سال 87 براي گردشگري ايران سالي توام با موفقيت بود. ميزباني پنج نشست بينالمللي، برگزاري همايش‌ها و سمينارهاي داخلي متعدد و شرکت در نمايشگاه‌هاي داخلي و خارجي در کنار ابداعات صورت گرفته در اين حوزه همچون صدور ويزاي الکترونيک و راه‌اندازي سامانه ATM کارت دليلي بر اين ادعا است.
از سوي ديگر با توجه به بحران اقتصادي موجود در جهان که سايه آن بر صنعت گردشگري نيز گسترده شده و منجر به رکود گردشگري در کشورهايي که پيش از اين حرفي براي گفتن داشتند شده است، گردشگري ايران نه تنها با رکود مواجه نشد بلکه نسبت به سال‌هاي قبل از پيشرفت قابل توجهي برخوردار بود.
آنچه در ادامه به آن اشاره شده است تنها نگاهي است اجمالي بر تعدادي از رويدادهاي صنعت گردشگري کشور در سالي که گذشت.
کنفرانس آموزش جهانگردي آسيا _ اقيانوسيه
نخستين زرباهنگ توسعه گردشگري خارجي ايران در سال 1387 ، با برگزاري کنفرانس آموزش جهانگردي آسيا _ اقيانوسيه تحت نظارت کميسيون اقتصادي اجتماعي سازمان ملل (اسکاپ) زده شد.
کميته جهانگردي آسيا و اقيانوسيه عضو شبکه‌اي با 250 عضو از 44 کشور دنيا است و با نظارت اسکاپ مدت 10 سال است که فعاليت مي‌کند. اين جلسه براي نخستين بار در تهران تشکيل شد و بعد از آن جلسات اين شبکه در کشورهاي چين، مالزي، ماکائو، هند و سنگاپور برگزار شد.
پانزدهمين اجلاس کميته اجرايي از 17 تا 20 ارديبهشت ماه در تهران و همزمان با دهمين سال تاسيس اين شبکه برگزار شد. در اين اجلاس سه روزه که با شرکت 14 عضو برگزار شد به آموزش جهانگردي و ارائه برنامه‌هاي آموزشي و توريسم فرهنگي با حضور کارشناسان و صاحبنظران مختلف در حوزه‌هاي مربوط پرداخته شد.
برگزاري کنفرانس تخصصي گردشگري الکترونيک
برگزاري کنفرانس تخصصي گردشگري الکترونيک اقدام ديگري از سوي سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري کشور در راستاي ارتقاء اين صنعت در سطح بينالمللي به شمار مي‌رود که در تاريخ 29 و30خرداد ماه در سالن همايش‌هاي صدا و سيما برگزار شد.
معاونت گردشگري کشور با توجه با تاثير روز افزون به کارگيري فناوري اطلاعات و ارتباطات در صنعت گردشگري و ضرورت آشنايي هرچه بيشتر دست اندرکاران صنعت گردشگري با مفاهيم، زيرساخت‌ها و کاربرد‌هاي گردشگري و نقش موثر آن در صنعت گردشگري اقدام به برگزاري اين همايش کرد.
اين کنفرانس با هدف ارزيابي و شناخت وضعيت کشور e-tourism، مطالعه تطبيقي الگوهاي موفق در سطح بينالمللي، ارائه راهکار‌هاي مناسب در جهت نيل به توسعه کاربرد فناوري اطلاعات در گردشگري، معرفي آخرين تجارب و دستاوردهاي علمي و کاربردي موفق سازمان‌ها و شرکت‌هاي داخلي و خارجي، توسعه و ترويج فرهنگ تحقيق و پژوهش در زمينه مباحث فناوري اطلاعات و ارتباطات گردشگري برگزار شد.
در اين همايش محور‌هاي متنوعي مشتمل بر شناخت گردشگري الکترونيک، جايگاه دولت در توسعه e-tourism ،معرفي تجربه موفق e-tourism و بازاريابي گردشگري و چشم‌انداز e-tourism در برنامه توسعه پايدار گردشگري ارائه شد.
اجلاس وزاري گردشگري کشورهاي عضو گروه D8
برگزاري اجلاس وزاري گردشگري کشورهاي عضو گروه D8 نخستين اجلاس بينالمللي در راستاي توسعه گردشگري خارجي ايران در سال 87 به شمار مي‌رود. اين اجلاس تخصصي با مشارکت وزاري گردشگري و کارشناسان کشورهاي عضو D8 در تاريخ 23 تا 26 ارديبهشت ماه برگزار شد.
