تاثیرات فناوری اطلاعات بر زنجیره ارزش سازمانی

نوشتار حاضر به بررسی اثرات و جلوه های گوناگون فناوری اطلاعات (it)، در سرتاسر زنجیره ارزش سازمان می پردازد و درنهایت با تعمق در شرایط فعلی سازمانهای كشور و توجه به تجارب موجود در سطح دنیا و پیشنهاداتی در زمینه الزامات و اولویتهای سرمایه گذاری سازمانهای داخلی درهریك از جنبه های متعدد it ارائه خواهدشد كه می تواند دستمایه ای برای تدوین استراتژی ها و جهت گیریهای كلان سازمانهای خصوصی و دولتی كشور در حیطه فناوری اطلاعات فراهم سازد.
آیا درصورت آزادسازی واردات، صنایع كشور تاب رقابت خواهد داشت؟ چه تدابیری برای غلبه بر ضعفهای تكنولوژیك، بهبود كیفیت و افزایش بهره وری در سازمانهای داخلی كارساز خواهدبود؟
چگونه می توان افكار عمومی (مشتریان) را از صنایع كشور خشنود ساخت؟
و... هزاران سوال دیگر كه دغدغه مدیران و دست اندركاران صنعت است.
فناوری اطلاعات به عنوان ابزار و بستر توسعه، در عرصه رقابت جهانی برای سازمانها و دارای مزایای بی شماری است. امروزه تمامی صنایع به نوعی در معرض تحولات این فناوری واقع شده اند.
جلوه های كاربرد it در صنایع در كلیه حوزه های زنجیره ارزش (value chain) از ارتباط با تامین كنندگان تا تولید و ارتباط با مشتریان آشكار است.
زنجیره ارزش: مایكل پورتر اندیشمند حوزه كسب و كار در سال ۱۹۸۵ مدل زنجیره ارزش را ارائه داد (porter ۱۹۸۵). طبق این مدل فعالیتهــــای دخیل در سازمانهای تولیدی را می توان به دو بخش: فعالیتهای اصلی و فعالیتهای پشتیبانی تقسیم كرد. این فعالیتها عبارتند از:
۱ - فعالیتهای اصلی: تداركات ورودی؛ عملیات تولیدی؛ تداركات خروجی؛ بازاریابی و فروش؛ خدمات پس از فروش.
۲ - فعالیتهای پشتیبانی: زیرساختهای سازمانی (حسابداری مالی مدیریت)؛ مدیریت منابع انسانی؛ تحقیق وتوسعه؛ تهیه و تداركات.
فعالیتهای اصلی آن دسته از فعالیتهایی هستند كه اصطلاحاً ارزش افزا (value-added) نامیده می شوند. یعنی انجام أنها سبب ارتقای ارزش محصول و حركت أن به سمت مشتری می شوند. مثلاً مواداولیه وارده، دریافت، ذخیره سازی و... می شود (لجستیك ورودی) سپس عملیات تولیدی بر روی این مواد صورت می گیرد كه آن را به محصول تولیدشده ارتقا می دهد. در ادامه محصول تولیدی بسته بندی، حمل و انبار می شود (لجستیك خروجی). سپس فعالیتهای بازاریابی بر روی محصول سبب افزایش ارزش محصول و فروش آن سبب تبـــــدیل محصول به پول می شود. خدمات پس از فروش نیز فعالیت ارزش افزای دیگری است كه در انتها درمورد محصول اعمال می گردد.تمامی این فعالیتها منبع مستقیم ســـــودآوری سازمان به شمار می روند.
فعالیتهای پشتیبانی آن دسته از فعالیتهایی هستنـــد كه حول فعالیتهای اصلی و برای آماده ســـــــازی شرایط اجرای آنها انجام می شوند.
