تشویق و تنبیه

تشویق و تنبیه

تشویق و تنبیه از ابزارهایى است که والدین براى تربیت کودکان به کار مى گیرند.

خانواده ها هرکدام راهکارهاى ویژه اى براى تنبیه و تشویق کودکان دارند. کارشناسان معتقدند براى رشد عاطفى و ذهنى کودک، پاداش و تنبیه لازم است.
اما بسیارى از والدین هستند که نمى دانند چه وقت کودکانشان را تشویق کنند و چه زمانى تنبیه.

عوارض تنبیه بدنى

برخى والدین تنها راه تربیت فرزندانشان را تنبیه بدنى مى دانند؛ اما باید در نظر داشت که به جاى تنبیه و اعمال خشونت فیزیکى راه هاى بهترى هم مى توان پیدا کرد. تنبیه بدنى عوارض متعددى در رفتار و روحیه کودک دارد. کارشناسان معتقدند کودکانى که تنبیه بدنى مى شوند بیشتر از سایر کودکان مضطرب و پرخاشگر هستند. آنان مى گویند براى تربیت کودکان نباید از تنبیه بدنى استفاده کرد زیرا موجب اختلالات رفتارى کودکان مى شود. کارشناسان اثرات تنبیه بدنى را بسیار تأثیرگذار در روح و شخصیت کودک مى دانند. والدین باید در نظر داشته باشند در حالى که بسیار خشمگین هستند نباید کودک را تنبیه کنند. زیرا در هنگام عصبانیت قدرت تصمیم گیرى مناسبى ندارند. تنبیه بدنى کم اثرترین و بدترین نوع تنبیه است. تنبیه بدنى مسئولیت را از دوش کودک برمى دارد. هنگامى که مى خواهید کودکى را تنبیه کنید رفتارو عمل زشتش را نکوهش کنید نه شخصیتش او را . یعنى از به کار بردن کلماتى نظیر این که «تو کى آدم مى شوى؟» یا «دیگر دوستت ندارم»، جداً خوددارى کنید. این کلمات فقط امنیت اجتماعى کودک را به خطر مى اندازد و هیچ گونه ارتباطى به رفتار یا اعمال بد کودک ندارد.

تشویق همیشه باید بجا باشد

بسیارى از کارشناسان معتقدند که اگر کودکى عمل قابل توجهى انجام داد بهتر است او را تشویق کنیم چرا که کودک تلاش مى کند تا آن کار را دوباره تکرار کند. تشویق کودک موجب رغبت و دلگرمى و نشاط و تحرکش مى شود و او را به جدیت وادار مى کند. باید توجه داشت که تشویق به سن و درک کودک و نوع عمل او بستگى دارد.
تشویق انواع مختلفى دارد. گاه به صورت دلجویى است، گاه عبارتى محبت آمیز . برخى اوقات یک نگاه توأم با لبخند و نشاط، زمانى وعده تعریف یک قصه، و گاهى دادن بسته اى کوچک مداد رنگى، شیرینى، لباس، توپ، قلم و...

اولیا و مربیان باید با توجه به سن و سطح درک بچه و اوضاع و شرایط خاص زندگى و ارزش و اهمیت کار او، نوع تشویق و میزان آن را انتخاب کنند. تشویق برخلاف تنبیه که از عوامل بازدارنده است، عاملى ترغیب کننده است که به انسان نیرو مى دهد. شخصى که تشویق مى شود از کار و زحمت خود احساس رضایت مى کند و همین رضایت خاطر است که جلو خستگى و بى میلى او را مى گیرد.

تحسین کودک موجب مى شود که اعتماد به نفس در وجودش پدید آید، استعدادهاى نهفته اش شکوفا شوند و قواى درونى اش به فعلیت برسند.
تشویق، شخصیت فرد را احیا مى کند، او را از یأس و بدبینى نجات مى دهد و به زندگى دلگرم مى کند و گاهى یک تحسین ساده، مسیر زندگى فرد را دگرگون مى سازد.
وقتى کودک تحسین شود، احساس ارزشمندى مى کند.

تشویق پاسخى است به نیاز طبیعى و روانى کودک.

وقتى کودک را تشویق مى کنیم فرصتى فراهم مى شود تا کودک به توانایى، ظرفیت و ارزشمندى هاى خود پى ببرد و در نتیجه تصویر مثبت و ارزنده اى از خود در ذهنش ایجاد شود که بعدها شکل دهنده حرمت نفس او خواهد بود.

اما مسأله مهم در تشویق کودک آن است که کودک همیشه بجا تشویق شود. تشویق بدون دقت ممکن است به صورت رشوه درآید و اعمال کودک به پاداش وابسته شود و پرتوقع و طلبکار پرورش یابد و در همه جا انتظار پاداش عملى یا معنوى داشته باشد. گاهى حتى در برابر انجام وظایف قانونى یا اجتماعى یا شرعى خود نیز توقع پاداش خواهد داشت.

تشویق و تحسین بیش از حد، کودک را به غرور و خودبینى مبتلا مى کند و در درازمدت مانع پیشرفت کودک مى شود.
علت تشویق باید مشخص باشد تا کودک بفهمد که براى چه تشویق شده است.

نفس عملکرد کودک باید تشویق شود نه شخصیت او.

تشویق باید با تقویت درونى کودک همسو باشد و در برابر کارهاى ممتاز باشد، نه به صورت دائم و براى هر کار؛ زیرا اگر چنین باشد ارزش و تأثیر تربیتى خود را از دست خواهد داد.