گروه D8 زيرمجموعه سازمان کنفرانس اسلامي است که 8 کشور اندونزي، مالزي، مصر، نيجريه، پاکستان ، ترکيه، سنگاپور، بنگلادش و ايران عضو آن هستند.
در اين همايش که به رياست جمهوري اسلامي ايران در هتل لاله تهران برگزار شد تعاملات گردشگري کشورهاي عضو D8 و همکاري في ما بين اين کشورها در زمينه توسعه زيرساخت‌ها، آموزش، استانداردسازي و ديگر حوزه‌هاي مرتبط مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
بي‌ترديد مهمترين نتايج برگزاري اين اجلاس افزايش ميزان آشنايي و تعامل ميان مسئولان ارشد، کارشناسان و مديران گردشگري کشورهاي عضو در جهت توسعه صنعت گردشگري و تقويت پيوندهاي فرهنگي کشورهاي عضو اين سازمان بينالمللي بود.
به گفته معاون گردشگري کشور تعاملات تاريخي کشورهاي عضو D8 با يکديگر توام با پيشينه غني تاريخي و فرهنگي و بهره‌مندي اين کشورها از اقليم‌هاي متنوع بستري مطلوب را فراهم آورده است تا اين حوزه بتواند نقش اصلي خود را در تامين نيازهاي گردشگري و پربار کردن اوقات فراغت شهروندان کشورهاي عضو فراهم آورد.
ملک زاده در اين اجلاس پيشنهاد تشکيل پايگاه اطلاع‌رساني سرمايه‌گذاري کشورهاي عضو D8 را به دبيرکل و دبيرخانه اجلاس مطرح کرد و ياد آور شد: قصد داريم با تشکيل اين پايگاه هزار گونه خاص اکوتوريسمي و پديده‌هاي تک زماني ايران را از طريق دبيرخانه اجلاس معرفي کرده تا کشورهاي عضو نسبت به ورود گردشگران به ايران اقدام کنند.
اما مهمترين دستاورد اين اجلاس تصويب طرح تشکيل صندوق گردشگري گروه D8 با همکاري بانک توسعه اسلامي بود. در اين راستا کشورهاي عضو بيانيه‌اي را در خصوص همکاري‌هاي گردشگري کشورهاي عضو D8 صادر کرده و مورد تصويب قرار دارند.
به موجب بيانيه اين اجلاس که با حضور اسفنديار رحيم مشايي، معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري به عنوان رئيس اجلاس و وزرا و کارشناسان کشورهاي عضو D8 به تصويب رسيد، اعضا توافق کردند که در زمينه تشويق تورگردانان گردشگري به منظور ايجاد نخستين شرکت بزرگ گردشگري D8 در راستاي افزايش تبادل گردشگر و ارائه خدمات مربوط اقدام کنند.
همچنين ايجاد مرکز تبادل اطلاعات تحت نظارت بخش گردشگري دبيرخانه به منظور تضمين تبادل، تجربه، آمار و اطلاعات، تحقيقات و رويه‌هاي موفق در بين کشورهاي عضو در زمينه صنعت گردشگري و مطلع ساختن تمام اعضا از آخرين تحولات و تصميمات ملي و فرصت‌ها و ظرفيت هاي موجود در زمينه‌هاي مختلف گردشگري از جمله مصوبات اين بيانيه بود.
افزايش همکاري ميان شرکت‌هاي خدماتي اکوتوريسم، استقبال از تبادل نظر درباره تاسيس چارچوب حقوقي پيش‌نويس کنوانسيون و توسعه همکاري در زمينه اکوتوريسم در نواحي مشخصي از کشورهاي عضو از ديگر موارد اين بيانيه بود.
از سوي ديگر تاسيس بخش گردشگري در دبيرخانه D8 به منظور هماهنگي فعاليت‌هاي گردشگري در گروه، برقراري پرواز مستقيم بين کشورهاي عضو، برگزاري اجلاس وزراي گردشگري D8 هر دو سال يکبار، اتخاذ اقدامات لازم به منظور افزايش تعداد کل گردشگران از ديگر مواردي بود که در اين بيانيه بر آن تاکيد شد.
معرفي فعالان صنعت گردشگري به بانک‌هاي خصوصي
معرفي فعالان صنعت گردشگري کشور به بانک‌هاي خصوصي از ديگر اقدامات درج شده در کارنامه گردشگري جمهوري اسلامي ايران در سال 1387 است.
يکي از عمده مشکلات فعالان صنعت گردشگري در هر جاي دنيا مشکلات مالي و نبود اعتبارات کافي براي انجام پروژه‌هاي گردشگري است. سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري در راستاي تسهيل اين امر براي سرمايه‌گذاران داخلي طرح معرفي فعالان صنعت گردشگري کشور را به بانک‌هاي خصوصي براي دريافت تسهيلات بانکي مطرح کرد.
