مد از بالای شهر می آید/ مردم ما نمی دانند کجا، چه لباسی بپوشند

خبر آنلاین : هر سال شاهد هستیم که نیروی انتظامی و گشتهای ارشاد با بدحجابان برخورد می کند و این سوال پیش می آید که چرا بعد از 30 سال از تصویب قانون حجاب لباس یا مانتویی مناسب با فرهنگ ایرانی و اسلامی طراحی نشده است.

مریم صدرالادبایی-زهرا تالانی: از سال 85 تلاش هایی برای احیای مد ایرانی شد و نمایشگاه هایی به منظور معرفی مدل های ایرانی هم برگزار شد.اما هیچگاه این مدلها در ویترین فروشگاهها عرضه نشد.و هیچگاه به صورت گسترده در جامعه رواج نیافت .
برای پاسخ به این که چرا هیچگاه مد ایرانی نتوانست جایگاه خود را پیدا کند میزگردی را با حضور فرحناز قندفروش عضو کمیته تحقیق و پژوهش کارگروه ساماندهی مد و لباس ،ناهید هداوند،اسماعیل یزدانی طراح مد و لباس و فرامرز فرمانی طراح برگزیده نمایشگاه مد و مانتو برگزار کردیم.آنها در این میزگرد به مشکلات این حوزه اشاره می کنند.



به تازگی موضوع مد ایرانی ،اسلامی بسیار مطرح می شود و دولت هم به این موضوع بسیار بها می دهد. شما روند کار را چگونه می بینید و فکر می کنید حمایت های دولت مناسب است؟
فرمانی: بعد از انقلاب به دلیل اولویتهایی که جامعه داشت به مد و لباس اهمیت داده نشد و الان دولت به مد و لباس توجه می کند.البته مردم خودشان وارد این موضوع شدند و برای همین دولت تصمیم گرفت این موضوع را سروسامان دهد و تصمیم گرفت که به طراحان توجه کند چون به ضرورت آن پی برده است، اما مشکل اینجاست کسانی از دولت وارد این کار می شوند که هیچ شناختی نسبت به این حوزه ندارند.البته وقتی کسی به لباسش اهمیت می دهد که که از نظر اقتصادی مشکلی نداشته باشد.الان هم دولت به این موضوع پرداخته نشان دهنده این است که مردم ما از نظر اقتصادی مشکی ندارند.



