مروري بر 108سال نوبل شيمي
جايزه نوبل شيمي به عنوان بزرگترين جايزه جهاني در اين حوزه علمي همه ساله به دانشمنداني كه در توسعه دنيايي بهتر تلاش كرده اند اعطا مي شود.
برندگان جايزه نوبل شيمي در مدت 108 سال گذشته از سال 1901 تا 2009 به شرح زير است:
1901- ژاكوگس هنريكوس وانت هوف از هلند براي كشف قانون فشار اسموزي در محلولها
1902- هرمن اميل فيشر از آلمان براي تلاشهاي در عرصه سنتز هيدروكربورها و آدنينها
1903- ازوانت آگوست آرهنيوس از سوئد براي گسترش شيمي با تئوري درباره افتراق الكتريكي
1904- ويليام رامسي از انگليس براي كشف گازهاي نجيب در هوا و تعيين موقعيت اين گازها در جدول تناوبي
1905- يوهانس فرديريش و ويلهلم آدولف فن باير از آلمان براي توسعه شيمي آلي و شيمي صنعتي با تلاشهايي در عرصه تركيبات هيدروآروماتيك
1906- هنري مويسان از فرانسه
1907- ادوارد باخنر از آلمان براي تحقيقاتي كه در بيوشيمي و براي كشف تخمير غير سلولي انجام داد
1908- ارنست راثرفورد از انگليس / نيوزلند براي كشف وجود مواد راديواكتيو
1909- ويلهلم اوستوالد از آلمان براي مطالعاتي كه در عرصه كاتاليزها و اصولي انجام داد كه براي حاكميت تعادل شيميايي و سرعت واكنش نقش بنيادي ايفا مي كنند
1910- اوتو والاخ از آلمان
1911- ماري كوري از فرانسه / لهستان براي خدماتي كه به پيشرفت شيمي از طريق كشف راديوم و پلونيوم انجام داد
1912- پل سباتيه از فرانسه براي ارائه متد هيدروژناز تركيبات آلي در حضور فلزات و ويكتور گريگنار از فرانسه براي توسعه گسترده در عرصه شيمي آلي انجام داد
1913- آلفرد وارنر از سوئيس براي كشف پيوند اتمها در مولكولها كه منجر به توسعه شيمي غيرآلي شد
1914- تئودور ويليام ريچاردز از آمريكا براي تعيين وزن اتمي تعداد زيادي از عناصر شيميايي
1915- ريچارد مارتي ويلستاتر از آلمان براي تحقيقاتي كه روي رنگدانه هاي گياهي به خصوص كلروفيلها انجام داد.
1916 و 1917 به دليل جنگ جهاني اول جايزه اي اعطا نشد.
1918- فريتز هابر از آلمان براي فرايند سنتز آمونياك
1919- جايزه اي اعطا نشد.
1920- والتر هرمن نرست از آلمان براي تحقيق درباره ترموشيمي
1921- فردريك سادي از انگليس براي تلاشهايي كه در عرصه شناخت شيمي مواد راديواكتيو و براي مطالعاتي كه درباره منشاء و ماهيت ايزوتوپها انجام داد
1922- فرانسيس ويليام آستون از انگليس
1923- فريتز پرگل از اتريش براي اختراع متد ميكروآناليز مواد آلي
1924- جايزه اي اعطا نشد.
1925- ريچارد آدولف زيگموندي از آلمان براي كشف ماهيت اهمگن محلولهاي كلوئيدي و براي متد توسعه شيمي كلوئيدها
1926- تئودور ازودبرگ از سوئد
1927- هاينريش اوتو ويلند از آلمان براي مطالعه درباره ساخت اسيدهاي صفراوي و مواد مرتبط با آنها
1928- آدولف اوتو راينهولد وينداوس از آلمان
1929- آرتور هاردن هانس كارل آگوست از انگبيش و سيمون وان ائلرشلپين از سوئد براي تحقيقات در عرصه تخمير قند و آنزيمهاي تخميركننده
1930- هانس فيشر از آلمان
1931- كارل بوش از آلمان
1932- ايروينگ لانگموير از آمريكا براي مطالعات در عرصه شيمي سطوح
1933- جايزه اي اعطا نشد.