در همين راستا در تاريخ دوم مرداد ماه طي نشستي مشترک تفاهمنامه‌اي ميان سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري و بانک‌هاي خصوصي (پاسارگاد، سرمايه، کارآفرين و پارسيان) به امضا رسيد.
به موجب اين تفاهمنامه سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري متعهد شد تا فعالان صنعت گردشگري را براي بهره‌مندي از تسهيلات بانکي انتخاب و به بانک‌ها معرفي کند.
همچنين با استناد به اين تفاهمنامه سازمان ميراث‌فرهنگي موظف شد تا با فراهم آوردن امکانات و شرايط لازم براي عامليت بانک‌ها جهت وجوه اداره شده و کمک‌هاي فني و اعتباري تخصيص يافته به سازمان برنامه‌ريزي کند.
فراهم آوردن امکانات خدمات الکترونيکي و استقرار دستگاه‌هاي پايانه‌هاي فروش و خودپرداز بانک‌ها در اماکن و مراکز گردشگري و تامين امکانات مناسب تبليغاتي مورد نياز بانک‌ها از ديگر مواردي بود که در اين تفاهمنامه پنج ساله به امضا رسيد.
به طور کلي در اين تفاهنامه سه موضوع مورد تاکيد قرار گرفته است که عبارتند از : تحقق ورود مستقيم بانک‌ها در فعاليت‌هاي گردشگري، ارائه خدمات وسيع‌تر فعالان گردشگري و حمايت‌هاي مالي بخش خصوصي.
به گفته رحيم مشايي براي نخستين بار در دولت به طور مستقيم تامين بخشي از سود بانک‌ها را که به بخش خصوصي وام داده شده است به عهده گرفتيم و از اين پس اين رويه را در بانک‌هاي خصوصي نيز اعمال خواهيم کرد.
طرح تاسيس نخستين بانک خصوصي گردشگري ايران از ديگر موارد تعامل سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري با بانک‌هاي خصوصي در سال 87 است.
به گفته مشايي در راستاي تاسيس اين بانک 13 گروه سرمايه‌گذاري به تفاهم رسيده‌اند تا با همکاري بانک مرکزي، نخستين بانک خصوصي گردشگري ايران را تاسيس کنند.
صدور ATM کارت ويژه گردشگران ورودي
راه‌اندازي سيستم ATM کارت ويژه گردشگران ورودي رويداد مهم ديگري بود که در 20 بهمن‌ماه 1387 در تاريخ صنعت گردشگري ايران به ثبت رسيد.
تا پيش از اين يکي از معضلات کشور در بخش گردشگري ورودي حمل و انتقال وجه نقد بود، چراکه اين کار براي گردشگراني که عادت به استفاده از کارت‌هاي اعتباري دارند چندان خوشايند نيست.
در همين راستا معاونت گردشگري کشور اقدام به راه‌اندازي سامانه ATM کارت ويژه گردشگران خارجي در فرودگاه بينالمللي امام خميني (ره)کرد. با راه‌اندازي اين سامانه تمامي گردشگران خارجي که وارد فرودگاه بينالمللي امام خميني (ره)مي‌شوند مي‌توانند از طريق واريز وجه نقد از 100 تا 5 هزار دلار به شعبه بانک سپه فرودگاه کارت بانکي دريافت کرده و در مدت اقامت در ايران از اين کارت به جاي وجه نقد استفاده کنند.
اين افراد در هنگام خروج از ايران با تحويل کارت به بانک فرودگاه باقيمانده موجودي خود را به صورت وجه نقد دريافت مي‌کنند.
استفاده از کارت‌هاي اعتباري در صنعت گردشگري کشور در نوع خود بي‌نظير است، چراکه صدور چنين کارت‌هايي در کشورهاي اروپايي و آمريکايي تشريفات بسيار زيادي دارد و براي افراد مقيم در اين کشورها بيش از يک ماه زمان مي‌برد، اما در ايران کمتر از يک روز اين کارت صادر مي‌شود.
در حال حاضر سامانه ATM کارت در دو فرودگاه بينالمللي تهران و اصفهان راه‌اندازي شده و قرار است فرودگاه‌هاي تبريز، شيراز، مشهد و همچنين چهار مرز بازرگان، آستارا، مهران و آذربايجان غربي به اين سامانه مجهز شوند.
