-
سهام با نام
سهام را ميتوان به اعتبارات مختلفي تقسيم بندي كرد. از لحاظ شكلي سهام را به دو دسته سهام با نام و سهام بي نام ميتوان تقسيم كرد. در تبصره[1] ماده 24 لايحه قانوني 1347 قانونگذار تقسيم فوق را ذكر كرده است، اما به دليل واضح بودن تعريف سهام با نام و بي نام در عرف، آنها را تعريف نكرده است.
سهام با نام، سهامي است كه در ورقه راجع به آن، نام صاحب سهام قيد شده و يا در دفتر ثبت سهام شركت، ثبت شده است.[2] بنابراين سهام با نام سندي است كه نام دارنده و يا عبارت «با نام» در آن قيد شده باشد.
مزايا سهام با نام:
مزاياي سهام با نام گوناگون است؛ براي مثال اگر شركتي بخواهد از هويت تمام سهامداران خود آگاه باشد امري كه موجب تسهيل ارتباط شركت با صاحب سهم مي‌شود و معلوم مي‌كند تقسيم سرمايه چگونه است و قدرت تصميم گيري در اختيار چه كساني است، سهام با نام صادر مي‌كند. همچنين سهام با نام وسيله خوبي براي مقامات دارايي است، تا درآمد صاحبان سهام را دريابند و محاسبه كنند.
در لايحه قانوني 1347 قاعده عامي كه، شركتها ملزم به استفاده از سهام با نام شوند وجود ندارد. بااین حال در برخي از قوانين متفرقه مانند ماده 3 قانون صندوق ضمانت صادرات ايران[3] براي بعضي از شركتهاي سهامي، صدور سهام بي نام ممنوع است. همچنين اغلب شركتهاي دولتي به موجب اساسنامه يا قانون تاسيس آنها، سهامشان با نام و غير قابل انتقال مي‌باشد.
شرايط شكلي انتقال
انتقال سهام با نام، تابع شرايط شكلي است كه در ماده 40 لايحه قانوني 1347 بيان شده است: (انتقال سهام با نام بايد در دفتر سهام شركت به ثبت برسد و انتقال دهنده يا وكيل و يا نماينده قانوني او بايد انتقال را در دفتر مذبور امضاء كنند. در موردي كه تمام مبلغ اسمي سهام پرداخت نشده است، نشاني كامل انتقال گيرنده نيز در دفتر ثبت شركتها قيد و به امضاي انتقال گيرنده و يا وكيل و يا نمايند قانوني او رسيده و از نظر اجرايي تعهدات ناشي از نقل و انتقال سهم معتبر خواهد بود... هر انتقالي كه بدون رعايت شرايط فوق به عمل آيد از نظر شركت و شخص ثالث فاقد اعتبار است.) ضمانت اجرايي اين ماده بند آخر آن است كه به موجب آن نقل و انتقال بدون رعايت اين شرايط شكلي براي شركت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار مي‌باشد، اما براي انتقال دهنده و انتقال گيرنده معتبر است؛ چون به موجب قرار داد، بين اين دو شخص، اين انتقال صورت گرفته است و قانون هم اعتبار قرارداد را به رسميت شناخته و در اين ماده نيز از چنين قراردادي سلب اعتبار نشده است.
شرايط ديگر نقل و انتقال سهام با نام. علاوه بر رعايت ماده 40 لايحه قانوني براي اعتبار اين نقل و انتقال رعايت مواد 1287 تا 1290 قانون مدني و ماده 5 طرح اصلاح آيين نامه ثبت شركتها مصوب 12/6/1340 ضروري به نظر مي‌رسد.[4]
بنابراين حصول شرايط ذيل الزامي مي‌باشد:
1. دفتر ثبت شركت، دفتر رسمي بوده و مندرجات آن نسبت به شركت و اشخاص ثالث نيز اعتبار قانوني دارد.
2. براي رسميت نقل و انتقال سهام با اسم شركت، رعايت تشريفات ثبت و امضاي نقل و انتقال در دفتر ثبت سهام شركت و دفتر ثبت شركتها، قانونا ضروري است.
3. چنانچه نقل و انتقال سهام با نام شركت، وكالتا يا به نمايندگي صورت گيرد، بايد سند وكالت رسمي با نمايندگي قانوني ارائه و شماره ثبت اسناد مذكور در دفتر ثبت سهام شركت، منعكس شود.
4. اعتبار مندرجات دفتر ثبت شركتها به منزله سند رسمي است.
5. انتقال با نام سهام شركت، بدون رعايت شرايط قانوني فوق، از نظر شركت و اشخاص ثالث فاقد اعتبار است.
تبديل سهام:
براي تبديل سهام دو راه وجود دارد؛
الف. شيوه تغيير سهام در اساسنامه شركت پيش بيني شده باشد.
ب. در مجمع عمومي فوق العاده سهامداران به آن راي داده باشند.
در هر حال شرايطي كه قانون تجارت براي تبديل سهام در مواد 47 لغايت 49 لايحه قانوني سال 1347 پيش بيني كرده است بايد رعايت شود وگرنه اقدامات شركت معتبر نخواهد بود.
نویسنده : رضا پيراني
[1] . ستوده، تهراني، حسن؛ حقوق تجارت، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، سال 1347، ج دوم، ص 50
[2] . اسكيني، ربيعا؛ حقوق تجارت: شركتهاي تجاري، تهران، انتشارات سمت، سال 1385، چاپ نهم، ج دوم، ص 70
[3] . افتخاري، جواد؛ حقوق، تجارت 2:شركتهاي تجاري، تهران، انتشارات، ققنوس، سال 1384، چاپ دوم، ص 95
[4] . خزايي، حسين؛ حقوق تجارت: شرکتهاي تجاري، تهران، انتشارات نشر قانون، سال 1385، چاپ اول، ج دوم، ص 151.