خانم قند فروش به عنوان کسی که سالهاست در این زمینه کار کردید و حتی مسئولیت اجرایی هم داشتید الان وضعیت را نسبت به گذشته چگونه می بینید و آیا فعایتهایی که در این زمینه شده موثر بوده است؟
قند فروش: بحث مد و لباس تقریبا بعد از بیانات مقام معظم رهبری در مورد طراحی و ارائه لباس های ملی توسط خودمان، از سال 85 در مجلس مطرح شد و بعد از دولت نهم به نظر رسید با توجه به رویکردهایی که این دولت دارد و وضعیتی که در جامعه مشاهده می شد، در این دولت باید موضوع حجاب و مد و لباس به صورت جدی تری پیگیری شود. بنابراین کمیسیون فرهنگی مجلس در سال 85 شروع به بررسی طرحی کرد که از طرف یکی دونفر از نماینده ها ارائه شده بود و نهایتا در سال 86 به صحن مجلس آمد و تصویب شد.
قانون ساماندهی مد و لباس بسیاری از مجموعه هایی را که می توانستند در این مورد فعالیتی کنند مشخص کرده بود و وظایفی برای آن ها تعیین کرده بود که این مجموعه ها باید در مسیر پوشش قابل قبول در کشور فعالیت بکنند تا در نهایت تغییر پوشش افراد کشورمان را و بخصوص در زنان داشته باشیم. خب تهیه و تصویب شیوه نامه اجرایی این قانون در وزارت ارشاد که من هم عضو گروه تهیه کننده آن بودم، مقداری طول کشید اما بالاخره در اردیبهشت سال 87، این شیوه نامه آماده شد و به کارگروه ساماندهی مد و لباس که رئیس جمهوری، وزیر فرهنگ و ارشاد را به عنوان رئیس آن معرفی کرده بود و وظیفه اصلی پیگیری وضعیت مد و لباس را به عهده ایشان گذاشته بود، ارائه شد; به دنبال دستگاه های مختلف هم موظف شدند که در جلسات این کارگروه شرکت کنند.جلسات این کارگروه هم مرتب تشکیل می شد اما به هرحال تصویب آن در این کارگروه، مدتی طول کشید و در نهایت در اوایل تابستان 87، این شیوه نامه به صورت رسمی به مجموعه ها ابلاغ شد و بالاخره مسیری را برای حرکت مشخص کرد.
از آن سال تا کنون حرکتهایی شد و خود من سه دوره نمایشگاه زنان سرزمین من را برگزار کردم اما تمام این سالها متوجه شدم که لباس و مد را نمی توان در حوزه دولتی پی گیری کرد بلکه دولت باید تسهیل کننده و نظاره گر باشد تا از قانون تخطی نشود نه اینکه هم عرض ما قرار گیرد.یعنی دولت به جای ورود مسقیم تسهیل کننده و حامی باشد. به باور من، برای مسئله ی مد و لباس ، بیش از هر چیز باید در حوزه فرهنگ و هنر به دنبال پاسخ باشیم و با دعوت به زیبا پوشیدن، مخاطب حجاب گریزمان را به پوشش دعوت کنیم. با همین رویکرد، ما یکی از معدود کاراهایی را که در قالب هنری و حتی تحت نام ملی ، درست پوشیدن را تبلیغ و ترویج می کرد انجام دادیم. به باور من، کسی که در حوزه فرهنگ مشغول به کار است باید زیرکی های لازم را در این زمینه داشته باشد تا بتواند هدفش را در چارچوب شرع دنبال کند و هیچ کدام از کارهایی که ما انجام دادیم، مخالف شرع نبود. مد، برای هر کس که بتواند از آن استفاده کند یک فرصت و ظرفیت است. برد ما این است که جذابیت های جنسی را از لباس بگیریم و زیبایی را به لباس بازگردانیم. زیرا مخاطب ما باید با چیزی خود را راضی کند. گاهی لباس بلند و گشاد است، اما انقدر زیباست که مخاطب آن را می پسندد. پس اینکه بپنداریم مردم منتظر می مانند تا ببینند خروجی کارگروه مد و لباس چیست، اشتباه بزرگی است.




به نظر شما هم دولت در این حوزه نباید وارد شود؟

فرمانی:اما ما در کشوری زندگی می کنیم که دولت در تمام حیطه های نظارت دارد بنابراین من معتقدم که دولت باید حضور داشته باشد و این کار را ساماندهی کند.
هداوند:به نظر من هم دولت حتما باید در بحث مد و لباس نظارت کند.
یزدانی:نه من هم با خانم قند فروش موافقم دولت باید بستر را فراهم کند و دخالت مسقیم نکند.اینکه در دنیا ما مارکهای شناخته شده داریم و طراحان موفق هستند برای این است که دست بخش خصوصی باز است و دولت فقط نظاره گر است.




