و فرسوده می شد ، از سیم بافت تا استحکام بیشتری داشته باشد .
دیری نگذشت که این ورزش جدید طرفداران زیادی در میان دانشجویان دانشگاه اسپرینگ فیلد و دیگر دانشگاه ها یافت . دکتر نای اسمیت هم مقررات و قانین بسکتبال را کامل تر کرد و نسخه هایی از آن را به هر دانشگاه یا باشگاهی که علاقه مند بود ، ارسال داشت . این مقراات در سال 1892 میلادی به صورت کتابچه ای برای استفاده ی عموم منتشر شد .
کشور کانادا نخستین کشور خارجی بود که ورزش بسکتبال به آن راه یافت . دیگر کشور ها هم به تدریج و در سال های بعد پذیرای این ورزش جدید شدند . نخستین مسابقه رسمی بسکتبال در سال 1896 بین دو تیم از دو دانشگاه شیکاگو و آیوا برگزار شد . نتیجه این بازی تاریخی 15
بر 12 به سود تیم دانشگاه شیکاگو بود .
در سال 1930 دکتر نای اسمیت کتابی درباره خواص بسکتبال تالیف کرد تا نشان دهد که بازی بسکتبال گرچه بسیار پر تحرک است اما حتی برای سالمندان هم خطری ندارد و آسیبی متوجه اعضای حیاتی بدن ( قلب و کلیه ) نخواهد شد .
بسکتبال در ايران
بسکتبال توسط فريدون شريف‌زاده به ايرانيان شناسانده شد و براي نخستين بار ايران در سال 1314 توانست در مسابقات المپيک لندن شرکت نمايند . در سال 1324 ، فدراسیون بسکتبال ایران تشکیل شد و نخستین حضور بسکتبال ایران در میدان های بین المللی ، در بازی های المپیک لندن در سال 1948 بود .
از میان بهترین بازیکنان تاریخ بسکتبال ایران در ان زمان می توان این نام ها را بر شمرد :
کامبیز مخبری ، حسین سرودی ، مسعود ماهتابانی ، نادر کاشانی ، سروش نگهبان ، امیر ایلیاوی ، مجید توفیق و مظفر بنی هاشم
پيشرفت بسکتبال بعد از جنگ جهاني اول
بعد از جنگ جهاني اول بسکتبال ورزش رقابت آميز و بزرگي شد . و به مرور مربيان بسکتبال وضعيت ثابتي پيدا کردند و فعاليتشان مؤثر واقع شد و اين ورزش شناخته گرديد و به اروپا نيز کشيده شد و نخستين مسابقات جهاني بين تيم‌هاي بسکتبال فرانسه ، ایتالیا ، انگلستان و آمریکا در پاریس برگزار شد . اندکی بعد فدراسيون آماتوري بسکتبال در ژنو با نمايندگي چند کشور تشکيل شد و آمريکا در بدو ورود بسکتبال به المپیک قهرمان شد .
بسکتبال امروزي
امروز با اين که ورزش بسکتبال يکي از سريعترين و پرطرفدارترين ورزش‌هاي جهان است و بعضي از اصول آن نيز تغيير يافته ولي هنوز اصول اساسي آن مانند زمان دکتر ناي اسميت که در سبدهاي هلو انجام مي‌گرفت به قوه خود باقي است .
قوانين بسکتبال
بسکتبال در چهار دوره 10 دقيقه‌اي (بين‌المللي) يا 12 دقيقه‌اي لیگ اتحادیه ی ملی بسکتبال آمریکا انجام مي‌شود . زمان استراحت بين دوره اول و دوم و بين دوره سوم و چهارم 5 دقيقه و بين دوره دوم يا سوم (بين دو نيمه) 10 دقيقه است . وقت اضافه در بسکتبال 5 دقيقه است . پس از استراحت بين دو نيمه زمين حمله و دفاع دو تيم عوض مي‌شود . زمان هاي گفته شده زمان واقعي بازي است . يعني زماني که توپ در جريان نيست ، وقت بازي متوقف مي‌شود . مثلاً زماني که خطايي که رخ داده است يا هنگام پرتاب آزاد زمان متوقف مي‌شود . به همين دليل زمان انجام يک بازي کامل بيشتر از مجموع عددي زمان هاي بالا است و معمولاً حدود دو ساعت طول مي‌کشد .
در بسکتبال تساوي وجود ندارد و آن قدر وقت اضافه به بازي داده مي‌شود تا يکي از دو تيم برنده شود .
قانون دبل
دريبل کردن از زماني شروع مي شود که بازيکن کنترل توپ را دراختيار گرفته و با انداختن و زدن آن در تماس با زمين دوباره آن را قبل از اين که به بازيکن ديگري برخورد کند لمس نمايد . زماني دريبل خاتمه مي پذيرد که با دست آن را گرفته و يا اجازه دهد توپ در دست يا دست ها استراحت نمايد . زماني که توپ با دست دريبل کننده در تماس نيست ، تعداد گام هاي برداشته محدود نخواهد بود . بازيکن مجاز نيست پس از خاتمه دريبل ، براي بار دوم اقدام به دريبل نمايد . درصورتي که اين عمل را انجام دهد مرتکب تخلف "دبل" شده است .