1934- هارولد كلايتون اوري از آمريكا براي كشف هيدروژن سنگين
1935- فردريك ژوليو و ايرن ژوليو كوري از فرانسه براي سنتز عناصر جديد راديواكتيوي
1936- پطروس ژوزفيوس ويلهلموس وبي از هلند براي خدماتي كه به شناخت ساختار مولكولي از طريق مطالعه بر روي دوقطبي هاي الكتريك و تفرق پرتوهاي ايكس و الكترونها در گازها انجام داده بود.
1937- پل كار از سوئيس براي مطالعه بر روي كاروتونوئيدها و فلاوينها، ويتامينهاي A و B2 و والتر نورمن هاورث از انگليس براي مطالعه درياره هيدروكربورها و ويتامين C
1938- ريچارد كوهن از آلمان براي كار بروي كاروتنوئيدها و ويتامينها
1939- آدولف فردريش يوهان بوهتنادخت از آلمان براي كار بر روي هورمونهاي وابسته به جنس و لاوسلاف روژيچكا از سوئيس براي كار بر روي پلي متيلن
از 1940 تا 1942 به دليل جنگ دوم جهاني جايزه اي اعطا نشد.
1943- جورج د- هوزي از مجارستان براي كشف استفاده از ايزوتوپها به عنوان ردياب در مطالعه بر روي فرايندهاي شيميايي
1944- اوتو هان از آلمان
1945- آرتوري ايلماري ويرتانن از فنلاند
1946- جيمز باچلر سامر از آمريكا براي كشف آنزيم هايي كه مي توانند بلوري شوند. جان هوارد نوثروپ و وندل مرديت استنلي از آمريكا براي آماده ساز آنزيمها و پروتئينهاي ويروسها به يك شكل خالص بلوري
1947- رابرت رابينسون از انگليس براي مطالعه درباره توليد ماهيت گياهي و سنتز آلكالوئيدها
1948- آرنه ويلهلم كائورين تيزليوس از سوئد
1949- ويليام فرانسيس ژاكويي از آمريكا براي تحقيقاتي كه در عرصه ترموديناميك شيميايي به خصوص براي مطالعه رفتار مواد در دماي پايين انجام داد.
1950- اوتو پل هرمن ديلز و كورت آلدر از آلمان غربي
1951- ادوين متيسون مك ميلان و گلين تئودور سيبورگ از آمريكا براي كشف شيمي عناصر با عدد اتمي بالاتر از عدد اتمي اورانيوم
1952- آرچر جان پورتر مارتين و ريچارد لارنس ميلينگتون سينگ از انگليس براي اختراع دستگاه كروماتوگرافي
1953- هرمن اشتائودينگر از آلمان غربي براي كشف در عرصه شيمي ماكرومولكولي
1954- لوئيس كارل پلينگ از آمريكا براي براي تحقيقاتي كه در عرصه كشش مولكولي و كاربردهاي آن براي توضيح ساختار مواد پيچيده انجام دادند.
1955- وينسنت دو ويگناد از آمريكا براي تحقيقاتي كه درباره بيوشيمي تركيبات مهم گوگردي به خصوص سنتز هورمونهاي پلي پپتيدي انجام داد.
1956- كريل نورمن هاينسلوود از انگليس و نيكولاي نيكولاوويچ سمينوف از اتحاد جماهير شوروي سابق براي تحقيقاتي كه درباره مكانيزمهاي واكنشهاي شيميايي انجام دادند.