پس از برگزاری نمایشگاه زنان سرزمین من،موضوع طراحی و مد لباس اسلامی بسیار مطرح شد و حتی در مجلس هم کارگروه مد و لباس اسلامی تشکیل شد.با اینحال هنوز هم تولیدکنندگان ما از طراحان داخلی استفاده نمی کنند و مانتو که ابتدا کاملا یک پوشاک ایرانی بود الان از کشور ترکیه وارد می شود چرا چنین است؟
هداوند:برای اینکه تولیدکنندگان ما ارتباط خوبی با طراحان ندارند.ما اصلا راضی نیستیم آنها در نمایشگاهها حضور داشته باشند چون مدلها را می دزدند و خودشان تولید می کنند تا هزینه ای به طراح ندهند.الان که مدل سنتی مد شده در نمایشگاه مدلها را دیدند و رفتند خودشان سفارش دادند.
یزدانی:چون طرح ها دیده نمی شود.تولیدکنندگان انتظار دارند ما رایگان طرحها را در اختیار آنها بگذاریم در حالی که چنین چیزی امکان ندارد.در این شرایط طبیعی است که طراحان ما توان رقابت با کالای چین و ترک ندارند.
قندفروش:بحث فرهنگی و تجاری کاملا با هم متفاوت است. تولیدی‌ها به دنبال پوشش بازار با لباس‌های ساده و ارزان هستند تا بتوانند بازار را برای اقشار خاص حفظ کنند از سوی دیگر بسیاری از طراحان با استفاده از پارچه‌های گران قیمت که عموما سنتی هستند تولیداتی را ارائه می‌دهند که قیمت‌هایی کاملا متفاوت از بازار را دارند و قابل استفاده برای همه اقشار نیستند.
فرمانی: ما طراح خوب داریم اما مجال عرضه ندارند. تولیدکننده باید طراح را انتخاب کند اما نه سواد دارد و نه شناخت و فقط پول دارد و به فکر افزایش سودش است. یکی از دلایلی که تولیدکنندگان سراغ طراحان نمی آیند تفکربازاری حاکم بر تولیدی ها به منظور رسیدن به سودبیشتر است. درحالی که اگر تولیدکننده ها مانند برندهای جهانی دنبال طراح باشند طرحشان فراتر از جامعه خواهد رفت و با استقبال بیشتری روبرو می شود.


سوال بسیاری از کاربران این بود که مدها از کجا می آید؟
یزدانی:یکسری از تولیدکنندگان ازکشورهای ترکیه و اروپا طرح می آورند البته آنها مانتو ندارند و از مدل پالتوی آنها بر می دارند و تولید انبوده می کنند.


برای اینکه مردم ما به سمت خرید از این نمایشگاهها بروند چه باید کرد؟آیا گرانی لباسها و مانتوها باعث نمی شود که مردم تمایلی به خریدن نداشته باشند؟
هداوند: همانطور که می دانید چند سالی است درباره مد و طراحی لباس صحبت می شود و قبلا این موضوع ها غربی بودند.به نظر من دلیل اینکه مردم از این نمایشگاهها خرید نمی کنند بیشتر این باشد که شو و نمایشگاه لباس برگزار نمی شود تا آنها با مدلها آشنا شوند. تا زمانی که نمایشهای زنده برگزار نشود امکان عرضه طرحها وجود ندارد. به هر حال، یک نسل جوان در کشور داریم که به لباس شان اهمیت می دهند و نگاه خاصی به لباس دارند.جوانان ما از مدهای روز اطلاع دارند و نمی توانیم مانع آن شویم اما می توانیم با مدلهای اسلامی و ایرانی آنها را جذب کنیم.اگر به ما مجال داده شود ما از همین مدلهای غربی برای مدلهای ایرانی استفاده می کنیم و یک کاری متناسب با فرهنگمان ارائه می کنیم.
قند فروش: طراحی در ترکیه داریم که از 15 سال قبل وارد پوشش اسلامی شد و کارخانه بزرگی دارد که مدلهای اسلامی طراحی و تولید می کند،جالب است بدانید که این طرحها هیچ کدام تنوع لبا و مانتوهای ما را ندارد اما کاملا کاربری و با کیفیت هستند و او معتقد است که ما بدترین رنگ و پارچه را برای لباس استفاده می کنیم.من همیشه گفتم مردم خواهان جنس خوب هستند واستقبال هم می کنند.غیر از این باید بپذیریم که همیشه مد از بالای شهر می آید و باید بهترین مدل را در بهترین فروشگاه ارائه دهیم تا همه گیر شود.من مخالف این موضوع هستم که چون قیمتها بالاست کسی خرید نمی کند.من کسی را سراغ دارم که 750 هزار تومان پول مانتو داد.بنابراین اگر طرحهای ما کارایی داشته باشند مخاطب هم پیدا می کنند.طرحهایی که من در نمایشگاه ها دیدم متوجه شدم که متاسفانه طراحان شناخت خوبی از مخاطب ندارند و کارها کاربردی نیستند در حالی که خواهان دارند.
فرمانی:من در جواب خانم قند فروش باید بگویم که قیمت مانتوهایی که من طراحی می کنم از 300 هزار تومان تا یک میلیون و 200 هزار تومان است و کسی هم می شناسم که مانتو با این قیمت می پوشد اما این افراد خاص هستند و ما باید تلاش کنیم مخاطب عام داشته باشیم.
یزدانی:من اینجا از زبان بازار حرف می زنم. یک دلیل اینکه می بینید امروز کارهای خارجی خریدار بیشتری دارد این است که در بازار ایران رقابت داخلی هیچ معنایی ندارد و عملا این عرصه برای تولید کننده خارجی باز و مهیاست. در بازار خارج هم مسلما کار ارزان تر تمام می شود چراکه آنها تمام ابزار کار مورد نیاز را در اختیار دارند. از کارگاههای کوچک و بزرگ گرفته تا کارخانه های زنجیره ای با پارچه های ارزان و با کیفیت و ماشین آلاتی که دولت در خرید آنها کمک می کند.




