-
ام دی اف ( mdf )
ام‌دی‌اف: ( MDF) مخفف واژهٔ تخته فیبر با دانسیته متوسط ( Medium-density fibreboard) است که جزو فرآورده‌‌های چوبی محسوب میشود. ام‌دی‌اف نوعی تخته فیبر است که به روش خشک تولید می‌گردد. دانسیته آن بین ۶۵۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است.
ام‌دی‌اف را پس از تولید می‌توان روکش نمود. روکش‌‌های تزیینی علاوه بر زیبایی به دوام و کاربرد آن در محیط‌‌هایی مانند آشپزخانه کمک می‌کند. روکش ملامینه متداول‌ترین نوع روکش برای ام‌دی‌اف میباشد که در آن فرایند کاغذ نقش دار آغشته به چسب با فشار و حرارت پرس بر روی تخته چسبانده میشود.
این محصول ضمن دارا بودن خواص شبیه سایراوراق فشرده چوبی دارای برخی خواص برتر نیز میباشد که باعث ارتقاء بازار آن در بین سایر اوراق فشرده چوبی مانند تخته خرده چوب (نئوپان)، تخته لایه، تخته فیبر سخت و... شده است. در واقع این محصول ام‌دی‌اف ابتدا بعنوان جایگزین اوراق فشرده چوبی مطرح بوده و سپس در کاربردهای جایگزین چوب نیز بکار رفته است. در حال حاضر دامنه کاربردهای آن روز به روز در حال افزایش است. از جمله خصوصیاتی که باعث ایجاد کاربردهای متنوع ام‌دی‌اف شده عبارتند از:
§ خصوصیات فیزیکی و مکانیکی بالا
§ دامنه وسیع دانسیته (وزن مخصوص)، ضخامت و ابعاد ام‌دی‌اف قابل تولید
§ قابلیت ابزار خوری، ماشین کاری و سنباده زنی
§ سطوح صاف و متراکم
§ قابلیت شکل پذیری و لبه‌‌های صاف
§ عدم وجود معایب چوب
§ پروفیل دانسیته یکنواخت و همگن
§ قابلیت انجام رو سازی‌‌های مختلف همچون انواع روکشی‌‌های چوبی و غیر چوبی، رنگ آمیزی و غیره
§ پایداری ابعاد و مقاومت به فشرده شدن
§ زیبایی ظاهری، طبیعت ملایم و ظریف و حالات شبیه به چوب
§ قیمت مناسب
تـولیـد انواع مختـلف این محصول در جـهان دامنـه کاربـرد آن را بـسیـار وسیـع کرده است. امروزه می توان تخته فیبرهای نیمه سنگین ام‌دی‌اف بسیار متنوعی از جمله تخته‌‌های سه لایه یا یکنواخت و همگن، تخته‌‌های نازک و ضخیم در ابعاد مختلف، تخته هایی با فرم آلدئید، کم فرم آلدئید یا بدون فرم آلدئید، تخته‌‌های تبدیل به سایز شده، روکش شده، لبه چسبانده، نقش برجسته، قالب گیری شده، ابزار خورده، پروفیل شده، با دانسیته‌‌های بسیار متنوع (کم یا زیاد)، مقاوم در برابر رطوبت، آب، آتش، قارچ، حشره و... را در بازارهای جهانی یافت.
فرآیند تولید
ابتدا گرده بینه‌ها و یا مقطوعات چوبی در بخش چیپر به صورت چیپس درآمده و سپس چیپس‌ها در ریفاینر دفیبره میشوند. الیاف جداشده با چسب مخلوط گردیده و به رطوبت مناسب می‌رسند. مخلوط الیاف و چسب در فرمینگ بصورت کیک درآمده و در پرس فشرده میشوند. تخته‌ها پس از سرد شدن اندازه‌بری شده و بسته‌بندی می‌گردد.
