مهمترین دستورات لینوکس برای آزمایشگاه سیستم عامل(پرکاربرد ترین دستورات کاربردی ترمینال لینوکس )

بدون شک قدرتمند ترین بخش سیستم عامل گنو لینوکس رابط خط فرمان ( CLI ) است. خیلی از کارها فقط از طریق خط فرمان قابل انجام هست و همچنین خیلی از اقدامات از طریق آن سریع تر انجام می شود. بنابراین لازم است که توجه ویژه ای به این بخش داشته باشیم. در این ارتباط سایت linuxcmd.org یک از دهها منبع کامل و جامع برای دستورات خط فرمان لینوکس است. در این راهنما که بخش اول آن را مطالعه می کنید قصد دارم بیشتر دستورات اشاره شده در این سایت را با توضیح فارسی مختصر بیان کنم.

قبل از اینکه به اصل موضوع بپردازیم چند نکته را باید بیان کنم. نکته اول اینکه الزاما تمام دستوراتی که اشاره خواهند شد به صورت پیش فرض در تمام توزیع های لینوکس وجود ندارند. بنابراین ممکن است بعضی از دستورات در بعضی از توزیع ها اجرا نشوند. نکته دوم اینکه با اجرای man قبل از دستور مورد نظر ( به عنوان مثال man ls ) , راهنمای کاملی از آن دستور را مشاهده خواهید کرد. همچنین میتوانید با استفاده از دستور زیر یک نسخه ی pdf از مستندات دستور مورد نظرتان را تهیه کنید.
$ man -t command | ps2pdf - > /home/<UserName>/man.pdf
به جای command نام دستور مورد نظر را قرار دهید.
و نکته ی سوم اینکه بعضی از دستورات را باید با کاربر ریشه ( root ) اجرا کنید. برای این کار باید از دستور sudo یا su به شکل زیر استفاده کنید:

کد:

$ su < Enter Root Password > # hdparm -tT /dev/sda $ sudo hdparm -tT /dev/sda

توجه داشته باشید که برای اجرای بعضی دستورات باید سطح دسترسی بالا داشته باشید و یا باید آنها را مطابق نیازتان تغییر دهید

تبدیل دستورالعمل یک برنامه به pdf

man -t man | ps2pdf - > man.pdf

نمایش نام کامل مسیر اجرای یک برنامه

which command

نمایش زمان اجرای یک دستور

time command

شروع به کار کرونومتر ، برای توقف CTRL+D را فشار دهید

time cat

اجرای یک دستور با درجه اهمیت پایین ، به جای info دستور خود را قرار دهید

nice info

رفتن به شاخه قبلی

cd -

رفتن به شاخه خانه (Home)

cd

ورود به دایرکتوری یا شاخه ی مورد نظر مانند پوشه ی خانگی ( home )

cd /home

برگشتن به دایرکتوری قبلی
cd ..

برگشتن به دو دایرکتوری قبلی
cd ../..

رفتن به پوشه ی خانگی کاربر مورد نظر از هر مسیر دلخواه
cd ~user1

نمایش فایل ها و دایرکتوری های موجود در دایرکتوری جاری
ls
ls -F
همانند دو دستور قبلی با این تفاوت که فایل های مخفی نیز نمایش داده می شود
ls -a

نمایش جزئیات فایل ها و دایرکتوری های موجود در دایرکتوری جاری
ls -l

نمایش فایل ها و دایرکتوری هایی که اسم آنها شامل اعداد است
ls *[0-9]*

نمایش تمام فایل ها و دایرکتوری های یک شاخه
tree
lstree

ایجاد یک دایرکتوری با نام dir1 در مسیر مورد نظر
mkdir dir1

ایجاد دو دایرکتوری همزمان در مسیر مورد نظر
mkdir dir1 dir2

ایجاد یک شاخه ی دایرکتوری با شروع از root
mkdir -p /tmp/dir1/dir2

پاک کردن یک فایل با نام file1
rm -f file1

پاک کردن یک دایرکتوری با نام dir1
rmdir dir1

پاک کردن یک دایرکتوری با نام dir1 و محتویات آن به صورت بازگشتی
rm -rf dir1

پاک کردن دو دایرکتوری در مسیر مورد نظر و محتویات آنها به صورت بازگشتی
rm -rf dir1 dir2