برخی از کاربران برای ما نوشته بودند که که طراحان ما جامعه را نمی شناسند و مانتوهایی طراحی می کنند که اگر بپوشیم حتما نیروی انتظامی با آن برخورد می کند؟
یزدانی:من قبول ندارم چون تمام مانتو و لباسهایی که در نمایشگاهها گذاشته می شوند از فیلتر ارشاد عبور می کنند. ما باید دست طراحان خود را بازبگذاریم و آنقدر از طرح‌ها حمایت کنیم تا چشم مخاطب سیر شود و طرح مورد نظر خود را از میان لباس‌های ایرانی- اسلامی بیابد و دیگر تمایلی به استفاده از طرح‌های خارجی نداشته باشد.
قند فروش:اینکه شما می گویید چرا تولیدکنندگان و مردم از این طرحها و پوشاک استفاده نمی کنند برای این است که ما مجال ارائه ندادیم لزوما طراح نباید لباسش را در بازار بفروشد و کار بازاری متفاوت است. آن چیزی که در سه دوره برگزاری جشنواره زنان سرزمین من متوجه شدیم این بود که مخاطب ایرانی لباس‌هایی را دوست دارد که طرح‌هایی از فرهنگ و سنت ایرانی در آن وجود داشته باشد، بعد از جشنواره زنان سرزمین من عناصر سنتی ایران مانند سوزن دوزی و پته دوزی بر روی مانتوهای داخلی کار شد و با وجود اینکه مانتوهایی که طرح‌های اصیل ایرانی بر روی آنها کار می‌شد گشاد و بلند بود، مورد استقبال بسیار جوانان قرار گرفت.
فرمانی:در هیچ کجای دنیا از 40 مدلی که در یک فصل طراح می دهد همه کاربردی نیستند و ممکن است یک مدل پسندیده شود و از هر طراح ممکن است دو تا سه مدل برای بازار پذیرفته شود اما در کشور ما چنین نیست و دولت از ایده طراحان استفاده نمی کند و آنچه خودش می خواهد را به تولیدکننده سفارش می دهد.از طرفی ما نباید به این زودی منتظر ساماندهی مد و لباس مطابق با فرهنگ ایرانی و اسلامی باشیم چون سالها طول می کشد.


بنابراین شما معتقدید که طرح و مدلهای ایرانی امکان عرضه در بیرون از کشور را دارد؟
قند فروش: بله .بسیاری از برندهای معروف غربی، پوشش‌های متنوع اسلامی را برای زنان ارائه می‌کنند و اگر در داخل کشور تلاش کنیم تا در حوزه پوشش اسلامی طرح‌های متنوعی ارائه کنیم، در دنیا حرفی برای گفتن خواهیم داشت. با طراحی مدل‌های اسلامی می‌توانیم در منطقه حرفی برای گفتن داشته باشیم اما به دلیل برخی از سوء مدیریت‌ها در این حوزه پیشرفت نکرده و نتوانسته‌ایم تعیین کننده مد اسلامی برای کشورهای منطقه باشیم.چون اول اینکه دولت دخالت زیادی دارد و دوم اینکه طراحان ما بازار را نمی شناسند.