تاریخچه ام‌دی‌اف در ایران
نیاز بازار از طریق واردات تأمین می شود. ام‌دی‌اف وارداتی به هر دو صورت خام و روکش شده میباشد و عمدتاً از کشورهای ترکیه، اندونزی، روسیه، اسپانیا، ایتالیا، آلمان، اتریش، فنلاند و... وارد می شوند.البته محصولات ترکیه و اندونزی به علت قیمت کمتر نسبت به سایرین و کیفیت نسبتا قابل قبول طرفداران بیشتری در بازار فعلی ایران دارند.اخیرا دولت برای حمایت از تولید کننده داخلی سیاست آنتی دامپینگ اتخاذ کرده و برای ورود محصولات ساخت ترکیه محدودیت قایل شده است. در سال ۸۲مقدار ۱۲۴۲۰۱ متر مکعب تخته صنعتی فشرده با جرم مخصوص متوسط وارد شده که نسبت به سال ۸۱ ٪۹۶ افزایش داشته‌است.از این مقدار واردات ۵۳٪ به صورت خام و ۴۷٪ روکش شده بوده است. این در حالی است که واردات روکش، ۱۰۷٪ نسبت به سال ۸۱ افزایش یافته است. در ایران شرکت‌های بسیاری توانایی روکش کردن نئوپان و ام‌دی‌اف خام را دارند. اکثر این شرکتها اقدام به وارد کردن ام‌دی‌اف خام نموده و پس از روکش کردن به بازار عرضه می کنند. روکش‌‌های مصرفی در ایران اغلب از نوع Foil Finish و PVC می باشند
روش‌‌های استفاده از ام‌دی‌اف در صنعت
تخته فیبر نیمه سنگین فارغ از خصوصیات و ویژگیهای آن( ام‌دی‌اف معمولی و یا خاص) در صنعت به صورت‌‌های خام یا روکش شده استفاده می شود. موارد کاربرد ام‌دی‌اف به صورت خام اندک بوده و معمولاٌ در بازار ن‌هایی مصرف کالای ساخته شده از تخته فیبر نیمه سنگین، ازام‌دی‌اف روکش شده و یا رنگ شده استفاده شده است. روش‌‌های استفاده از تخته فیبر نیمه سنگین به طور خلاصه در ذیل آمده است:
§ ورق‌های خام ( بدون روکش)
§ ورق‌های روکش شده و لبه‌‌های ابزار خورده
§ پروفیلهای روکش شده
§ چسباندن پروفیلهای ام‌دی‌اف روی صفحات
مشخصات فنی ام‌دی‌اف
ابعاد ام‌دی‌اف به طور معمول عبارتند از: (ابعاد به میلیمتر میباشد)
§ ۴۱۰۰×۱۸۳۰
§ ۳۶۶۰×۱۸۳۰
§ ۲۴۴۰×۱۸۳۰
§ ۲۴۴۰×۱۲۲۰
البته اغلب سایزهای وارداتی از ایتالیا ۴۱۰۰×۲۱۰۰ و از کشور اتریش ۲۸۰۰×۲۰۷۰ و ۲۶۰۰×۲۰۷۰ می‌باشند.
ضخامت‌های تولیدی و معمول نیز به صورت ۳، ۴، ۶ ،۸ ،۱۰ ،۱۲، ۱۶، ۱۸، ۲۰، ۲۵، ۳۲ و ۳۸ میلیمتر است. طبق اظهار دبیر انجمن چوب ایران تقاضا برای ام‌دی‌اف به طور تخمینی بالغ بر ۱۴۰ هزار تن در سال میباشد. در بازار ایران در حال حاضر ابعاد بزرگتر طرفدار بیشتری دارد. با توجه به اینکه ضخامت‌های مختلف هر کدام کاربرد خاص خود را دارند ولی ضخامت‌های کمتر در حد ۳ میلیمتر که معمولاً برای درب سازی استفاده می شوند و ضخامت‌های بالاتر در حدود۱۲، ۱۶ و ۱۸ میلیمتر ازخریدار بیشتری برخوردار است. البته در مورد خریدار جزئی ام‌دی‌اف روکش شده رنگ روکش نیز نقش زیادی دارد.
