مقاله جامع در مورد كاشي و سراميك

كاشي و سراميك


مقدمه
كاشي وسراميك از محصولات عمده خاك رس و سفال مي باشند كاشي هاي سراميكي سطوح مكان هاي بهداشتي در داخل منازل و همچنين بيماريستانهاي را به صورت فراگير در بر مي گيرند امروزه به علت تنوع طرح و اندازه از آنها در ساير فضاهاي عمومي و خصوصي استفاده مي كنند و به علت تنوع در مقاوت لعاب در محيط هاي شيميايي مختلف و فضاهايي مانند كارخانجات داراي محيط شيميايي و يا آزمايشگاه ها ، كاشي تنها مصالح مورد مصرف مي باشد . سراميك ها ممكن است لعاب دار و يا بدون لعاب باشند . لعاب كاشي ها در انوع مختلف در دسترس هستند لعاب مات ، نيمه براق ، براق ، سفيد يا رنگي وگلدار ، همچنين خشت كاشي نيز در ابعاد ، اشكال متنوع داراي سطحي صاف يا بر جسته ، زبر يا طرحدار مي باشد كه بر حسب مورد ومحل مصرف انتخاب مي شوند . خشك كاشي را كه به آن بسيكوئيت مي گويند به كمك لعاب مورد نظر اندود مي كنند و اين لعاب به صورت گرد مخلوط شده در آب به صورت معلق ( سوسپانسيون ) مي باشد اندود مي كنند .خشت آماده شده وارد كوره پيش پخت و سپس كوره اصلي مي شود و پس از پخت درجه بندي و بسته بندي مي گردد . درجه بندي كاشي ها بر اساس كيفيت آن ، در ابعاد خشمك و لعاب كاري تعيين مي گردد . كاشي بايد داراي لبه هاي قائم ، ابعاد دقيق و لعاب يكنواخت و بدون پريدگي و خال باشد كاشي هاي لعابي با ضخامت 4 تا 12 ميليمتر بر حسب مكان مورد مصرف تهيه مي گردند . نوعي از اين كاشي ها كه سطح زبر تري دارند منحصرا براي كف استفاده مي شوند سراميك هاي موزائيكي نيز نوعي از سراميك ها هستند كه از قطعاتي با شكل هندسي و كوچك كه به صورت شبكه اي بر روي ورقه اي از كاغذ گراف مخصوص در كنار هم قرار گرفته اند ، تشكيل مي شوند . اين سراميك ها روي بستري از ملات قرار مي گيرند و پس از گرفتن ملات ، روي آن را با آب خيس مي كنند تا كاغذ آن جدا شود وسپس با دوغاب دور آنها را پر مي كنند . به طور كلي در مورد كاشي و سراميك بايد مندرجات استاندارد شماره 25 ايران رعايت شود .
از دو غاب ماسه سيمان براي چسباندن كاشي لعاب دار و يا بدون لعاب روي سطوح قائم استفاده مي شود .
نسبت حجمي اين دوغاب 5 :1 است و برا ي پر كردن بندها از دوغاب سيمان و پودر سنگ بهره مي برند . دوغاب را مي توان با ماده دافع آب مخلوط نمود . در بعضي از موارد براي چسباندن كاشي و سراميك از چسب هاي خميري مخصوص استفاده مي كنند . اين چسب ها غالبا بر روي ديوارهاي بتني يا گچي استفاده مي شوند. اين نوع مواد معمولا در مقابل آب ، اسيد و مواد نفتي مقاوم مي باشند . بايد در اجراي كاشي كاري مواردي مثل تراز ، شاقول و قائمه بودن زوايا رعايت شود و به هنگام استفاده از دوغاب ماسه سيمان كه با ساير ملات ها به خصوص گچ و خاك و كاه گل چسبندگي ندارند قبلا بايد ديوار به كمك ملات سيمان ساخته و يا اندود شده باشدو در اجراي كاشي كاري بايد كليه نكات آجر چيني مورد نظر قرار گيرد .