واگذاري مناطق نمونه گردشگري به بخش خصوصي
در دولت نهم و طي سفرهاي هيأت دولت به استان‌هاي مختلف کشور حدود هزار منطقه نمونه گردشگري شناخته شد که در سال 87 و در راستاي رسيدن به اصل 44 قانون اساسي تعداد 92 منطقه نمونه گردشگري از سوي سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري به بخش خصوصي واگذار شد.
در اين ميان استان کرمان با 12 منطقه گردشگري، بيشترين تعداد مناطق نمونه گردشگري را به سرمايه‌گذاران بخش خصوصي واگذار کرده است. پس از کرمان، استان‌هاي آذربايجان شرقي و مازندران با 8 منطقه نمونه گردشگري داراي بيشترين منطقه واگذار شده هستند.
کنفرانس بينالمللي ارتقاء گردشگري ميان آسيا و خاورميانه
آخرين و مهمترين رويداد گردشگري خارجي کشور در سال 1387 مربوط به برگزاري کنفرانس بينالمللي ارتقا گردشگري ميان آسيا و خاورميانه در تاريخ 12 اسفند بود.
در شرايطي که بحران اقتصادي موجود تمامي صنايع اقتصادي جهان را تحت الشعاع قرار داده است، مسئولان گردشگري عضو کميسيون‌هاي جنوب آسيا، شرق آسيا و اقيانوسيه گردهم آمدند تا ضمن بررسي اثرات ناشي از بحران اقتصادي در خصوص راه‌هاي ارتقاي اين صنعت در بحران موجود بحث و تبادل نظر کنند.
کنفرانس ارتقا گردشگري ميان آسيا و خاورميانه UNWTO)) با هدف تحليل بازارهاي گردشگري بالقوه آسيا و خاورميانه برگزار شد تا بدين وسيله عوامل تاثيرگذار بر توسعه صنعت گردشگري اين کشورها در بحران موجود مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.
در اين کنفرانس اسفنديار رحيم مشايي،معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري با محوريت قرار دادن بحران اقتصادي موجود و تاثير آن بر وضعيت گردشگري به لزوم کنترل بحران موجود براي به حداقل رساندن خسارت‌هاي آن بر صنعت گردشگري تاکيد و لازمه اين کار را شناخت صحيح ظرفيت‌هاي موجود در اين زمينه و بهره‌مندي مناسب از آنها عنوان کرد و همکاري تمامي کشورها را در اين زمينه خواستار شد.
پيش‌بيني رشد صفر و يا منفي دو درصد صنعت گردشگري در بحران جهاني موجود در سال 2009 و تشکيل کميته‌اي براي مقابله با اثرات اين بحران با حضور اعضا UNWTOو مباحثي همچون گرايشات اصلي گردشگري ميان آسيا و خاورميانه، فرصت‌هاي بهره‌برداري نشده، تشويق شهروندان خاورميانه براي سفر به آسيا و اقيانوسيه و افزايش قابل توجه روند گردشگري پايدار در درون مناطق از ديگر مباحثي بود که در اين کنفرانس يک روزه مطرح و مورد بحث و بررسي قرار گرفت.
اجلاس مشترک کميسيون‌هاي جنوب آسيا، شرق آسيا و اقيانوسيه
در بيست و يکمين اجلاس مشترک کميسيون‌هاي جنوب آسيا، شرق آسيا و اقيانوسيه که يک روز بعد از کنفرانس بينالمللي ارتقاء گردشگري ميان آسيا و خاورميانه و به مدت 2 روز برگزار شد مباحثي مانند تاثير رکود اقتصاد جهاني برگردشگري جهان و منطقه با زير بخش‌هاي گزارش روند بازار 2008 و چشم‌انداز 2009، گزارش نتايج تحقيقات نوسانات اقتصاد جهاني و رشد گردشگري، گزارش فعاليت‌هاي کميته انعطاف گردشگري و گزارش پيشرفت در زمينه اجراي برنامه کاري سال 2008_ 2009، با زيرمجموعه‌ها، چشم انداز بين المللي، فعاليت‌هاي منطقه‌اي و تطابق احتمالي با برنامه کلي اقدامات با توجه به رکود اقتصاد جهاني، گزارش فعاليت‌هاي دفتر حمايت منطقه‌اي آسيا و اقيانوسيه سازمان جهاني گردشگري ملل متحد مورد بررسي قرار گرفت.
آمادگي براي هجدهمين نشست مجمع عمومي و مکان و تاريخ وبيست و دومين اجلاس مشترک از ديگر موضوعاتي بود که در اين نشست به آن پرداخته و در خاتمه چنن به عنوان ميزبان روز جهاني گردشگري سال 2010 انتخاب شد.