رویكرد زنجیره ارزش در تحلیل فعالیتهای درون سازمانی ابزاری موثر در شناخت نقاط ضعف و قوت و تصمیم گیری درمورد هریك از این فعالیتهاست. این زنجیره از دوسو با موثرترین عوامل محیطی یعنی تامین كنندگان و مشتریان مرتبط می شود. ارتباط زنجیره ارزش سازمان با زنجیره ارزش تامین كنندگان و مشتریان تشكیل زنجیره ای را می دهد كه »پــــورتر« از آن به عنوان سیستم ارزش نام می برد. اما اسامی دیگری مانند شبكه ارزش و یا زنجیره ارزش گسترده و نیز زنجیره عرضه بر آن اطلاق شده است.
امروزه فناوری اطلاعات در هریك از این حلقه های زنجیره گسترده ارزش كاربردهای عملی و موثری یافته است. درادامه با استفاده از مفهوم زنجیره ارزش گسترده به بررسی نقش it در صنایع و سازمانها پرداخته و به طور خلاصه مهمترین فناوریهای مربوطه را معرفی می كنیم.
● نقش فناوری اطلاعات در صنعت
در دهه ۱۹۷۰ كه كاربرد فناوری اطلاعات در سازمانها به ویژه صنایع تولیدی گسترش چشمگیری یافت، مكانیزه سازی فعالیتها اهم این كاربردها بود. لذا اولین جلوه های it در زمینه مدیریت موجودی و سیستم های تهیه صورتحساب بود. هدف از این سیستم ها كاهش هزینه های پردازش داده ها بود. با پیشرفت سیستم های اطلاعاتی، سیستم های mrp در زمینه برنامه ریزی مواد موردنیاز و شكل گرفت. به دنبال آن سیستم های mrpii از توسعه این سیستم ها به وجود آمد. در دهه ۱۹۹۰ سیستم های erp برای رفع معضل عدم یكپارچگی سیستم ها و بهره برداری از مزیت یكپارچگی به وجود آمدند. ضمن اینكه با به وجود آمدن امكانات شبكه، سیستم های بین سازمانی (ios) ، مبادلات الكترونیكی (edi) و در این اواخر كسب وكار الكترونیك (e-business) رشد و تسوعه یافتند.
با استفاده از مدل تلفیقی زنجیره ارزش گسترده به بررسی كاربردهای فناوری اطلاعات در سازمانها می پردازیم.
● برنامه ریزی منابع انسانی چیست؟
سیستم های اطلاعاتی كه در دهه های گذشته مورداستفاده قرار می گرفت دارای ضعف و یا عدم برخورداری از مزیتی بودند كه همان یكپارچگی سیستم ها است.
همان طور كه در زنجیره ارزش سازمان مشاهده كردیم فعالیتهای درون سازمان در ارتباط تنگاتنگ با یكدیگر هستند. این ارتباط سبب می شود برای برنامه ریزی هریك از این فعالیتها در زنجیره ارزش نیازمند اطلاعاتی از سایر حوزه های كاركردی باشیم. از این رو یكپارچگی سیستم های اطلاعاتی سبب تسهیل و تسریع برنامه ریزی منابع سازمانی می شود. كاهش فعالیتهای اضافی و فعالیتهای مازاد، برنامه ریـــــزی جامع و دقیق و حصول تصمیم گیریهای دقیقتر و... از مزایای یكپارچگی است.
سیستم های برنامه ریزی جامع منابع سازمان (erp) بر محور پاسخگویی به این نیاز شكل گرفتند. به طور خلاصه برنامه ریزی منابع سازمان را می توان راهكاری یكپارچه برای برنامه ریزی و مدیریت تمامی منابع سازمان تعریف كرد (turban ۲۰۰۲). درحقیقت سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان دربرگیرنده همان ماژول های mis هستند كه با رویكــــردی سیستمی و یكپارچه طراحی شده اند.