كاشي
خاك رس ، نسبت به كاني ذاتي خود ، به گروه كائولين ALO2, 2SO2,2H2O و و هالوزيتها al2o ,2SO2,4h2o ومونت مورفوفيت تشكيل شده است . كاشيها ، بهترين مصالح موافق از نوع سراميك مي باشند كه هم ارزان و هستند و هم استحكام و ظرافت و زيبايي آنها ذخيره كننده است . كاشي ، داراي انواع مختلف ساده ، براي سينه ديوار و انحنا دار براي شروع و انتهاي نبشها ونوع مخصوص قرنيز كه كاشي را با حالت زيبايي ، به سراميك يا موزائيك و سنگ كف مي رساند، مي باشد . كاشيها به صورت رنگارنگ و نقاشيها و صور مشبك و برجسته و يا يك طرح يا در كل به صورت تابلو و نوشته و غيره ساخته مي شوند . كاشي در كارخانجات كاشي سازي ، با لعاب و رويه زدن و پختن در جا ، با استحكام و اندازه هاي مختلف ساخته مي شود . لعابها معمولا از كائولين ، كوارتز ، فلدسپاتها و با اضافه كردن گچ و اكسيد آهن گرفته مي شود كه براي لوله هاي فاضلاب و غيره مصرف و در مورد رنگها از اكسيدهاي فلزات استفاده مي شود . اين مجموعه ها به صورت پودر آهن شده وبا دستگاه روي كاشي كشيده مي شود و در كارخانه خشك و پخته مي شوند و اين عمل كاشي را ضد آب مي كند .براي ممكن ساختن چسبندگي كاشي با ملات ، آن را 5/1 تا 2 ميليمتر برجسته مي سازند . كاشي با ابعاد 10*10 الي 40*40 براي ديوارهاست . از جمله ساير موارد ، نمي توان به مواردي نظير كاربردهاي بهداشتي مثل وان و روشويي و موارد ديگر كه پس از لعاب دادن ، بر روي آنهاكارهاي اضافه ، انجام مي گيرد و به صورت سبك و تميز در مي آيند ، اشاره كرد . كاشيهاي ديواري حداقل 6 ميليمتر و حداكثر 10 ميليمتر ضخامت دارند تا انقباض نداشته باشند كاشيها را 100 درجه گرما داده و فورا داخل آب 20-18 درجه قرار مي دهند ، در اين قسمت احتمال ترك برداشتن آزمايش مي شود كاشيها در دماي 1250- 1200 درجه پخته شده و سپس از دادن لعاب ، آنها را دوباره 260 – 1100 درجه حرارت مي دهند . كاشيها طبق بند 7-4-2 – آيين نامه سازمان برنامه ، از لحاظ نداشتن نقص ، درجه يك و با داشتن چند خال 2/1 ميليمتر در رويه ولبه درجه 2 واگر اين اشكالات 3-2 ميليمتر باشد درجه 3 خوانده مي شوند .
خمير چسب كاشي و سراميك به جاي بتن ماسه يا دوغاب
اين ماده بصورت آماده قابل تحويل است براي نصب كاشي و سراميك بر روي ديواره هاي بتني و گچي و سيماني و انواع قطعات پيش ساخته و سطوح قديمي كاشيكاري شده ، يعني كاشي روي كاشي و سراميك روي سراميك و يا هر سطح آماده اي ، مورد استفاده قرار مي گيرد .
خمير چسب كاشي بر پايه رزينهاي صنعتي با كيفيت مورد لزوم ساخته مي شود و برا ينصب كاشي و سراميك داخل ساختمان ها مورد مصرف قرار مي گيرد اين چسب پس از ساخته شدن در مقابل نفوذ آب ، رطوبت و عوامل جوي ، حرارت و يخبندان كاملا مقاوم مي باشد از ديگر مشخصات اين چسب اين است كه نصب كاشي و سراميك را بسيار آسان نموده و داراي قدرت چسبندگي فوق العاده اي بر روي سطوح و خاصيت الاستيك كافي وانعطاف پذيري و مقاوم در قبال نشست ، مخصوصا ساختمان هاي بلند و در مورد تنش هاي ساختماني ، لرزش و انقباض و انبساط ساختمان مي باشند از دو طريق سنتي ودوغابي و لقمه چسب موجود كه باعث تجمع حشرات مضر مي باشند بهداشتي و يا صرفه تر مي باشد .