تغییر نام یا جا به جا کردن ( move ) یک فایل یا دایرکتوری
mv dir1 new_dir

کپی کردن یک فایل با نام file1 به مسیر مورد نظر
cp /home/file1 /media/sda5

کپی کردن تمام فایل های موجود در دایرکتوری مورد نظر ( در این مثال دایرکتوری Videos ) به مسیر جاری که در آن هستید
cp /media/sda5/Videos/* .

کپی کردن دایرکتوری مورد نظر ( در این مثال دایرکتوری Videos ) به مسیر جاری که در آن هستید
cp -a /media/sda5/Videos .

کپی دایرکتوری مقصد ( dir1 ) به دایرکتوری مبدا ( dir2 ). به جای dir1 و dir2 مسیر کامل دایرکتوری های مقصد و مبدا را قرار دهید
cp -a dir1 dir2

ایجاد لینک نمادین ( میانبر ) به فایل یا دایرکتوری دلخواه. به جای file1 مسیر فایل یا دایرکتوری مورد نظر و به جای lnk1 مسیر دایرکتوری که قرار است فایل یا دایرکتوری میانبر در آن ایجاد شود را قرار دهید
ln -s file1 lnk1

تغییر تاریخ ویرایش یا تغییر یک فایل یا دایرکتوری. به جای file1 مسیر فایل یا دایرکتوری مورد نظر را قرار دهید
touch -t YYMMDDhhmm file1

نمایش نوع و ماهیت یک فایل به همراه مشخصات آن. به جای file1 مسیر فایل مورد نظر را قرار دهید
file file1

به شاخه dir برو و دستور مورد نظر (command) رو اجرا کن

(cd dir && command)

شاخه جاری را در استک قرار بده تا بتوانید بعدآ با popd به آن رجوع کنید
pushd .

لیست کردن فایل های مسیر جاری به ترتیب تاریخ ایجادشان
ls -lrt

لیست کردن فایل های مسیر وارد شده در 9 ستون از ترمینال
ls /usr/bin | pr -T9 -W$COLUMNS

جستجو ‘example’ در تمام فایل های مسیر جاری و شاخه ها
find -type f -print0 | xargs -r0 grep -F 'example'

جستجو ‘example’ در تمام فایل های مسیر جاری
find -maxdepth 1 -type f | xargs grep -F 'example'

اجرای هر آیتم به تعداد معین

find -maxdepth 1 -type d | while read dir; do echo $dir; echo cmd2; done

نمایش فایل هایی که توسط تمام کاربران قابل دیدن نیستند
find -type f ! -perm -444

نمایش شاخه هایی که توسط تمام کاربران قابل دسترسی نیستند
find -type d ! -perm -111

جستجو سریع دیکشنری برای پیشنود مورد نظر
look reference

مشخص کردن عباراتی که لغت مورد نظر در آن وجود دارد
grep --color reference /usr/share/dict/words

encrypt کردن فایل
gpg -c file

decrypt کردن فایل
gpg file.gpg

ایجاد فایل فشرده آرشیو از شاخه مورد نظر
tar -c dir/ | bzip2 > dir.tar.bz2

استخراج کردن فایل – از gzip به جای bzip2 برای استخراج کردن فایل tar.gz استفاده کنید
bzip2 -dc dir.tar.bz2 | tar -x

ایجاد فایل آرشیو encrypt شده از مسیر مورد نظر در کامپیوتری دیگر
tar -c dir/ | gzip | gpg -c | ssh user@remote 'dd of=dir.tar.gz.gpg'

ایجاد فایل آرشیو از شاخه مورد نظر و زیر مجموعه هایش

find dir/ -name '*.txt' | tar -c --files-from=- | bzip2 > dir_txt.tar.bz2

ایجاد یک کپی از مسیر مورد نظر و زیر مجموعه هایش

find dir/ -name '*.txt' | xargs cp -a --target-directory=dir_txt/ --parents

گرفتن پشتیبان از هاردتان بر روی یک کامپیوتر دیگر

dd bs=1M if=/dev/sda | gzip | ssh user@remote 'dd of=sda.gz'