● استقرار سیستم برنامه ریزی منابع سازمان
▪ پیاده سازی یك سیستم برنامه ریزی منابع سازمان به صورت كارا و موفق دربرگیرنده زمان و هزینه بالایی است. لذا اگر از مشاوری می شنوید كه یك برنامه ریزی منابع را در سازمان در عرض ۳ تا ۶ ماه پیاده می كند قاطعانه نپذیرند. چنین زمان كوتاه وقتی میسر است كه یا سازمان خیلی كوچك باشد كه در این صورت اصلاً استفاده از این سیستم عاقلانه نیست و یا اینكه پیاده سازی تنها محدود به بخش كوچكی از سازمان باشد كه در این صورت نیز برنامه ریزی منابع سازمان چیزی نیست جز یك نرم افزار گران كه انتخاب أن به نفع سازمان نیست (shields,m.g. ۲۰۰۱). در شرایط كنونی كشور ما، پیاده سازی چنین سیستم هایی بیش از دو سال طول خواهدكشید.
▪ به كارگیری سیستم برنامه ریزی منابع سازمان مستلزم زیرساختهای فنی سازمانی منابع انسانی و تغییر سازمانی است. لذا در برنامه ریزی برای پیاده سازی آن مدیریت تغییر و مهندسی مجدد فعالیتها ضروری است (chorafas ۲۰۰۱).
▪ اگر برنامه ریزی منابع سازمان به درستی و با ملاحظات اقتصادی وسازمانی صورت گیرد سودآوری آن قطعی است.
▪ باتوجه به روند حركت كسب و كار و مباحثی مانند كسب و كار الكترونیكی سازمانها خــــواه ناخواه طی زمان به سوی استفاده از سیستم های برنـــامه ریزی منابع سازمان رانده می شوند. چه اینكه وجود سیستم های اطلاعاتی یكپارچه از ضروریات حركت به سمت كسب و كار الكترونیك و رقابت در سالهای آتی است.
▪ بررسی ۶۳ سازمان در سطح جهان نشانگر این است كه به طور میانگین بازگشت سرمایه در استقرار سیستم های برنامه ریزی منابع سازمان پس از ۸مــاه آغاز و مقدمه صرفه جویی در هزینه ها بسیار بالاست (koch c, ۲۰۰۲).
▪ در پیاده سازی سیستم ها بازنگری فرایندها و مهندسی مجدد به ویژه در سازمانهای كشور ما امری است حیاتی كه بدون آن چندان نمی توان به مزایای حاصل از پیاده سازی امیدوار بود.
● مزایای پیاده سازی سیستم برنامه ریزی منابع انسانی
▪ سرعت بخشیدن و استانداردكردن فرایندها و پردازشهای تولیدی محصول و ارائه خدمات؛
▪ ایجاد فرصت و رغبت تغییر برای سازمان (توفیق اجباری)؛
▪ یكپارچه سازی اطلاعات؛
▪ صرفه جوییهای ناشی از تخصیص و مصرف بهینه منابع؛
▪ كمك به تصمیم گیریهای بهتر و دقیقتردر سطوح تصمیم گیری.
● مدیریت زنجیره تامین چیست؟
در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی، سازمانها جهت افزایش توان رقابتی خود تلاش می كردند تا با استاندارد سازی و بهبود فرایندهای داخلی خود محصولی با كیفیت بهتر و هزینه كمتر تولید كنند. در آن زمان تفكر غالب این بود كه مهندسی و طراحی قوی و نیز عملیات تولید منسجم و هماهنگ، پیش نیاز دستیابی به خواسته های بازار و درنتیجه كسب سهم بازار بیشتری است. لذا سازمانها تمام تلاش خود را بر افزایش كارایی معطوف می كردند.