ميزان و طريقه مصرف :
مقدار مصرف بستگي به ميزان سطح زير كار ( زير سازي) دارد . هرچه سطح صاف و گونيايي تر باشد ، مقدار مصرف كمتر مي شود . بهتر است چسب را با ماله دندانه دار بصورت افقي و عمومي چند بار به سطح كشيده آنگاه به دقت كاشي را نصب كرد . در سطوح صاف و يكنواخت ميزان مصرف 2 كيلوگرم بر متر مربع مي باشد . پس از كشيدن چسب روي سطح ديوار ، در دماي معتدل ( حدود 20 درجه سانتيگراد ) بهرت است حداكثر ظرف مدت 20 دقيقه ، نصب انجام گيرد اگر ديرتر از اين مدت زمان اجراي نصب صورت گيرد بعلت پوسته ، بصورت قشر نازكي ، گيرش مي نمايد و اگر دير تر از اين مدت زمان ، اجرا نصب صورت گيرد بعلت پوسته ، بصورت قشر نازكي ، گيرش مي نمايد و اگر در چنين شرايط نصب انجام شود ، اجرا كامل نبوده و قابليت چسبندگي صحيح نمي باشد . كاشي وسراميك ها بر روي سطوح تا مدت 2 ساعت قابليت جابجايي دارد . دماي محيط بايد درحدود 20 درجه سانتيگراد باشد واگر درجه حرارت كافي نباشد بايد محيط گرم شود ، سپس شروع به ا جرا كنيم . حداقل 60% در صد كاشي بايد آغشته به خمير يا چسب به ديوار بارشد. در حالت چسباندن كاشي بر روي كاشي قديمي بايد با نوك چكش تيشه دار ، كاشي قديمي را مضرس نمود تا كار با كيفيت مطلوب صورت گيرد . شرايط نگهداري و انبار داري با هواي معتدل و به دور از يخبندان 5 ماه مي باشد

پودر چسب كاشي و سراميك :
مشصخات : پودر چسب كاشي وسراميك بر پايه سيمان و ساير مواد شيميايي متشكله توليد شده و به منظور نصب كاشي و سراميك در كف يا ديواره هاي سيماني مورد استفاده قرار مي گيرد .
خواص : پودر مورد بحث ، در مقابل نفوذ آب مقاوم بوده و به همين سبب مي تواند جهت نصب كاشي وسراميك در كف آشپزخانه ، حمام ، دستشويي و هر محلي در ساختمان مورد استفاده قرار مي گيرد . شرايط كار : به دليل وجود مواد شيميايي تا 5+ درجه سانتيگراد قابل مصرف مي باشد و در صورت كم بودن درجه حرارت ، يا احتمال كاهش دماي هوا در 24 ساعت آينده ، بايد از اجراي كاشي كاري صرف نظر نموده و يا محيط را گرم نگه داشت ، پودر كاشي و سراميك پس از خشك شدن داراي مقاومت در برابر حرارت از 30- تا 120 درجه سانتيگراد مي باشد .
مقدار وطريقه مصرف : براي مصرف چسب پودري ، بايد قبلا يك پيمانه آب را داخل ريخته و سه پيمانه پودر را در حال بهم زدن اضافه نموده و پس از 15 دقيقه ، خميري صاف و يكدست بدست مي آيد . زمان منتظر ماندن پيشنهادي تا ظاهر شدن خواص مواد مختلف شيميايي كه در چسب پودري و جود دارد ضروري است .
توصيه لازم :
چسب آماده شده در مدت كمتر از يك ساعت ، بايد مصرف شود ، در غير اينصورت خشك شده وخراب مي شود . مقدار مصرف ، بستگي به صاف يا ناصاف بودن زير سازي دارد ولي در حالت معمولي 3 كيلوگرم براي يك متر مربع مي باشد پس از انتقال بر روي سطح حداكثر تا 20 دقيقه باقي خواهد ماند پس از آن آن به علت تشكيل پوسته مخصوص بر روي آن حالت چسبندگي رااز دست مي‌دهد. ماله مورد نياز چسب پودري و خميري شانه‌اي مخصوص بوده و از طرف شركت سازنده تحويل مي‌گردد. چسب پودري در كيسه‌هاي 25 كيلويي به بازار عرضه مي شود.