انواع ام‌دی‌اف با خواص ویژه
به طور کلی می توان تخته فیبرهای نیمه سنگین را از نظر خواص و ویژگیهای آنها در دو گروه، تخته فیبر نیمه سنگین با خواص معمولی و یا خواص ویژه طبقه بندی کرد:
تخته‌‌های صنعتی خاص دارای ویژگی هایی علاوه بر مشخصات معمول ام‌دی‌اف هستند که با اعمال تغییرات در پروسه تولید، با استفاده از چسب‌‌های مختلف یا مواد افزودنی گوناگون تولید می شوند. بعضی از انواع امدیافهای خاص و موارد استفاده آنها به شرح زیر هستند
ام‌دی‌اف نازک:
این تخته‌ها به کلاس‌های خیلی نازک mm۸/۱ تا mm ۵/۲، و از ۵/۲ تا ۶ میلیمتر و ۴ تا ۶ میلی متر تقسیم می شوند (استاندارد EN-۶۲۲-۵) که در کاربردهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. از موارد کاربرد عمومی امدیافهای نازک، کف کشوها، پشت کابینت ها، رویه درها و... می باشد. تمام روسازی قابل انجام روی ام‌دی‌اف معمولی روی ام‌دی‌اف نازک نیز اجرا میشود. از سایر موارد کاربرد امدیافهای نازک عبارتند از دیوار کوب‌ها، پوشش‌‌های سقف، غرفه‌‌های نمایشگاهی، صنایع اتومبیل سازی، رویه لاستیک زاپاس(یدک) پشت صندلی، رویه در، تولید تخته‌‌های انحناءدار و... می باشد
ام‌دی‌اف ضخیم :
امدیافهای ضخیم طبق استاندارد EN-۶۲۲-۵ به کلاس‌های ۴۵-۳۰ میلی متر و ۶۰-۴۵ میلی متر تقسیم شده اند و جهت ساخت سازه‌‌های معماری، ستونها، پایه‌‌های میز، طاقها، رویه کاری(کابینت)، کف نیمکت و کلا" مواردی که صفحات ضخیم و بزرگ با خواص ماشین کاری (خصوصا" عمیق) مسطح و با سطوح صاف نیاز است، استفاده می شوند.
ام‌دی‌اف با فرمالدئید کم :
مقدار انتشار فرمالدئید ازام‌دی‌اف معمولی بسته به نوع چسب ومقدار آن کمی متفاوت است. انتشار فرمالدئیدام‌دی‌اف نباید بیشتر ازgr۱۰۰/mg۳۰ باشد (کلاسE۲ طبق استانداردEN-۶۲۲-۱) این کلاس ام‌دی‌اف قابل کاربرد در بسیاری از کاربردهای مبلمان و داخل خانه میباشد ولی تهویه مناسب در محل استقرار آنها نیز باید وجود داشته باشد تا فرمالدئید را از محیط خارج سازد. اما در بعضی موارد لازم است که ام‌دی‌اف با فرمالدئید کمتر یعنی با حداکثر انتشار فرمالدئید gr۱۰۰/mg۹ (استاندارد EN-۶۲۲-۱) استفاده شود. اکنون دربازار، ام‌دی‌اف- E۱ بعنوان ام‌دی‌اف استاندارد معمولی درآمده است. امدیافهای با فرمالدئیدهای کمتر و حتی بدون فرمالدئید هم در صورت سفارش مشتری قابل تولید می باشد. ام‌دی‌اف با فرمالدئید کم در مکان‌هایی که تهویه به خوبی انجام نمیشود، مرطوب و گرم است و یا ساکنین آن احتیاجات و درخواست‌های خاص دارند مثل مدرسه ها، بیمارستانها و... استفاده می شود. همچنین در موزه‌ها و محل‌‌های نمایش نیز از ام‌دی‌اف کم فرمالدئید جهت کاستن از خوردگی فلزات استفاده می کنند.
مقاوم در برابر رطوبت :
تولید ام‌دی‌اف با خاصیت مقاوم در برابر رطوبت بیشتر برای مصارف در رطوبت نسبی محیط حداکثر ۸۰٪ با بهبود چسب اوره فرمالدئید معمولی مورد استفاده در تولید ام‌دی‌اف یا استفاده از یک چسب ضد رطوبت جایگزین امکان پذیر است. تمام خصوصیات مثبت ام‌دی‌اف معمولی در این نوع تخته‌ها به اضافه استحکام طولانی تر و تغییر ابعاد کمتر در اثر رطوبت موجود است.