در دهه ۸۰ میلادی با افزایش تنوع در الگوهای موردانتظار مشتریان، سازمانها به طور فزاینده ای به افزایش انعطاف پذیرش در خطوط تولید و توسعه محصولات جدید برای ارضای نیازهای مشتریان علاقه مند شدند. در دهه ۹۰ میلادی، به همراه بهبود در فرایندهای تولید و به كارگیری الگوهای مهندسی مجدد، مدیران بسیاری از صنایع دریافتند كه برای ادامه حضور در بازار تنها بهبود فرایندهای داخلی و انعطاف پذیری در توانائیهای شـــــركت كافی نیست، بلكه تامین كنندگان قطعات و مواد نیز باید موادی با بهترین كیفیت و كمترین هزینه تولید كنند و توزیع كنندگان محصولات نیز باید ارتباط ندیكی با سیاستهای توسعه بازار تولید كننده داشته باشند. با چنین نگرشی، رویكردهای زنجیره تامین و مدیریت آن پابه عرصه وجود نهاد. ازطرف دیگر با توسعه سریع فناوری اطلاعات در سالهای اخیر و كاربرد آن وسیع آن در مدیریت زنجیره تامین، بسیاری از فعالیتهای اساسی مدیریت زنجیره با روشهای جدید درحال انجام است.
تعریف زنجیره تامین: زنجیره ای است كه همه فعالیتهای مرتبط با جریان كالا و تبدیل مواد، از مرحله تهیه ماده اولیه تا مرحله تحویل كالای نهایی به مصرف كننده را شامل می شود. در ارتباط با جریان كالا دو جریان دیگر كه یكی جریان اطلاعات و دیگری جریان منابع مالی و اعتبارات است نیز حضور دارد (laudon & laudon ۲۰۰۲).
مدیریت زنجیره تامین: عبارت است از فرایند یكپارچه سازی فعالیتهای زنجیره تامین و نیز جریانهای اطلاعاتی مرتبط با آن،ازطریق بهبود و هماهنگ سازی فعالیتها در زنجیره تامین تــــولید و عرضه محصول (laudon&laudon ۲۰۰۲).
نكته قابل ذكر این است كه اصطلاح مدیریت زنجیره تامین(۶) (scm) به معنای مدیریت زنجیره عرضه دربرگیرنده سازمان، تامین كننده و مشتریان است و این مفهومی است معادل زنجیره ارزش گسترده كه در ابتدا معرفی شد اما مراد از اصطلاح مدیریت زنجیره تامین طی این نوشتار مفهوم خاص آن است كه به معنای مدیریت زنجیره تامین نامیده می شود و بر رابطه میان سازمان و تامین كنندگانش متمركز است.
● مشكلات زنجیره تامین
به لحاظ ساختاری مهمترین مشكلی كه زنجیره تامین با آن روبروست، مشكل تعدد مراكز تصمیم گیری برای تولید، تبدیل و جریان كالاست. این امر موجب تشدید نوسانات تقاضا در طول زنجیره می شود. هرچقدر از انتهای زنجیره به سمت ابتدای زنجیره (اولین تامین كننده) حركت كنیم، نوسانات تقاضا تشدید می گردد. این پدیده به اثر »شلاق چرمی« معروف است. بدین ترتیب سبب موجودی انباشته زیادی دربین اعضای زنجیره ایجاد می شود كه باعث بالارفتن هزینه و قیمت نهایی كالا شده و قدرت رقابت زنجیره كاهش خواهدیافت.
فناوری اطلاعات ازطریق تسهیل و تسریع تبادل اطلاعات سازمان و تامین كنندگان را قادر به آگاهی و تامین به موقع احتیاجات یكدیگر می كنــد و این فلسفه تولید به هنگام را قوت می بخشد.
● فناوری اطلاعات و مدیریت زنجیره تامین
مدیریت زنجیره تامین بر رویكردی مشتری محور استوار است. لذا ارتباط به موقع و كامل بین همه عناصر زنجیره جهت اطلاع از نیازهای مشتری و میزان تامین نیازها از ضروریات زنجیره است. برای تسهیل جریان اطلاعات و مدیریت دقیق آن بستری مناسبی از نرم افزارها و سیستم های اطلاعاتی یكپارچه و شبكه های اكسترانت و اینترانت موردنیاز است. با به كارگیری تجارت الكترونیك در زنجیره تامین نیز می توان برمبنای مدل(۷) b۲b و(۸) b۲e جهت توصیف عملیات خرید، فروش و مبادله محصــولات، خدمات و اطلاعات ازطریق شبكه های رایانه ای و به خصوص اینترنت با تامین كنندگان بهره جست.