ذخیره یک نسخه قابل اجرا از صفحه سایت مورد نظرتان در شاخه جاری

(cd dir/ && wget -nd -pHEKk Linux Commands - A practical reference)

ادامه دادن دانلود فایلی که بصورت نیمه کاره رها شده

wget -c IANA — Example domains

دانلود دسته ای از فایل ها در مسیر جاری

wget -r -nd -np -l1 -A '*.jpg' IANA — Example domains

دانلود url مورد نظر در ساعت 1 صبح در مسیر جاری

echo 'wget url' | at 01:00

دانلود با درجه اهمیت پایین و سرعتی که به 20K محدود شده
wget --limit-rate=20k url

بررسی لینک های یک فایل

wget -nv --spider --force-html -i bookmarks.html

نمایش نسخه کرنل و معماری سیستم

uname -a

نمایش نام و نسخه توزیعی که استفاده می کنید
head -n1 /etc/issue

نمایش تمام پارتیشن هایی که در سیستم شما ثبت شده اند

cat /proc/partitions

نمایش حجم RAM شما که توسط سیستم شناسایی شده

grep MemTotal /proc/meminfo

نمایش اطلاعات CPU

grep "model name" /proc/cpuinfo

نمایش اطلاعات PCI

lspci -tv

نمایش اطلاعات USB

lsusb -tv

نمایش فایل های MOUNT شده در سیستم و چینش آنها بصورت ستونی
mount | column -t

نمایش وضعیت سلول های باتری لپتاپ

grep -F capacity: /proc/acpi/battery/BAT0/info

نمایش اطلاعات دیسک
hdparm -i /dev/sda

تست سرعت خواندن اطلاعات از دیسک

hdparm -tT /dev/sda

تست برای پیدا کردن بلاک های غیر قابل خواندن

badblocks -s /dev/sda

نمایش وضعیت ethernet interface eth0

sudo apt-get install ethtool

تنظیم دستی سرعت ethernet interface

ethtool --change eth0 autoneg off speed 100 duplex full

نمایش وضعیت wireless interface eth1

iwconfig eth1

تنظیم دستی سرعت wireless interface

iwconfig eth1 rate 1Mb/s fixed

لیست کردن شبکه های بیسیم موجود

iwlist scan

لیست کردن interface های شبکه

ip link show

تغییر نام interface eth0 به wan

ip link set dev eth0 name wan

لیست کردن ip های interface ها

ip addr show

افزودن ip و mask

ip addr add 1.2.3.4/24 brd + dev eth0

نمایش جدول routing

ip route show

تنظیم کردن default gateway به 1.2.3.254

ip route add default via 1.2.3.254

پیدا کردن DNS ip address و یا بالعکس

host pixelbeat.org

پیدا کردن local ip address

hostname -i

نمایش whois برای آدرس سایت و یا ip

whois pixelbeat.org

لیست کردن سرویس های اینترنتی یک سیستم

netstat -tupl

لیست کردن اتصالات ورودی و خروجی

netstat -tup

جستجوی فایل

find / -name file1

جستجوی فایل و دایرکتوری در داخل پارتیشن لینوکس ( root )
find / -user user1

نمایش فایل و دایرکتوری های متعلق به user1
find /home/user1 -name *.bin

جستجوی فایل های با پسوند bin در داخل دایرکتوری home/user1/
find /usr/bin -type f -atime +100

نمایش فایل هایی از دایرکتوری bin که در ۱۰۰ روز گذشته استفاده نشده اند
find /usr/bin -type f -mtime -10

نمایش فایل های ایجاد شده با تغییر کرده در طول ۱۰ روز گذشته در دایرکتوری bin
find / -name *.rpm -exec chmod 755 ‘{}’ ;

جستجوی فایل های با پسوند rpm و تغییر مجوز آنها !
find / -xdev -name *.rpm

جستجوی فایل های با پسوند rpm بدون جستجو در پارتیشن های removable مانند سی دی رام , حافظه فلش و …
locate *.ps

