جسم شب‌تاب

در جنگ جهانی اخیر ، برای اینکه هواپیماهای دشمن ، شهرها و محلات را از بالا تشخیص ندهند، تمام شهرها را تاریک کرده بودند، بطوریکه نه فقط چراغ خیابانها روشن نبود، بلکه از هیچ در و پنجره‌‌ای هم روشنائی بخارج نمی‌افتاد. در یک چنین ظلمتی خطر تصادف و برخورد اشخاص بیکدیگر زیاد بود. در این مواقع تاریکی و ظلمت بود که اهمیت اجسام شب‌تاب معلوم گردید. مردم برای جلوگیری از تصادف به سینه خود دکمه‌هائی از اجسام شب‌تاب می‌دوختند و بعرض نیم متر ، دیوار پناهگاهها را رنگ شب‌تاب می‌مالیدند تا پس از خاموش شدن چراغ ، تاریکی مطلق حکمفرما نگردد.

انواع اجسام شب‌تاب را بر اساس ساختار و کاربردشان زیر بحث می‌کنیم.

اجسام شب‌تاب لنارد فسفری

ساختار

اجسام شب‌تاب لنارد از سولفورهای کلسیم و باریم و استرانسیم و روی تشکیل شده‌اند که دارای مقداری بی‌نهایت جزئی فلزات سنگین مانند بیسموت و مس و یا منگنز هم می‌باشند.

از آنجائیکه سولفور فلزات قلیایی خاکی بر اثر رطوبت تخریب می‌شوند، با قشری از لاک مثل زاپن لاک یا دامارلاک آنها را حفظ می‌کنند.

اجسام شب‌تاب بایستی نخست نور ببینند و آنگاه تا مدت محدودی از خود اشعه صادر می‌نمایند. رنگ شب‌تاب زرد بر اساس سولفور روی و رنگ شب‌تاب آبی بر اساس سولفور کلسیم و استرنسیم است.

کاربرد

این اجسام شب‌تاب را در تهیه دکمه‌های شب‌تاب و صفحات شب‌تاب و پشت جلدهای شب‌تاب و عکسهای شب‌تاب و نقشه آسمان بکار می‌برند و نیز روی دستگاههای حشره‌گیر می‌مالند. همچنین لباسهای شب‌تاب و توپ‌های تنیس شب‌تاب و دستگاههای نجات شب‌تاب و قفلهای شب‌تاب و کلید برق و عقربه و شماره‌های ساعت و قطب نمای شب‌تاب و صفحاتی را که اشعه ایکس روی آنها می‌افتد و نمایان می‌گردند، با کمک این اجسام شب تاب درست می‌کنند.

اجسام شب‌تاب در تهیه صفحه درخشان میکروسکوپ الکترونی هم بکار می‌روند و امروزه بیشتر سولفور روی و سیلیکات روی را در تهیه صفحه درخشان اشعه ایکس استعمال می‌نمایند.

اجسام شب‌تاب رادیواکتیو

ساختار

این اجسام ، مخلوطهایی به نسبتهای مشخصی از اجسام شب‌تابی که برنگ زرد مایل به سبز می‌درخشند و مواد رادیواکتیو مانند رادیوم ، توریم و مزوتوریم و غیره می‌باشند.

اشعه آلفائی که روی شبکه بلوری سلفور روی فرود می‌آید، تولید جرقه‌های زیاد کوچکی می‌کند که با ذره بین یا در زیر میکروسکوپ می‌توان مشاهده نمود و این اشعه را رادیوم صادر می‌نماید. عمر این اجسام شب‌تاب بشرطی که قبلا هیچ نوری نبینند، بیش از ده سال است.



کاربرد

اجسام رادیواکتیو را بروشهای مخصوص در داخل بلورهای سولفور روی بخار می‌کنند. سپس این اجسام شب‌تاب رادیواکتیو را روی عقربه و شماره‌های ساعتها همچنین قطب‌نمای کشتیها می‌مالند تا شب‌تاب گردند.

اجسام شب تاب دارای فلوئورسانس

ساختار

این اجسام ، اغلب آلی هستند و خودشان هم نمی‌درخشند، بلکه نور ماورای بنفش موج کوتاه لامپهای مخوص را به نور موج بلند قابل رویت تبدیل می‌کنند. این دسته اجسام «« لوموگن ال آبی Lumogen.L.Blau »» و «« لوموگن ال زرد جلادار Lumogen.L.Brillantgelb »» و غیره می‌باشند. معمولا نور را بوسیله لامپهای بخار جیوه‌ای از فاصله ده تا بیست متر به این اجسام دارای فلوئور سانس می‌تابانند، ولی بر اثر نور افکنها هم می‌درخشند.

کاربرد

لوموگن ال ( Lumogen.L ) ، یک رنگ آلی زرد است که بر اثر تابش نور ماورای بنفش می‌درخشد و بعلت ارزانی و ثبات به مقدار زیاد به اسم شبرنگ برای مشخص کردن پله‌ها و ستونها و چهار راههای عبور وسائل نقلیه و غیره مصرف می‌گردد.