برمبنای مدلی دیگر از تجارت الكترونیك (e-commerce) شركتهای همكار در یك زمینه به خصوص ازطریق شبكه های الكترونیكی نیز می توانند به همكاری و اشتراك مساعی بپردازند. چنین همكاری اغلب بین شركتهــای حاضر در یك زنجیره تامین اتفاق می افتد.● مدیریت ارتباطات مشتری چیست؟
(۹)crmواژه ای است كه شامل انواع متدولوژی، نرم افزار و قابلیتهای اینترنت است كه به یك شركت در مدیریت و نحوه ارتباط با مشتریان (بازاریابی - سفارش گیری و فروش) كمك می كند (laudon & laudon ۲۰۰۲) . به عنوان مثال، شركت ممكن است یك پایگاه اطلاعاتی درمورد مشتریانش ایجاد كند و در آن چگونگی ارتباطات را با جزئیات كافی مشخص سازد به گونه ای كه مدیریت، مسئولان فروش، ارائه كنندگان خدمات و شاید حتی خود مشتریان بتوانند مستقیماً به داده ها دسترسی یابند.
تطابق نیازهای مشتریان با نوع محصولات و خدمات و دراختیار داشتن اطلاعات كافی از نیاز مشتری و همچنین دسترسی به اطلاعاتی نظیر محصولات یا خدمات دیگری كه مشتری قبلاً دریافت كرده از مزایای دیگر این سیستم است.
● شرح سیستم مدیریت ارتباطات مشتری
برای پیاده سازی این سیستم بایستی از سیستم های نرم افزاری ویژه استفاده كرد. این سیستم ها دارای هسته های اصلی و استاندارد بوده كه ممكن است بنا به شرایط هر سازمان نیاز به تكمیل و توسعه سفارشی این سیستم ها باشد. سیستم های مدیریت ارتباطات مشتری فعلاً دارای ۵ موتور اصلی و استاندارد به شرح زیر است كه به احتمال زیاد در آینده تغییر كرده و موتورهای دیگری به آنها اضافه خواهدشد:
▪ تمركز اطلاعات مشتری در یك نقطه: چرا كه در شرایط حاضر در اكثر سازمانها كه اطلاعات مشتریها را دقیقاً نگهداری می كنند این اطلاعات در نقاط مختلفی (اطلاعات نزد فروشنده، امور مالی، خدمات پس از فروش و...) جمع آوری می شوند كه برای استفاده از آنها و برای توسعه بازار مشكلات زیادی به دلیل تفرق اطلاعات مشتری ایجاد می شود؛
▪ تجزیه وتحلیل و بخشی كردن اطلاعات مشتری: درصورت تنوع كالا و خدمات یك سازمان، این موتور اقدام به بخش كردن مشتریها و تجزیه تحلیل ویژه برای وضعیت جاری و توسعه بازارهای هدف براساس اطلاعات هر بخش می كند؛
▪ اختصاصی كردن نیاز مشتری: باتوجه به امكان ارتباط خاص با مشتریها، این موتور خواهد توانست نیاز مشتریها را به صورت خــاص جمع آوری و دراختیار سازمان قرار دهد تا سازمان بتواند نیاز خاص آنها را طراحی و تامین سازد؛
▪ امكان تماس با مشتری ازطریق وسیله موردعلاقه هركدام: بعضی مشتریها از سیستم فاكس، و بعضی پست الكترونیكی، و بعضی نامه و امثال آن استفاده می كنند. این موتور ضمن برقراری ارتباط فعال و سریع با تمام مشتریها، با هركدام ازطریق وسیله انتخابی وی تماس می گیرد؛
▪ انتقال اطلاعات ومبادلات بین مشتری و سازمان: تمامی ارتباطات و مبادلات بین مشتریها و سازمان ازطریق این موتور مدیریت می شود. این اطلاعات شامل سفارش كالا و خدمات، اطلاعات مالی و پرداختها، اطلاعات ساخت و تكمیل سفارش مشتری، ارسال كالا یا خدمات برای مشتری، ارسال صورتحساب، اطلاعات ارسال كالا و خدمات پس از فروش آموزش وپشتیبانیهای مشتری، اطلاع رسانی به مشتریها براساس علاقه و نیاز هركدام، وبقیه موارد است.
