● شما از محیط کار خود راضی هستید؟ بله- خیر- چرا؟
برخی از ما سال هاست که در یک اداره، فروشگاه، وزارتخانه یا مؤسسه مشغول به کار هستیم و بیشتر وقت مفید و مطلوب خود را در آنجا سپری می کنیم. اما هنوز آنطور که باید و شاید دل به کار نمی دهیم و از انجام بسیاری از کارهای روزمره لذت نمی بریم و به هر طریق ممکن از بار بیشتر مسئولیت های خود، شانه خالی می کنیم. شما می توانید تصویر آن کارمندی که صبح ها با عجله و غرغر کردن از خواب بیدار می شود و با چهره ای عبوس و درهم رفته و البته با یک ساعت تأخیر به محل کار خود می رسد را در ذهنتان به خوبی مجسم کنید. این کارمند عصبانی، وقتی به اداره می رسد با چهره ای درهم، ژولیده و نامرتب به استقبال ارباب رجوع می رود و البته بعد از هر ۴۵ دقیقه کار به خود یک استراحت نیم ساعته می دهد و بیشتر وقت خود را به حرف زدن با تلفن و دیگر همکاران می گذراند!
درحقیقت این تصویر ناخوشایند سازمان ناموفقی است که کارمندان را به حال خود رها کرده است.
مدیریت افراد کار پیچیده ای است، نیروی کار به شکلی نامحسوس در حال رشد است و دفاتر کار چهره ای مجازی پیدا کرده اند. افراد از نظر اخلاقی و احساسی تعهد کمتری به سازمان خود دارند. به طوری که امروزه اداره یک سازمان موفق، دشوار و رقابتی شده است. با وجود این بهترین راه ایجاد انگیزه و علاقه در کارمندان و افزایش روحیه کار در میان آن ها چیست؟
● تعیین اهداف مشخص برای ایجاد انگیزه در کارمندان
رضایت شغلی یکی از عوامل مهم در رضایت از زندگی است و همه رفتارها و روابط انسان به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم از چگونگی اشتغال او متأثر است. سن بالا، سطح درآمد، سطح شغل، تخصص گرایی و مشارکت در تصمیم گیری ازجمله عواملی هستند که با رضایت شغلی افراد ارتباط تنگاتنگی دارند. از رضایت شغلی کارکنان می توان به افزایش بهره وری، افزایش روحیه، ایجاد علاقه واقعی به کار، جو مطلوب سازمانی، تداوم همکاری فرد با سازمان و نگرش مثبت به زندگی رسید.
دکتر فریبرز حمیدی، روان شناس در این باره می گوید: «یکی از راه های مؤثر ایجاد انگیزه برای کارکنان، تنظیم و تعیین اهداف مشخص و قابل دسترس برای آنان است. این اهداف باید دارای قدرت انگیزشی باشند و با روش های مشارکتی به کارکنان فرصت داده شود که درگیر مسائل شوند و نقش فعال تری در تصمیم گیری ها داشته باشند. درحقیقت قسمتی از انگیزه ها و بهره وری در شغل به هماهنگی میان ویژگی های شغلی با توانایی ها، نیازها، علایق و ارزش های افراد بستگی دارد به طوری که این هماهنگی موجب رضایت شغلی فرد می شود.»
● رضایت کارمندان خود را به دست آورید
«میزان کارآمدی یک سازمان به مهارت و رضایت نیروی انسانی آن سازمان بستگی دارد.»
دکتر محمدباقر بیات جامعه شناس با اعلام این مطلب می گوید: «مهارت نیروی انسانی یک سازمان محصول آموزش قبل از خدمت و استمرار آن درطول خدمت است که اهمیت آن در عصر دانایی و رقابت تنگاتنگ سازمان ها کاملاً مشخص است، اما رضایت نیروی انسانی در گرو شاخصه های مهمی نظیر میزان درآمد، برخورداری از امکانات رفاهی و بهداشتی، صمیمیت محیط کار و غیره است و بدیهی است که اگر ماهرترین نیروی انسانی از حداقل رضایتمندی برخوردار نباشد، دل به انجام دقیق کارها نمی دهد. هرچقدر نیروی انسانی از خدمات سازمان خود راضی باشد به همان میزان تعلق خاطر به سازمان دارد و محل کار خود را از مهارت و توانمندی هایش بهره مند می کند. به نظر می رسد پذیرش نکته فوق در دانش مدیریتی امروز به امری بدیهی تبدیل شده است.»
وی در پاسخ به این سؤال که «چرا برخی کارمندان نسبت به کار خود بی تفاوت هستند؟» می گوید: «این قبیل کارمندان یا از مهارت لازم برخوردار نیستند و یا از محیط کار خود رضایت کافی ندارند، اما مهم ترین عامل، رضایت از محیط کار است زیرا سازمان می تواند مهارت لازم را به کارمندان خود آموزش دهد.»
