چشم‌اندازی بر طراحی وب‌سایت‌های جذاب برای کودکان و نوجوانان
اينترنت از آغازين روزهاي تولدش، به جاذبه‌اي ويژه براي كودكان و نوجوانان تبديل شده است و استفاده از وب‌سایت‌‌ها به عنوان یک محمل اطلاعاتی، به سرعت در حال گسترش است. در کشور ما نیز وب‌سایت‌‌هایی برای استفاده کودکان و نوجوانان ایجاد شده‌اند؛ اما متأسفانه در این وب‌سایت‌‌ها آنقدر که به محتوا توجه می‌شود، به طراحی ظاهری توجه نمی‌شود.
در این مقاله سعی شده است؛ ویژگی‌‌هایی که سبب جذابیت وب‌سایت‌های کودکان و نوجوانان می‌گردند، تعیین شود؛ تا کمکی باشد به طراحان این‌گونه وب‌سایت‌‌ها جهت طراحی فضایی جذاب و قابل استفاده برای کودکان و نوجوانان.
کودکان و نوجوانان: اینترنت
امروزه اینترنت با تمامی ویژگی‌‌ها و جذابیت‌ها، وسعت و گستردگی روزانه و تنوع اطلاعاتی و بسیاری موارد دیگر توانسته خود را به عنوان معتبرترین و روزآمدترین منبع اطلاعاتی در دسترس همگان قرار دهد. نوع سازماندهی اطلاعات، تعریف پیوندهای فرامتنی، امکان استفاده از جست‌وجو و مرور، میزان تعامل با کاربر و کاربر‌مدار بودن، سرعت بارگذاری اطلاعات، قابل فهم و ساختارمند بودن صفحات وب، دسترس‌پذیری به اطلاعات را سهولت بخشیده و موجب جذب کاربران می‌شوند.
امروزه استفاده از اينترنت و پايگاه‌هاي موجود در آن، رو به افزايش است و هر كدام با بهره‌گیری از جذابيت‌هاي گرافيكي و اطلاعاتی جديد سعي دارند تا توجه كاربران را به خود معطوف دارند. اين مسأله به خصوص در پايگاه‌هاي كودك و نوجوان به خوبي نمايان است. اينترنت از آغازين روزهاي تولدش، به جاذبه‌اي ويژه براي كودكان، نوجوانان و جوانان تبديل شده است، چنان‌که تحقيقات به عمل آمده در مورد استفاده این قشر از اينترنت و رایانه، از رشد روزافزون اين پديده در اين سنين حكايت مى‌كند.
در چند سال اخير رایانه و اينترنت به تدريج تا حدي جاي دیگر رسانه‌های دیداری و شنیداری را گرفته است و احتمال مي‌رود كه در آينده‌اي نزديك نقش عمده‌تري از دیگر رسانه‌ها را در زندگي كودكان و نوجوانان ایفا کند. استقبال گسترده از اينترنت را مى‌توان در سرعت و امكان استفاده راحت از اين وسيله ارتباطى جست‌وجو كرد. تحقيقات صورت گرفته در اين زمينه نشان مى‌دهد كه گسترش و انتشار اينترنت ۹ برابر سريع‌تر از راديو، ۴ برابر سريع‌تر از كامپيوترهاى شخصى و ۳ برابر سريع‌تر از تلويزيون بوده است.
پیشرفت تدریجی و کسب مهارت مطالعه را می‌توان به کمک استفاده از وب تقویت کرد. وب، منبع خوبی از داستان‌هاست که دسترسی به آن در جای دیگر امکان‌پذیر نیست. بدون تردید منبعی از داستان‌های کلاسیک، افسانه‌ها و عناوین جن و پری قدیمی، که دیگر تجدید چاپ نمی‌شوند را می‌توان در وب پیدا کرد. اينترنت، مي‌تواند فضايي گسترده براي خلاقيت كودكان و نوجوانان فراهم نمايد تا بهتر بياموزند، سرگرم شوند و با دوستان مدرسه‌اي به گفت‌وگو بنشينند و در صورت نياز مشکلات خود را با معلمان و اساتيد خويش مطرح و آن را حل نمايند.
چگونگی طراحی وب‌سایت‌های جذاب برای کودکان و نوجوانان
اینترنت با جذابیت‌های منحصربه‌فرد خود، بسیاری از کودکان و نوجوانان جامعه ما را به خود جذب کرده است. با توجه به تفاوت در نیاز‌ها و ویژگی‌های شخصیتی بین بزرگسالان و کودکان، وب‌سایت‌های ایجاد شده برای کودکان و نوجوانان باید طوری طراحی شوند که متناسب با سن و فرهنگ آنان باشند. امروزه وب‌سایت‌های زیادی به منظور رفع نیازهای روانی و اطلاعاتی کودکان و نوجوانان طراحی شده‌اند؛ ولی واقعاً چه تعداد از آنها آنقدر جذاب و برطرف‌کننده نیازهای کودکان و نوجوانان هستند که از مراجعه کودکان و نوجوانان به سایت‌های نامناسب جلوگیری نماید؟
اگر وب‌سایت‌های کودکان و نوجوانان به امکاناتی که آنان را به استفاده از وب‌سایت‌‌ها علاقه‌مند می‌کند؛ توجه نداشته باشند روزی ممکن است اصلاً دلیلی برای حضور در این وب‌سایت‌‌ها به وجود نیاید. روشن است که جذابیت وب سایت نقش مهمی در زمان ماندگاری کاربر و بالا بردن انگیزش برای اوش و جست‌وجوگری بازی می‌کند. از طرف دیگر، قابلیت استفاده از وب‌سایت، یک شرط ضروری برای بقاست.