1957- الكساندر آر. تاد از انگليس براي كار درباره نوكلئوتيد و كوانزيمهاي نوكلئوتيدي
1958- فرديريك سانگر از انگليس براي كار روي ساختار پروتئينها به خصوص انسولين
1959- ياروسلاو هريروفسكي از چكسلاواكي
1960- ويلارد فرانك ليبي از آمريكا براي توسعه متد استفاده از كربن 14 براي تعيين سن در باستان شناسي، زمين شناسي، ژئوفيزيك و ديگر شاخه هاي علم
1961- ملوين كالوين از آمريكا
1962- مكس فرديناند پروتس و جان كاودري كندريو از انگليس براي مطالعه روي ساختار پروتئيهاي كروي
1963- كارل زيگلر از آلمان غربي و جوليو ناتا از ايتاليا براي كشف در عرصه شيمي و فناوري پليمرها
1964- دوروتي كراوفوت هاجكين از انگليس براي تعيين ساختارهاي مهم مواد بيوشيميايي با استفاده از تكنيكهاي پرتوهاي ايكس
1965- رابرت بارنس وودوارد اي آمريكا براي موفقيت چشمگيري كه در سنتزهاي آلي به دست آورد.
1966- رابرت سندرسون موليكن از آمريكا براي كشش شيميايي و ساختار الكترونيكي مولكولها از طريق مطالعه اوربيتالهاي مولكولي
1967- مانفرد ايجن از آلمان غربي، رونالد جورج ريفورد نوريش و جورج پورتر از انگليس
1968- لارس اوزانگر از آمريكا/ نروژ
1969- درك هارولد ريچارد بارتون از انگليس و اود هاسل از نروژ براي توسعه مفهوم صورت بندي و كاربردهاي آن در شيمي
1970- لوئيس فدريكو لليور از آرژانتين براي كشف نوكلئوتيدهاي قندي و نقش آنها در بيوسنتزهاي كربوهيدارتها
1971- جرالد هرتزبرگ از كاناد براي شناخت ساختار الكترونيكي و هندسي مولكولها به خصوص راديكالهاي آزاد
1972- كريستين بي. آنفيسن از آمريكا براي كار بر روي ريبونوكلئوآزها و استنفورد مورد و ويليام اچ. اشتين از آمريكا براي درك اتصالات موجود ميان ساختار شيميايي و فعاليت كاتاليكي مولكول ريبونوكلئويئك
1973- ارنست اوتو از آلمان و فيشر جفريو از انگليس
1974- پل جي. فلوري از آمريكا براي كار نظري و تجربي در شيمي فيزيك ماكرومولكولها
1975- جان واركاپ كورفورث از استراليا/ انگليس و ولاديمير پرلاگ از سوئيس براي كار بر روي استرئوشيمي واكنشهاي كاتاليزه شده توسط آنزيمها
1976- ويليام نان ليپسكومب از آمريكا
1977- ايليا رومانوويچ پريگونژيني از بلژيگ براي تحقيق درباره ترموديناميك غير متعادل به خصوص توسعه تئوري ساختارهاي پراكنده
1978- پيتر دي. ميشل از انگليس براي درك انتقال انرژي زيستي از طريق فرمولاسيون تئوري كيميوسماتيك
1979- هربرت سي. براون از آمريكا و جورج ويتيگ از آلمان غربي براي توسعه استفاده از تركيبات محتوي عناصر بور و فسفر در سنتزهاي آلي
1980- پل برگ از آمريكا براي مطالعات بنيادي درباره بيو شيمي اسيدهاي نوكلئيك به خصوص DNA دوباره تركيب كننده ، والتر گيلبرت از آمريكا و فردريك سنگر از انگليس
1981- كنيچي فوكوي از ژاپن و روالد هافمن از آمريكا براي توسعه تئوريهاي مستقل درباره مكانيزيمهاي واكنشهاي شيميايي
1982- آرون كلاگ از انگليس/ ليتواني براي توسعه ميكروسكوپ الكترونيكي كريستالگراف و كشف ساختار بيولوژيكي پروتئين اسيد نوكلئيك پيچيده
1983- هنري تاب از آمريكا براي كار بر روي مكانيزمهاي واكنشهاي انتقال الكترونها به خصوص فلزات پيچيده