به گفته این جامعه شناس، اگر در محیط کار شایسته سالاری حاکم باشد، افراد در رتبه اداری متناسب با توانمندی های خود قرار بگیرند، میزان درآمد هر فرد با مخارجش تناسب داشته باشد، جو صمیمیت و ارتباط مناسب با مدیر برقرار باشد و سلسله مراتب اداری نیز به درستی رعایت شود، میزان رضایتمندی کارمندان تا حدزیادی افزایش پیدامی کند.
● مدیر ناموفق چه کسی است؟
«برخی مدیران ارشد یک مجموعه اداری، تعریف دقیق و مشخصی از خوبی و بدی کارمندان ندارند و بیشتر براساس شنیده های افراد قضاوت می کنند، به طوری که نقل قول ها، حسادت ها و تخریب شخصیتی افراد به راحتی روحیات مدیر را تحت تأثیر قرار می دهد.»
بیات با بیان این مطلب تأکید می کند: «در حال حاضر این رفتار غلط به صورت یک بیماری مسری در بیشتر سازمان ها دیده می شود و کارکرد مثبت پیدا کرده است تا جایی که افراد به جای مهارت آموزی در کار، به تخریب (زیرآبزنی) همکاران می پردازند و از این راه نیز منتفع می شوند!»
وی ادامه می دهد: «مدیر موفق کسی است که در وهله اول کارآمدی و توانمندی خود را به کارمندان ثابت کرده باشد و آنها نیز به خوبی او را در جایگاه مدیریت پذیرفته اند. در حقیقت مدیران موفق هم به افراد توجه دارند و هم به کیفیت کار. آنها با کنار گذاشتن مدیریت دستوری و تخریبی، بر ضوابط و توانمندی ها تأکید می کنند. این مدیران، کارمندان را بخش مهمی از سازمان خود می دانند و به دنبال یافتن راه هایی برای افزایش روحیه کار، انگیزه و علاقه در آنها هستند و آنان را ترغیب می کنند تا کار خود را به نحو مطلوب انجام دهند.»
● در شادی و غم کارمندان خود شریک باشید
امروزه کارکنان از اطلاعات و مهارت های قابل قبولی برخوردارند و در قالب گروه های مختلف با ارزش ها، نیازها، تمایلات و توقعات متنوع کار می کنند، بر همین اساس مدیریت و تشویق آنها، نیازمند شیوه های جدید و متنوعی است.
دکتر بیات در این باره معتقد است: «مهمترین عامل تشویقی در کارکنان یک اداره، توجه به علاقه و روحیات آنهاست زیرا روحیه بی توجهی به دیگران موجب کاهش انگیزه و علاقه افراد می شود.»
وی می افزاید: «مدیران یک مجموعه پویا و توانمند، برای همه کارکنان خود ارزش و احترام بالایی قائل هستند به طوری که در شادی، غم و ناکامی آنها شریک می شوند.»
این جامعه شناس معتقد است: «سیستم اداری همچون بدن انسان نیازمند تشویق و تنبیه است، برای مثال وقتی شما چند روز از خوردن غذاهای چرب پرهیز می کنید تا مدت ها احساس شادابی می کنید، در حقیقت این پاداش بدن شما به خاطر انجام کار خوب است.»
● پاداش های معنوی را بیشتر کنید
برخی کارشناسان معتقدند که تشویق های مالی می تواند در کوتاه مدت بر عملکرد کارکنان تأثیر مثبت داشته باشد، اما در بلندمدت تأثیر منفی می گذارد.
بیات می گوید: «ممکن است پول بر رفتارها تأثیر بگذارد اما جایگزینی برای انگیزه نیست، افراد نیازمند آن هستند که پذیرفته شوند و از کار خود احساس رضایت کنند، بنابراین بیشتر مدیران هوشمند ترجیح می دهند تا به طور غیرمستقیم از پاداش مالی برای افزایش بهره وری کارمندان استفاده کنند و البته سعی می کنند با صمیمیت و ایجاد جو دوستانه، روحیه آنها را بالا ببرند.»
واقعیت آن است که انجام کار و بهره وری بیشتر از محیط کار نیازمند هوشمندی مدیران، مشارکت و تعهد همه جانبه کارکنان است. امروزه در محیط کار، کارمندان نیازمند احترام و تأیید بیشتر هستند تا احساس مسئولیت بیشتری کنند و از انگیزه کافی برخوردار باشند. مدیران هم به دنبال راهکاری مناسب برای افزایش بهره وری سازمان خود هستند، بنابراین باید هدف مشترک مدیر و کارکنان، یافتن راه حلی جدید برای رضایت بیشتر هر ۲ گروه باشد تا نسبت به انجام آن احساس بیهودگی نکنند.
