پالينولوژي(Palynology) - گرده شناسی

اصطلاح پالينولوژي نخستين بار توسط هايد و ويليامز در سال 1944 پيشنهاد شده است و مركب از دو كلمه يوناني paluno وpale مي باشد پالينولوژي دانش مطالعه اشكال فعلي و فسيل پالينومورف هاست. پالينومورف ها شامل ساختارهاي گياهي و جانوري هستند كه داراي ابعاد ميكروسكوپي اند و مركب از تركيباتي هستند كه به ميزان زيادي در برابر تخريب و فساد مقاومند. از جمله اين مواد، مي توان به اسپوروپولنين دانه هاي گرده و كيتين اشاره كرد. پالينومورف ها شامل اسپورها، دانه هاي گرده، سيست هاي دينوفلاژله ها، آكريتارشها، كيتينوزوآهاو گروههاي ديگر است. در معناي وسيع، پالينومورف ها عبارت از ميكروفسيلهاي با ديواره آلي با اندازه هاي 500-50 ميكرون هستند كه از صخره ها و رسوبات به كمك روشهاي فيزيكي، با غربال خيس واغلب پس از اعمال روشهاي اولتراسونيك و همينطور به وسيله روشهاي شيميايي نظير هضم شيميايي جهت جابجايي بخشهاي غير آلي استخراج مي شوند. به عنوان مثال مي توان از هيدروكلريك اسيد جهت هضم تركيب معدني كربنات و از هيدروفلوريك اسيد جهت هضم تركيب سيليكات استفاده نمود. پس از انجام اين مراحل، نمونه ها بر روي لامهاي ميكروسكوپي قرار داده مي شوند وبا استفاده از ميكروسكوپ نوري يا ميكروسكوپ الكتروني اسكنينگ(SEM) بررسي مي گردند. پس از شناسايي دانه هاي گرده، مي توان آنها را بر روي يك نمودار جهت تفسير ترسيم نمود. نمودارهاي گرده منابع مفيدي را براي بررسي فعاليت گذشته بشر، تاريخ رويش هاي گياهي و اقليم گذشته فراهم مي نمايند.. پالينولوژي يك دانش بين رشته اي بين رشته هاي زمين شناسي، زيست شناسي، به ويژه علوم گياهي، ديرين بوم شناسي، خاك شناسي و... است. كاربردهاي پالينولوژي در زمينه هاي زمين شناسي،تعيين همبستگي لايه هاي زمين شناسي، لايه بندي و توالي لايه ها و تعيين سن بستر، بررسي تغييرات اقليمي و ديرين بوم شناسي، باز سازي رويشهاي گذشته زمين و اجتماعات موجودات در يايي و آبهاي شيرين، مطالعه سطح درياچه ها در گذشته، بررسيهاي تاكسونوميكي و تكاملي، مطالعه پراكنش جغرافيايي و توليد فصلي دانه هاي گرده و... مي باشد.

گروههاي پالينومورف ها

1.Cryptarchs : يك اصطلاح قديمي است كه به گروهي از اشكال كروي پركامبرين با منشا و موقعيت نامعلوم اطلاق مي شود.

2.Acritarchs : گروهي مصنوعي است كه شامل هر نوع ميكروفسيل كوچك با ديواره آلي است. اين گروه منسوب به گروه خاصي نيست. تصور مي شود كه به جلبكها نزديك باشند و شايد هم سيستهاي جلبكهاي پلانكتوني يوكاريوت باشند. داراي تزئينات متنوع به اشكال خاردار و صاف مي باشند. اين گروه از نظر بررسي وضعيت زيست محيطي دورانهاي گذشته و بيواستراتيگرافي(بررسي عمر صخره ها و رسوبات با استفاده از فسيلهاي موجود در آنها) پالئوزوئيك حائز اهميت مي باشند.

3.Chitinizoa : اين گروه داراي ابعاد بزرگند(200-50 ميكرون طول دارند) و از ميكروفسيلهاي ارزشمند دوران پالئوزوئيك مي باشند. پالينومورف هاي بطري شكلي هستند كه اغلب در هنگام مطالعه ميكروسكوپي تيره به نظر مي رسند.

4.Scolecodonts : بخش دهاني كرمهايannelid هستند كه از كيتين و سيليكا تشكيل شده اند. كيتين در طول دوره فسيلي شدن كربونيزه مي شود و سياه مي گردد.

5.Green and blue-green algae : گروه جلبكهاي سبز و آبي – سبز دو گروه مهم از جلبكهاي آب شيرين مي باشند.

6.Pollen and spores : دانه هاي گرده و اسپورها توسط گياهان توليد مي شوند و احتمالا وسيعترين و مهم ترين پالينومورف ها مي باشند. اين گروه به وسيله باد و آب منتقل مي شوند و تقريبا در همه محيطهاي زيست و رسوبات يافت مي شوند و داراي ارزش فراوان هستند.

7.Dinoflagellates : ميكروپلانكتونهاي تك سلولي هستند. عموما اتوتروفند اما اشكال هتروتروف نيز دارند. سيكل زندگي آنها پيچيده است و شامل يك مرحله سيست استراحتي است. اين همان سيستي است كه حفاظت شده است وبه عنوان پالينومورف مطرح است. اين گروه از نظر برسيهاي بيواستراتيگرافي و تعيين آب و هواي دورانهاي گذشته بسيار حائز مي باشند.

8.Fungal bodies : اجسام قارچي از پركامبرين تا كنون وجود دارند اما داراي كاربردهاي محدودي هستند.

9.Foraminiferal test linings : نمونه هاي دريايي هستند، اما از آنجايي كه به جنسهاي ويژه اي تعلق ندارند داراي كاربردهاي كمي از نظر تفسير آب و هواي دورانهاي گذشته مي باشند.