متاسفانه فرهنگ پوشش در کشور ما ازمسیر خود خارج شده است، به عنوان مثال افراد نوع پوشش در اماکن مختلف از جمله میهمانی، کوه، اداره و پارک را نمی‌شناسند به عقیده شما چگونه می‌توان در این زمینه فرهنگ‌سازی کرد؟
فرمانی: باید لباسها مناسب با مکان باشد و این خیلی مهم است الان مردم ما نمی دانند کجا چه لباسی بپوشند. درسال‌های اخیرطرح‌هایی مد شده است که تمامی افراد از پیر و جوان از این طرح‌ها استفاده می‌کنند تنها به این دلیل که طرح دیگری در بازار وجود ندارد. زمانی که طرحی به وفور عرضه شود مردم تنها از همان طرح و مدل خاص پیروی کنند.بحث فرهنگ سازی علی الخصوص به واسطه رسانه های ملی بسیار حائز اهمیت است اما به اعتقاد من باید تنوع طرح‌ها در جامعه تا اندازه ای باشد که به اصطلاح دست مردم باز بوده و به میل خود طرح های مورد علاقه شان را انتخاب کنند بعد از آن نوبت طراحان است که این مد را به سمتی بکشانند که با فرهنگ و عرف جامعه هم خوانی داشته باشد.
قند فروش: باید چگونه پوشیدن و مناسب پوشیدن را بیاموزیم.هنوز بسیاری از خانمها نمی دانند که برای مهمانی شب چه لباسی باید بپوشند در حالیکه در کشورهای اروپایی از لباس پوشیدن یک خانم یا آقا می توان فهمید که چه کاره است یا به کجا می رود. به نظر من،هنوز ایرانیها فرهنگ لباس پوشیدن ندارند.


دانشگاهها در این میان چه نقشی داند؟
قند فروش:طراحان خارجی از بسیاری علوم اطلاع دارند و روان شناسی می دانند اما در کشور ما چنین نیست. تلویزیون هم در خارج از طراحان و مدلها حمایت می کند و برنامه سازی می کند اما در تلویزیون ما از این موضوعها فرار می کنند و حتی وقتی یک مجری از مدل چادر ما استفاده کرد تا حد اخراج هم پیش رفت.
هداوند:من فارغ التحصیل این رشته هستم.استادان ما قدیمی بودند و اکثرا با مدرک کارشناسی تدریس می کنند و از طرحها و مدلهای جدید اطلاعی ندارند.


امروز مصادف بود با افتتاح بنیاد ملی مد و لباس خانم قند فروش در این بنیاد قرار است چه کاری انجام دهید؟
قند فروش: با توجه به اینکه به نظر می‌رسید کارگروه ساماندهی مد و لباس نمی‌تواند در این حوزه به صورت اجرایی ورود پیدا کند، نیاز به ایجاد تشکیلاتی منسجم احساس شد که فارغ از برخی سیستم‌های اداری و دولتی که در برخی از موارد کار را کُند می‌کنند، ‌شروع به فعالیت کرده و به صورت عملیاتی وارد حوزه مد و لباس شود؛ از این رو بنیاد ملی مد و لباس تأسیس شد. این بنیاد در وزارت ارشاد مستقر است و با افراد حقیقی و حقوقی ارتباط دارد که این روند باعث می‌شود تا در آینده شاهد سامان گرفتن بیشتر قضیه مد و لباس در کشور باشیم چرا که با وجود قانون مجلس مبنی بر تشکیل کارگروه ساماندهی مد و لباس و ابلاغ آن توسط دولت که وزارتخانه‌ها را موظف به عضویت در این کارگروه می‌کرد، در خصوص ساماندهی وضعیت مد و لباس در جامعه خروجی مناسبی را مشاهده نمی‌کردیم. با تشکیل بنیاد ملی مد و لباس، طراحی که توان و خلاقیت بسیار دارد اما توان مالی مناسبی برای ارائه کار خود ندارد همچنین تولیدکننده نیز از طرح او خبر ندارد، با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند همچنین تمام افراد پرتوان در حوزه طراحی لباس‌های مناسب، شناسایی شده و مورد حمایت قرار می‌گیرند.
بنیاد ملی مد و لباس یک مجموعه غیر دولتی است.ما قرار است در این بنیاد تمام این مسائلی که در این میزگرد به عنوان مشکل مطرح شد را برطرف کنیم. ما فضا را باز می کنیم و قطعا کار به دست مجریان خصوصی می افتد.