● نگاهی به نقش فناوری اطلاعات درسازمانها
امروزه استفاده از جنبه های مختلف فناوری اطلاعات درسازمانهای سطح جهان امــری ناگزیر و گسترده است. استفاده از سیستم های تولید منعطف، سیستم های یكپارچه اطلاعاتی، شبكه های ارتباطـــــی بین سازمانی (ios) و سیستم های مدیریت زنجیره عرضه و... از ضروریات رقابت در عرصه جهانی به شمار می آید. جلوه های نوین كسب و كار الكترونیكی در عرصه صنایع گسترش فوق العاده ای یافته است.
دراین میان، تشكیل شبكه های ارتباطی مشترك بین شركتهای معظم هر صنعت، آنها را قادر به كسب و تسهیم منافع عظیم و درعین حال ایجاد مانع برای ورود رقبای جدید درعرصه جهانی ساخته است.
● استراتژی های فناوری اطلاعات در بخش صنایع و سازمانهای كشور
به برخی از شایع ترین مشكلات و پیش فرضها و احتمالاتی كه صنایع كشور با آن روبرو هستند می پردازیم:
بیشتر شركتهای سازمانهای كشور در زمینه سیستم هـــای اطلاعاتی دارای نقایص و كاستی های فراوانند لذا برای ترمیم یا ایجاد آنها سرمایه گذاری های وسیع موردنیاز است؛ استفاده و به كارگیری فناوری اطلاعات در سازمانها برای باقی ماندن در عرصه رقابت (سطح جهان) یا كاهش هزینه ها و رضایت مشتری الزامی است؛ صنایع كشور ما برای رقابت در عرصه جهانی نیازمند همكاری با یكدیگر برای ورود به این بازارها و رقابت دراین بازارها هستند؛قدرت رقابت صنایع كشور در بازارهای جهانی با معیارها و استانداردهای سازمانی كنونی بسیار ضعیف خواهدبود؛هزینه ها در زنجیره عرضه صنایع داخلی به نسبت استانداردهای جهانی بسیار بالاست؛ رضایت مشتریان عامل بالقوه ای در سودآوری سازمانی است و صنایع ما در كسب رضایت مشتریان با مشكل مواجه اند (قیمت وكیفیت و....)؛در سالهای اخیر صنعت قطعه سازی و تامین از داخل صنایع كشور رونق یافته و بالطبع تعداد تامین كنندگان افزایش یافته. مدیریت مناسب وارتباطات سریع با این تامین كنندگان می تواند تاثیر بسزایی دركاهش هزینه و افزایش كیفیت ایفا كند؛اغلب سازمانهای ما با بازار انبوه و مازاد تقاضا روبرو هستند؛صنایع كشور باید به سمت شیوه های نوین مدیریت و تولیدگام بردارند تا در زمینه افزایش كیفیت و كاهش قیمت و افزایش تیراژ دست یابند.