1984- رابرت بروس مريفيلد از آمريكا براي توسعه متدولوژي سنتز شيميايي روي يك ماتريكس جامد
1985- هربرت آي. هاوپتمن و جروم كارل از آمريكا براي موفقيتي كه در توسعه متدهاي مستقيم براي تعيين ساختارهاي بلوري
1986- دادلي آر. هرشبلچ از آمريكا، يوان تي. لي از آمريكا/ تايوان و جان سي. پولاني از مجارستان
1987- دونالد جي. كرام از آمريكا، ژان ماري لن از فرانسه و چارلز جي. پدرسون از آمريكا
1988- يوهان ديزنهاوفر، رابرت هابر و هارموت ميخل از آلمان غربي براي تعيين ساختار سه بعدي يك مركز واكنش فوتوسنتزي
1989- سيدني آلتمن از كانادا/ آمريكا و توماس آر. سچ از آمريكا براي كشف خصوصيات RNA
1990- الياس جيمز كوري از آمريكا براي توسعه تئوري و متدولوژي سنتز آلي
1991- ريچارد آر. ارنست از سوئيس براي توسعه متدولوژي طيف نگاري با روزنانس مغناطيسي هسته اي با وضوح تصوير بالا
1992- رودولف اي. ماركوس از آمريكا براي تئوري واكنشهاي انتقال الكترونها در سيستمهاي شيميايي
1993- كري بي. موليس از آمريكا براي اختراع متد واكنش در زنجيره پليمراز و مايكل اسميت از كانادا
1994- جورج اي. اولا از آمريكا براي تحقيق درباره كربوكاتيونها
1995- پل جي. كراتزن از هلند، ماريو جي. مولينا از آمريكا/ مكزيك و فرانك شروود رولند از آمريكا براي كار درباره شيمي اتمسفر به خصوص تشكيل اوزون
1996- رابرت كورل از امريكا، هارود كرتو از انگليس و ريچارد اسمالي از آمريكا
1997- جينز سي. اسكو از دانمارك براي كشف آنزيم بوني در تبادل سديم- پتاسيم و پل دي. بوير از آمريكا و جان اي. واكر از انگليس
1998- جان اي. پاپل از انگليس براي توسعه متدهاي محاسباتي در شيمي كوانتوم و والتر كوهن از آمريكا براي توسعه تئوري كاربردي چگالي
1999- احمد زويل از مصر/ آمريكا براي مطالعه درباره انتقال واكنشهاي شيميايي با استفاده از طيف نگاري در يك كوادريليوم ثانيه
2000- آلن جي. هيگر از آمريكا، آلن جي مك ديارميد از آمريكا/ نيوزلند و هيدكي شيراكاوا از ژاپن
2001- كي. بري شارپلس و ويليام اس. نولز از آمريكا وو ريوجي نويوري از ژاپن براي كار درباره واكنشهاي اكسيداسون فعال شده توسط كاتاليزهاي كايرال
2002- جان بي. فن از آمريكا و كيوچي تاناكا از ژاپن و كورت ووثريش از سوئيس براي توسعه طيف نگاري با رزونانس مغناطيسي هسته اي وو تعيين ساختار سه بعدي ماكرومولكولهاي بيولوژيكي در محلول
2003- پيتر آگر و رودريك مك كنين از آمريكا براي كشف كانالهاي غشاي سلولي
2004- آرون سيچانور، آورام هرشكو، اريون روز از آمريكا
2005- رابرت گرابز و ريچارد اشروك از آمريكا و ايوه شائوين از فرانسه
2006- راجر ديويد كورنبرگ از آمريكا
2007- گرهارد ارتل از آلمان به پاس تحقيقاتي كه در زمينه واكنش هاي شيميايي روي سطوح جامد انجام داد
2008- به اسامو شيمومورا از ژاپن، مارتين چالفاي و راجر.واي. تيسين از آمريكا به خاطر كشف و گسترش پروتئين درخشان سبز.
2009- ونكاترمن راماكريشنان از انگليس، توماس اي. استيتز از آمريكا و آدا اي. يوناث از رژيم صهيونيستي به پاس خدماتي كه در كشف ساختار و عملكرد ريبوزمها انجام دادند.