سراميك
موادآجر و سراميك و كاشي تقريبا به هم شباهت دارند و جزو سنگهاي مصنوعي محسوب مي گردند سراميك از مواد خام و معمولا سنگهاي رسوبي كه بيشتر از 40% Al2O3 دارند ساخته مي‌شود. سيلكات آلومينيوم بي آب mAl2O3nSiO2 كه خواصشان با Fe, Ca , K , Mg, NA مقداري فرق مي كند،‌به طور كلي خاك رس در دماي بيشتر از نقطه ذوب (80-1350 درجه) جزو طبقه نسوز قرار مير گيردد. ارزيابيب كيفي مواد خام رابطه نزدكي با منشأ آنها دارد كه هدف كار مهندسين مي باشد خاكهاي رس به نام رس آجر پزي جوشي با تخلخل لعابدار چيني و سراميكي وجود دارند. ذرات كوارتز فلدسپات ،‌ميكا و ديگر كانيها رس را غني مي‌كنند و بدون آن رس ضعيف خواهد بود. سراميك از انواع خاك رس ساخته مي‌شود و منظور از درست كردن گلي است كه اول حالت پلاستيك داشته و پس از پخته شدن به صورت سنگ درآيد اضافه كردن بازالت و بلنديت و گرانيت حدود 8% و حدود 2% كرميت آن براي ريخته گري خوب است. آجر بنايي تنبوشه هاي كف و سوراخ دار براي زه كشي و سفال پوشش پشت بام ها از انواع سراميك هستند كاشيهاي ضد اسيد و موارد مختلف تزئيني مخصوصا به صورت كاشي معرق و تشت و گلدان و غيره از انواع سرايك مي‌باشند. سراميك توپر و ظريف سبك به صورت نماكاري كناره بخاريها، فرش كف،مقره شمع و وسايل بهداشتي مثل كاسه توالت و دستشويي وشبه موزائييك و حتي كاسه و بشقاب ساخته مي‌شوند به نوع سبك آن خاك اره قاطي مي كنند كه بعد از پخته شدن سوراخ دار مي‌ماند و از خاكهاي كائولين و رس و بان شيت (سرشو) و بگزيت و غيره كه به ترتيب از پوسيده شدن سنگهاي آذرين فلدسپاتهاي گرانيتي ديوريتي و گابرووگنايس و پرفير كه آب باران با CO2 هوا و اكسيد كربن CO2H2 بتدريج پوشانيده است سنگهاي كلسيم سديم و كاليم به صورت سيليكاتهاي آلومينيومي مانده كه حدودا 50 درصد ماسه كارتزي دارد و براي خالصي آن را مي شويند يادر ماسه شورهاي گردندة درون آب مي چرخانند و اين آب كائولين ها را در حوضچه ها ته نشين كرده و صاف و خالص مي‌:ند كه در اين صورت حدود 42 درصد سيليس SiO2، 40% اكسيد آلومينيوم دارد كه در 750-450 درجه الي الي 800 درجه آب شيميايي آن تبخير شده و سخت مي شود و حرات آن با ازديادرس و اكسيد آهن بالا رفته تا 1200 درجه مي‌رسد. بهترين سراميك از اين نوع خاك بدست مي‌آيد. در سردشت، دره آستارا، فومن و .... خاكهاي فوق وجود دارند.سراميك انواع پوك-كه حدود 5% آب مي‌مكد – و سخت (سراميك ) – كه كمتر آب جذب مي‌كند را شامي مي‌شود . در فونداسيون تا سقف ساختمان در مراحل مختلف مصرف دارد. سراميك رنگهاي مختلف سفيدو زرد روشن دارد. نوع سفيد كه پرسلن (Porcelain) خوانده مي شود داراي دو گونه دير ذوب و زود ذوب است. گونه دير ذوب آن داراي مواد اضافه شده اكسيد آهن و كوارتز و ماسه و ساير مصالح مي‌باشد. محصولات آنها در آجرنما، سراميك، موزائيك كف و لوله‌هاي فاضلاب مصرف دارد گونه زود ذوب آن كه كوارتز و ماسه و آهك و مواد آلي اضافه شده دارد در آجرهاي سوراخدار و سبك مصرف مي‌شود. درجه پلاستيسيته سراميك به دانه بندي رس مربوط مي شود و با كم كردن مواد ماسه اي زياد مي‌شود . درشت آن كه ماسه‌اي است 15/0 تا 5 ميليمتر و ريز آن تا 005/0 تا 15/0 ميليمتر مي‌باشد.
سراميك ضد حرارت و صدا از تفاله كوره هاي بلند با فوران بخار و هوا فشرده و بر پايه مواد دولوميت و آهك رس دار و شيست و رس آهكي بوجود مي‌آيند، تفاله ها داراي اكسيدهاي Na2O2, NaO2, K2O2, P2O5, S, PbO, ZnO, FeS, Al2O3 ,TiO2, SiO2, CaO2 , CaO, MgO, MnO, Ca, N, Cu, F , Fe2O3, CeO3 مي باشد با 24 حرف قرنها نوشته بوجود آمده با چند علامت رايانه ، قدرتهاي محاسباتي ميلياردي حاصل شده با مواد بالا در كيفيتهاي مختلف حرارت‌ها و درصدهاي متعدد، مي‌شود بي‌نهايت تركيب درست كرد، براي اين است كه هزاران سال است اين كار شروع شده و ادامه دارد و هر كس به دنبال بررسي سراميكيهاي عهد عتيق و گذشته است