نمایش فایل های با پسوند ps
whereis halt

نمایش مکان یک فایل اجرایی , سورس یا مستندات
which halt

نمایش مسیر کامل یک فایل باینری یا اجرایی استقرار ( mount ) یک فایل سیستم

fuser -km /mnt/sda2

مجبور کردن پارتیشن sda2 برای خارج شدن ( unmount ) از مسیر /mnt/sda2
mount /dev/sda2 /mnt/sda2

استقرار ( mount ) پارتیشن با نام sda2 در مسیر /mnt/sda2 برای دیدن محتویات آن پارتیشن
mount /dev/fd0 /mnt/floppy

استقرار ( mount ) یک فلاپی دیسک
mount /dev/cdrom /mnt/cdrom

استقرار ( mount ) یک سی دی رام یا دی وی دی رام
mount -o loop file.iso /mnt/cdrom

استقرار ( mount ) یک فایل ایمیج ( iso ) در مسیر مورد نظر
mount -t vfat /dev/sda5 /mnt/sda5

استقرار ( mount ) یک پارتیشن با فرمت FAT32 در مسیر مورد نظر
mount /dev/sda1 /mnt/usbdisk

استقرار ( mount ) یک حافظه فلش
mount -t smbfs -o username=user,password=pass //WinClient/share /mnt/share

استقرار ( mount ) یک دایرکتوری به اشتراک گذاشته شده در شبکه ی سمبا ( samba ) در مسیر /mnt/share
umount /dev/sda2

خارج کردن پارتیشن با نام sda2 از مسیر /mnt/hda2
umount -n /mnt/sda2

دستوراتی که مربوط به اطلاعات سیستم میشوند (System Information )

arch
نمایش معماری سیستم

uname -m
نمایش معماری سیستم

uname -r
نمایش ورژن ( نسخه ) کرنل استفاده شده در سیستم

dmidecode -q
نمایش بسیار کامل اجزای سخت افزاری سیستم

hdparm -i /dev/sda
نمایش مشخصات و ویژگی های دیسک سخت

hdparm -tT /dev/sda
انجام آزمایش خواندن ( reading ) بروی دیسک سخت ! این دستور , سرعت خواندن دیسک سخت را مشخص می کند.

cat /proc/cpuinfo
نمایش اطلاعات CPU

cat /proc/meminfo
نمایش اطلاعات حافظه ی سیستم

cat /proc/swaps
نمایش اطلاعات حافظه ی مجازی یا swap

cat /proc/version
نمایش نام توزیع و نسخه ی کرنل استفاده شده در سیستم

cat /proc/net/dev
نمایش آمار و اطلاعات کارت های شبکه و وایرلس

lspci
نمایش قطعات و دستگاههای متصل شده به پورت PCI

lsusb
نمایش قطعات و دستگاههای متصل شده به پورت USB

date
نمایش تاریخ سیستم

cal 2008
نمایش تقویم سال ۲۰۰۸ میلادی

date 041217002007.00
تنظیم تاریخ سیستم - به ترتیب از چپ به راست : ماه , روز , ساعت , دقیقه , سال , ثانیه

shutdown -h now
init 0
telinit 0

هر سه دستور بالا برای خاموش کردن سیستم به کار می رود.

خاموش کردن سیستم در ساعت و دقیقه ی معین
shutdown -h hours:minutes &

لغو کردن ( cancel ) خاموش شدن سیستم در زمان معین
shutdown -c
هر دو دستور برای راه اندازی مجدد ( restart ) سیستم به کار می رود
shutdown -r now
reboot

خارج شدن از سیستم و رفتن به صفحه ی ورود مجدد ( Login )

logout
اگر می خواهید کاربران ( users ) دیگر را از سیستم خارج کنید, بایستی با کاربر root دستور بالا را اجرا کنید. به جای {username} نام کاربر مورد نظر را قرار دهید.
pkill -KILL -u {username}

who
دستور فوق برای مشاهده ی لیست کاربرانی هست که هم اکنون درون سیستم هستند
( list of logged in users )