طبق استاندارد EN-۶۲۲-۵ دو نوع کلاس برای اینگونه تخته‌ها وجود دارد. یکی ام‌دی‌اف.H برای استفاده‌‌های عمومی در محیط مرطوب و دیگری ام‌دی‌اف.HLS که برای استفاده اوراق متحمل بار در محیط مرطوب می باشد. موارد استفاده ام‌دی‌اف مقاوم در برابر رطوبت عبارتند از مبلمان حمام و دستشویی، کابینت دور ظرفشویی، کف پوشها، پنجره ها، پله‌ها، پروفیلهای خاص و...
مقاوم در برابر حشرات و قارچ‌ها :
برای این منظور می توان ام‌دی‌افها را با پوشش‌‌های ضد آتش پوشاند یا مواد و نمک‌‌های خاص ضد آتش تیمار کرد. ولی بهترین راه اضافه کردن مواد ضد آتش در حین پروسه تولید است. موارد مصرف این نوع تخته‌ها بعنوان مثال: پوشش دیوارها، پارتیشن ها، قفسه فروشگاههاو...می باشد
ام‌دی‌اف با وزن مخصوص بالا :
امدیافهای استاندارد معمولی با ضخامت‌های ۱۹-۱۲ میلی متر معمولا" دارای دانسیته kg/m ۸۰۰-۶۵۰ هستند. دانسیته‌‌های بالاتر یعنی بالای ۸۰۰ نیز تولید و عرضه می شود.
در واقع با اضافه کردن فیبر، چسب و فشار در حین پروسه تولید اوراق سنگین تر تولید میشود، افزایش دانسیته قابلیت‌‌های ماشین کاری و سطح سازی (رنگ، روکش و...) را افزایش میدهد و نیز خصوصیات مکانیکی و فیزیکی ام‌دی‌اف نیز بهبود می یابد. از موارد استفاده این نوع امدیافهای سنگین (HDF) عبارتند از کف پوشها، پله ها، قفسه‌‌های صنعتی، میز کار و...
ام‌دی‌اف با وزن مخصوص پائین(Low Density Fiberboard)
LDF با وزن مخصوص kg/m ۶۵۰-۵۵۰ و ULDF با وزن مخصوص زیر kg/m ۵۵۰، جهت استفاده در مواردی که وزن کمتر مورد نیاز است و نیازی به استحکام بالا وجود ندارد یا در مواردی که خواص عایق صدا بودن مورد نیاز باشد تولید و عرضه می شود. این ام‌دی‌افها جهت ساخت پروفیلهای تزئینی معماری، ساخت غرفه‌‌های نمایشگاهی و کلا" مواردی که جابجایی با دست مورد نیاز است و نیز حمل و نقل و ابزار خوری سریع مورد نیاز است، کاربرد دارد.
ام‌دی‌اف با روکش‌‌های تزئینی :
مهمترین و غیر قابل تفکیک‌ترین کاربرد یا آماده سازی ام‌دی‌اف جهت کاربرد ن‌هایی، روسازی آن و خصوصا" روکش کردن آن می باشد. انجـام عملیات روکش کردن ام‌دی‌اف امروزه جـزء خدمات ضروری تولیدکنندگان ام‌دی‌اف به خریداران میباشد بطوریکه معمولا" اکثر کارخانجات بزرگ تولید ام‌دی‌اف دارای خطوط روکشی هم هستند. انواع روکش‌ها شامل روکش‌‌های چوبی (گونه‌‌های مختلف)، کاغذی، ملامینه، PVC و... میشوند
امدیافهای قالب گیری شده :
در این روش تخته ام‌دی‌اف به شکل خاصی که در پرس به آن داده میشود تولید می شوند مانند رویه درهای طرح دار و حالت دار، یک تکه ام‌دی‌اف یا در کابینت و کشو و پنجره و... این محصولات را می توان به راحتی روکش نمود (پرس ممبران) و عرضه بازار مصرف کرد. اخیراً واردات این رویه درها به ایران در حال رونق گرفتن است.
امدیافهای قابل انعطاف :
بوسیله یک پیش تیمار شیمیایی روی ام‌دی‌اف با ترکیبات الکالین، می توان به آن خواص پلاستیک (موقتی) و قابلیت انعطاف و شکل پذیری را داد