توصیفاتی كه ازكاربردهای فناوری اطلاعات در زنجیره ارزش سازمانها بیان شد هركدام به طور بــــــــالقوه پاسخی برای پیش فرضهای ذكر شده درپی دارد. حال باید دید كه كدام كاربردها و برای رفع چه مشكل یا ترفیع كدام مزیت مناسب و معتبر است. به دلیل محدودیت منابع. صنایع داخل كشور باید اولویت و اثربخشی هریك از این كاربردها را شناخته وبرنامه ای جامع در راستای استفاده از فناوری اطلاعات در رفع ضعفها و ایجاد توانمندیهای خویش تدوین كنند. درحقیقت تدوین استراتژی فناوری اطلاعات برای این سازمانها ضرورتی حیاتی به شمار می آید. و به گمان ما پیش از آنكه صنعت كشور به اجبار روی بدین سو نهد بهتر آن است كه آگاهانه و به سرعت درجهت تقویت و تبیین بنیانهای فعالیت خویش برمبنای فناوری اطلاعات همت گمارد كه بی گمان نتایج مثبتی درپی خواهد داشت.
همان طور كه ذكر شد كاربرد فناوری اطلاعات درسازمانها و به ویژه صنایع جهان، امری بــــــدیهی وضروری شده است. تصمیم گیری درمورد استقراركاربردهای فناوری اطلاعات به دلیل حساسیت، هزینه های بالا و ریسك مـــــــوفقیت آن ازجمله تصمیم گیریهای حساس است كه پیش از اقدام، می باید تمامی جوانب را درنظر داشت و اطلاعات لازم را جمع آوری و تحلیل كرد تا بتوان توجیه اقتصادی و سازمانی آن را سنجید. از آنجا كه نگارندگان به این اطلاعات دسترسی نداشته و اصولاً هدف ما نیز تنها ارائه دیدگاههای كلی برای كمك به تدوین استراتژی های سازمانهای كشور در این زمینه است لذا براساس مطالعات و آشنایی كه با این مقوله داشته ایم و باتوجه به موارد ذكر شده در طول این نوشتار بر این باوریم كه:
▪ سازمانها و صنایع كشور باید هرچه زودتر به سمت استفاده وسیع و برنامه ریزی شده از فناوری اطلاعات در فعالیتهای خویش اقدام ورزند؛
▪ این حركت باید برنامه ریزی شده، سریع و با تدوین استراتژی فناوری اطلاعات شركت آغاز گردد؛
▪ رویكرد و سلسله مراتب حركتی توسعه كاربری های فناوری اطلاعات در این سازمانها باید از سلسله مراتب ذیل پیروی كند:
▪ توسعه و تدارك زیرساختهای موردنیاز؛
▪ منابع انسانی و مهارتهای موردنیاز؛
▪ مهندسی مجدد فرایندها؛
▪ سخت افزار و سیستم مدیریت پایگاه داده؛
▪ شبكه های ارتباطات الكترونیكی درون و برون سازمانی؛
مقدمات سازمانی (برنامه ریزی، ساختار سازمانی، افزایش قابلیتها و مهارت های مدیریتی و انسانی و...).
▪ ایجاد سیستم های اطلاعاتی یكپارچه درون سازمانی (سیستم های تولید و خدمات، تداركات، بازاریابی و فروش، مالی و...)
▪ استقرار سیستم های كاربردی پیشرفته(...crm, scm, ios,)
▪ حركت به سوی كسب وكار الكترونیك.
● نتیجه گیری
صنایع كشور با محدودیتها و مشكلات عدیده ای دست به گریبانند. این صنایع برای حل این معضلات وقابلیت رقابت در عرصه جهانی نیازمند تحولات وسیع و سریع هستند. فناوری اطلاعات به عنوان ابزاری تحول آفرین دارای كاربردهای مختلفی در هریك از مراحل زنجیره ارزش و عرضه سازمانهاست. این كاربردها در صورت استفاده برنامه ریزی شده و مناسب می توانند به سوالهای فراروی صنایع كشور پاسخ دهند. حركت به سوی توسعه این كاربردها باید برنامه ریزی شده و برپایه استراتژی های آگاهانه در حوزه فناوری اطلاعات باشد. حركت به سوی این فناوری جبریست كه بهتراست به اختیار به سوی آن گام نهاد.