در صورتی که استفاده از وب‌سایت مشکل باشد، وب‌سایت ناخوانا بوده و یا به سؤالات کاربران جواب ندهد، کاربران وب‌سایت را ترک می‌کنند. در طراحی وب، عناصر کارکرد، محتوا، شکل، سازمان و تعامل نقش مهمی ایفا می‌کنند. هدف یک وب‌سایت جذب کاربران می‌باشد.
قبل از ایجاد و طراحی یک وب‌سایت در وهله اول باید دانست که استفاده‌کنندگان یا به عبارت دیگر جامعه استفاده‌کننده از یک وب‌سایت چه کسانی هستند؟ بنابراین باید کاربر را در نظر گرفت و نیازهای او را مورد توجه قرار داد. طراحان علاوه بر رعایت کردن معیارهای وب‌سایت باید صفحات را طوری طراحی کنند که بیشترین بار معنایی را برای مخاطب خود داشته و بیشترین تأثیر را بر او بگذارند.
با وجود انواع وب‌سایت‌‌ها طراحان می‌توانند نوع جامعه استفاده شده را مشخص نمایند و هدف استفاده کننده را تشخیص داده و سعی در بر آوردن آن داشته باشند.
براي طراحي يك وب‌سایت، مسائل نرم‌افزاري و سخت‌افزاري، همراه با بررسي محتوا، شناسايي مخاطب، اهداف طراحي وب‌سایت و شناسايي مسائل كاربردپذيري وب‌سایت براي كاربر نهايي، مي‌تواند بر ميزان استفاده او تأثير بيشتري بگذارد. استفاده آسان از هر وب‌سایت بايد به كاربر اطمينان دهد كه امكان دسترسي به منابع عرضه شده در آن را دارد.
اگر طراحي يك وب‌سایت، چنان ضعيف باشد كه كاربر از استفاده آن منصرف شود، ديگر اهميتي ندارد كه تا چه ميزان به فراهم‌آوري اطلاعات با كيفيت توجه شده است، زيرا وب‌سایت‌هاي مربوط به كودك و نوجوان، چون مخاطبان خاصي دارند، بايد داراي تمامي عناصر و ويژگي‌هايي كه انتظار مي‌رود يك وب‌سایت داشته باشد، باشند.
يعني؛ وب‌سایتي كه در هر يك از حوزه‌هاي كودك و نوجوان طراحي شده است بايد به عناصري مانند: محتواي مطالب، تصاوير، ساختار و ديگر موارد با ظرافت بيشتري بپردازد، زيرا با كاربران خاصي در ارتباط است.
طراحی صفحات وب را از دو جنبه بسیار مهم می‌توان مورد توجه قرار داد. این دو جنبه عبارتند از:
۱. طراحی ظاهری صفحه، و به عبارتی طراحی هر آنچه که در محدوده دید کاربر قرار گرفته و عمدتاً به مسائل زیباشناختی و هنری صفحه مربوط می‌شود نظیر استفاده از تصاویر و رنگ‌ها.
۲. طراحی محتوای اطلاعاتی صفحه و به عبارتی طراحی هر آنچه که استفاده هر چه مؤثرتر و کارآمدتر کاربر از محتوای اطلاعاتی صفحه را در بردارد نظیر صفحه‌آرایی و آرایش سازگار و هماهنگ صفحات با یکدیگر و نیز استفاده از پیوندهای فرامتنی جهت راهبری در صفحه
برای مؤثر بودن صفحات وب باید موارد زیر را در نظر گرفت:
۱. صفحه‌ها به ویژه محتویات متن به سرعت بارگذاری شوند. تصویرهای بزرگ و عوامل چندرسانه‌ای بدون اینکه روی خط و با صفحه بارگذاری شوند در پرونده‌های جداگانه نگهداری شوند.
۲. فراخوانی سریع و قوی در همه صفحات به چشم بخورد که می‌تواند به ایجاد انگیزه در بازدیدکننده منجر شود.
۳. صفحه‌ها دارای شکل و رنگ استاندارد باشند.
۴. متن به صورت یک هرم واژگون نوشته می‌شود در این صورت جمله‌ها و یا پاراگراف‌های کوتاه پیام‌های کلیدی را به سرعت و قابلیت درک خوب به بازدید کننده منتقل می‌نمایند. شیوه، حالت متن، تصویرها، عوامل چندرسانه‌ای در همه صفحه‌ها به صورت یکنواخت خواهد بود.
۵. متن ارتباطی به مهم‌ترین کلمه‌ها یا جمله‌ها توجه داده و بر روی مواردی که ارتباط مهم است و یا نوع تداخل و در هم قرار گرفتن را فعال می‌سازد تأکید خواهد کرد.
۶. عوامل چندرسانه‌ای به صورت انتخابی و با توجه به توانایی و سرعت دسترسی بازدید کننده استفاده خواهد شد.
انجمن کتابداري آمريکا، در وب‌سایت خود، سياههاي از برجسته‌ترين وب‌سایت‌هاي کودکان و نوجوانان در زمينه‌هاي موضوعي مختلف تهيه کرده و با علامت‌هاي خاصي رده سني آنها را نيز تعيين کرده است. از اين معيار‌ها مي‌توان براي انتخاب مناسب‌ترين وب‌سایت‌‌ها براي کودکان و نوجوانان بهره برد. به همين منظور معيارهاي مورد استفاده و تأييد انجمن کتابداري آمريکا معرفي مي‌گردند.