قانون رانينگ یا تراولینگ
بازيکني که توپ را دراختيار دارد مي تواند يک پاي خود را به هر سمتي که مي خواهد ، يک يا چند مرتبه حرکت دهد ، درصورتي که پاي ديگرش که آن را پاي "پيوت" مي نامند ، ثابت باشد . رانينگ حرکتي است که بازيکن صاحب توپ در داخل زمين يک يا دو پاي خود را بدون توجه به محدوديت فوق حرکت دهد يا گامهاي او با دريبل هاي بازيکن تناسب نداشته باشد .
قانون سه ثانيه
زماني که تيم کنترل توپ را در زمين حمله ، موقعي که ساعت در جريان باشد ، دراختيار دارد ، هيچ يک از نفرات آن تيم نمي تواند مدت سه ثانيه در منطقه ذوزنقه حريف و يا روي خطوط ذوزنقه باقي بماند .
قانون هشت ثانيه
زماني که يک تيم توپ را در زمين خودي تحت کنترل مي گيرد ، بايد در عرض 8 ثانيه توپ را به زمين حمله بفرستد . تخطي از اين قانون ، تخلف "هشت ثانيه" ناميده مي شود و داور توپ را دراختيار تيم مقابل قرار خواهد داد .
قانون نيمه (برگشت توپ به زمين دفاعي)
زماني که يک بازيکن در زمين حريف (زمين حمله) مالکيت توپ را دراختيار مي گيرد ، نبايد توپ را به زمين دفاعي (زمين خودي) برگرداند . اين امر يک تخلف است و توپ دراختيار تيم مقابل قرار خواهد گرفت .
تيم و لباس
در بسکتبال هر تيم پنج بازيکن در زمين دارد و مي‌تواند حداکثر هفت بازيکن ذخيره نيز داشته باشد . تيم‌ها مربي دارند که بر استراتژی های تیم نظارت می کند . ممکن است تيمي کمک مربي ، مدير ، آمارگير ، دکتر و بدن ساز نيز داشته باشد . لباس بازي براي زنان و مردان بلوز بي‌آستين و شلوارک است و نام تيم در جلوي بلوز و شماره ی بازيکن در پشت و جلوي آن نوشته شده است . بازيکنان بسکتبال معمولاً از کفش هاي ساقدار استفاده مي‌کنند که از مچ پا حفاظت بيشتري مي‌کند . راحت ترين لباس براي بسکتبال تي شرت يا بلوز رکابي و شورت ورزشي مي باشد . همچنين داشتن يک دست لباس گرمکن توصيه مي شود .
ليگ‌ها و مسابقات
حرفه‌اي ترين ليگ بسکتبال دنيا را NBA مي‌نامند . اين ليگ بين تيم هاي باشگاه‌هاي حرفه‌اي قاره آمريکاي شمالي (ايالات متحده آمريکا و کانادا) است . اين مسابقات به صورت دو دسته در کنفرانس شرق و غرب برگزار مي‌شود که در پايان قهرمان اين دو کنفرانس نيز به مصاف هم مي‌روند . علاوه بر اين مسابقات ، هر ساله مسابقه‌اي تحت عنوان بازي All-Stars انجام مي‌شود که در آن ستاره هاي کنفرانس شرق و غرب با يک بازي نمايشي به مصاف هم مي‌روند . مسابقه ALL-STARS شامل مسابقه اسلم دانک ، شوت 3 امتيازي و ... مي‌باشد که طرفداران بسيار زيادي دارد .
بسکتبال نمايشي آمريکا
در آمريکا گروهي از بسکتباليست ها که اغلب در بسکتبال رسمي آمريکا شهرت چنداني نيز ندارند (به جز تعداد بسيار محدودي از آنها) تحت عنوان And? فعاليت مي‌کنند . گروه And? با انجام بازي‌هاي نمايشي و بسيار حرفه‌اي و برگزاري مسابقاتي با جذابيت بسيار بالا هواداران بسيار زيادي را به سمت خود جلب کرده‌اند . لازم به ذکر است که در اين بازي‌ها براي زيبايي بيشتر بازي انجام نشدن دقيق برخي از تخلف‌ها رعايت نمي‌شود . اين بازي‌ها در قالب خيابانيStreet Ball و سالني برگزار مي‌شود ؛ ولي هيچ‌يک از آنها جنبه ی رسمي ندارد .
بسکتبال خياباني
بسکتبال خياباني به آن گونه از بسکتبال که در زمين‌هاي سرباز ، بازي مي‌شود ، اطلاق مي‌گردد . قوانين آن ، قوانين بسکتبال عادي است با تغييراتی جزئي که به نسبت محل بازي متفاوت است .
