مهارت‌های تسلط بر ترس قبل از امتحان
اگر به خاطرات خود در زمان تحصیل نگاه كنیم همیشه نقطه دلهره آوری وجود داشته و آن هم ترس از امتحان است كه در پایان هر ثلث یا ترم گریبان ما را می گرفت. هیچ فرقی هم نمی كند در هر سن و سالی كه باشیم امتحان معنی دلهره می دهد. چه دانش آموزی كه مشغول امتحانات دبستان است و چه دانشجویی كه برای قبول شدن واحدهای دانشگاهی جزوه ها را زیر و رو می كند همه از امتحان وحشت دارند. بررسی روانشناسان نشان می دهد مهمترین دلیل ترس از امتحان شكست و عدم موفقیت است كه معمولاً به عدم آشنایی با شرایط و نحوه برگزاری امتحان برمی گردد. یادآوری مطالب خوانده شده زمان برگزاری امتحان، دلشوره از چگونگی سئوالات و حتی نحوه صحیح كردن اوراق امتحانی همه از جمله عواملی است كه باعث دلهره و نگرانی دوران امتحانات می شود. سخت گیری معلمین طی سال و واكنش های شدید و تند آنها به دانش آموزانی كه در حد عالی متوجه مطالب درسی نشده اند و عدم یادگیری نیز در بسیاری موارد باعث ایجاد ترس و آشفتگی قبل از امتحان می شود. در هر حال برای رفع این مسائل كه به اختلالات روانی دانش آموزان و دانشجویان منجر می شود به یك سری تغییرات تازه در نظام آموزشی احتیاج است كه نمره گرایی را از میان بردارد كه مهمترین دلیل وحشت از امتحان هم همین است. اما چگونه با ترس امتحان مقابله كنیم؟ اطمینان از یادگیری و یادآوری تمام و كمال دروس مهمترین موضوعی است كه باعث می شود ترس و دلهره قبل از امتحان را از بین ببریم. اینكه چطور درس بخوانیم كه مطالب فراموش نشود و در حافظه طولانی مدت مان باقی بماند اولین گامی است كه می توان برای حل این مشكل برداشت.
• برای یادگیری انگیزه ضروری است
وقتی هدف و انگیزه شما از درس خواندن معلوم است خیلی سریع تر مطالب را یاد می گیرید و در حافظه تان ثبت می كنید. برای این منظور به یك طرح و هدف مشخص نیاز داریم. در دانش آموزان دبستانی یا راهنمایی این وظیفه بر عهده والدین است كه به روش صحیح در آنها انگیزه ایجاد كنند و به آنها بفهمانند كه درس خواندن برای زندگی بهتر آنها در آینده است.
• به روش سمعی و بصری درس بخوانید
هر كس برای یادگیری و آموزش راه و روش مخصوص خود را دارا است. ولی این ثابت شده كه ضبط اطلاعات درسی از طریق سمعی و بصری در ذهن سریع تر از زمانی كه مشغول خواندن آنها هستیم صورت می گیرد. استفاده از نوار و فیلم های آموزشی قبل از امتحان تاثیر فوق العاده ای در ثبت دروس خوانده شده در مغز دارد. پس از پژوهش های بسیار محققان علوم آموزشی به این نتیجه رسیدند كه در یادگیری دروس حفظی مثل زبان های خارجه تنها مكالمه كافی نیست و بایستی از نوشتن كلمات همزمان با خواندن آنها استفاده كرد. نوشتن همزمان لغات باعث می شود تا زمان آمادگی حضور ذهن كاهش یافته و دانش آموز سریع تر كلمات را در ذهن جای دهد. برخورداری از مكانی آرام و محیطی بدون سروصدا نیز یكی دیگر از مواردی است كه به جذب و درك بهتر مطالب درسی كمك می كند اما این مسائل همگی در درجه دوم قرار دارد. مسئله اصلی داشتن حضور ذهن و تمركز است. این یك اصل بنیادی است، فقط چیز هایی در مغز ضبط می شود كه حضور ذهن بتواند آنها را به دقت تمیز دهد نه آنهایی كه فقط از نظر و از مقابل چشمانمان می گذرند. برای حفظ بهتر مطالب درسی راه های آموزشی فراوانی وجود دارد كه در زیر به مهمترین آنها اشاره می شود:
برای بهتر حفظ شدن، مطلب را از اول تا آخر چندین مرتبه به دقت بخوانید و تكرار كنید. در مرحله بعدی مطلب را قسمت بندی و هر قسمت را مستقلاً حفظ كنید. بعد از پایان هر درس از خود سئوال بپرسید. از دوستان و والدینتان بخواهید كه از درس مورد نظر برای شما سئوالاتی مطرح كنند. این نوع ارزشیابی باعث می شود تا به میزان پیشرفت خود در حفظ كردن مطلب پی برده و اشتباهات تان را تصحیح كنید. دوره كردن را از برنامه درسی حذف نكنید حتی اگر نتوانستید بخشی را به صورت كامل بخوانید. با هربار دوره كردن به مطالبی برمی خورید كه ناآشنا بوده و در نخستین مطالعه به آنها توجه نكرده اید. در آخر هر فصل خلاصه نویسی كنید. یادداشت برداری از مطالب خوانده شده شما را به دقت و پیدا كردن نكات مهم موضوع وامی دارد و فهم مطلب را آسان می كند. نهایتاً اینكه اعصابتان را فرسوده نكنید. خواندن بی وقفه درس باعث پریشانی و خستگی شده و كارایی شما را پایین می آورد. از خواندن در زمانی كه از لحاظ عاطفی در وضعیت نگران به سر می برید، خودداری كنید كه جز افت بازده كاری نتیجه گیری به همراه نخواهد داشت.
