مباني کسب و کار الکترونيکي

خلاصه:گسترش و رشد فناوري هاي ارتباطي و اطلاعاتي و ورود آنها به عرصه سيستم هاي سازماني آثار و تبعات مثبتي در ساختار سازمان هاي بهره بردار از اين فناوري ها گذاشته است. تاثير فزاينده ابزارهاي کاربردي و علمي در فعاليت هاي مختلف سازمان به ويژه تاثير آن بر توسعه راهبردهاي اقتصادي موجب ايجاد تحول و بازنگري در رويکرد سنتي به موضوع تجارت و بازار مي شود.


در اين بين توسعه روز افزون اينترنت در کشورهاي مختلف و اتصال تعداد زيادي ازمردم جهان به شبکه جهاني اينترنت و گسترش ارتباطات الکترونيکي بين افراد و سازمان هاي مختلف از طريق دنياي مجازي اينترنت بستري مناسب و مساعد براي برقراي مراودات تجاري و اقتصادي فراهم کرده است. اين پديده نوظهور کسب و کار الکترونيکي نام دارد.
مفهوم کسب و کار الکترونيکي

كلارك[1] كسب و كار الكترونيكي[2] را واژه‌اي به معني انجام كسب و كار با استفاده از ارتباطات راه دور[3] و ابزارهاي مرتبط مي داند. او همچنين معتقد است كه تجارت الكترونيكي به معني انجام تجارت كالا و خدمات با استفاده از ارتباطات راه دور و ابزارهاي مرتبط است كه نسبت به كسب و كار الكترونيكي از مفهومي محدودتر برخوردار است. به عنوان نمونه فرآيند ثبت و صدور مجوز، نام‌نويسي دانشجويان يا اداره يك دادگاه از جمله مواردي هستند كه در مقوله كسب و كار الكترونيكي قرار مي‌گيرند و در ارتباط با تجارت الكترونيكي نمي باشند(7).

گاهي كسب و كار الكترونيكي كه شامل مفهوم وسيعتري نسبت به تجارت الكترونيكي است با فرمول ذيل نيز بيان مي‌شود(8):

EB=EC+BI+CRM+SCM+ERP

در اين فرمول:

(Electronic Business) EB به معني كسب و كار الكترونيكي،

(Electronic Commerce) EC تجارت الكترونيكي،

(Business Intelligence) BI هوشمندي سازمانی،

(Customer Relationship Management) CRM مديريت ارتباط با مشتري،

(Supply Chain Management) SCM مديريت بر زنجيره تأمين،

(Enterprise Resource Planning) ERP برنامه‌ريزي منابع شركت مي‌باشد.



به طور کلي به هر نوع استفاده از فناوري رايانه اي در جمع آوري، پردازش و ارايه اطلاعات به نحوي که منجر به پيشبرد برنامه ها و فعاليت هاي يک سازمان با اهداف تجاري و غير تجاري باشد، کسب و کار الکترونيکي مي گويند. در يک نگاه کلي مي توان گفت کسب و کار الکترونيکي عبارت است از کاربردي کردن همه سيستمهاي اطلاعاتي براي تقويت و کنترل فرآيندهاي کسب و کار. امروزه اين فرآيندها با استفاده از فناوري هاي مبتني بر وب توسعه مي يابند.

هم کاربري هاي کسب و کار الکترونيکي مي تواند به سه شاخه مختلف تقسيم بندي شود.

1- سيستم هاي کسب و کار داخلي که از طريق مواردي همچون:

برنامه ريزي منابع سازماني

درگاه اطلاعات کارمندان

مديريت کارهاي تيمي

سيستم مديريت اسناد

مديريت منابع انساني

مديريت تراکنش هاي داخلي

وغيره محقق مي گردد.

2- ارتباطات و همکاري سازماني که به وسيله مواردي از قبيل:

نامه هاي الکترونيکي

صدا نامه ها

انجمن هاي بحث

کنفرانس هاي الکترونيکي

سيستم هاي ارتباطی

ارتباطات و تعاملات دولتي

محقق مي گردد.

3- تجارت الکترونيکی که با استفاده از مواردي همچون:

سرمايه گذاري الکترونيکي

مديريت زنجيره تامين

مديريت ارتباط با مشتری

بازاريابي الکترونيکي

پردازش برخط تراکنش ها

بانکداری الکترونيکی

قابل بهره برداري مي شود.

اين گونه کاربردها مي تواند مورد استفاده افراد مختلفي همچون کاربران اينترنت، اعضای اينترانت ها و گروه خاصي از کاربران هدف در يک اکسترانت (مانند مشتريان خاص و شرکا) قرار گيرد

دلايل به کارگيری کسب و کارالکترونيکی

توسعه و کاربرد فناوري اطلاعات در کسب و کار دلايل مختلفي دارد که از جنبه هاي گوناگون قابل توجه و بررسي هستند. در ادامه به چند مورد اشاره مي شود.

1) سازمان شما بيست و چهار ساعت در روز فعاليت خواهد کرد.

به اين مفهوم که نيازي نيست شما در تعطيلات سال نو و يا مناسبت هاي ديگر فعاليت فيزيکي شرکت را ادامه دهيد. حتي اگر شما در شهري دور زندگي مي کنيد مردم تمام کشور مي توانند حتي در زماني که شرکت شما بسته است از شما خريد کنند. در هر لحظه اگر کسي بخواهد از هر گوشه دنيا در مورد شرکت شما و فعاليت هايتان اطلاعات به دست آورد بدون هيچگونه مشکلي آن را به دست خواهد آورد.

2) پايين آمدن هزينه هاي نيروي انساني

وقتي سازمان شما داراي يک وب سايت خوب و حرفه اي شد اين امکان براي شما فراهم مي شود تا محصولات و خدمات خود را بدون نياز به استخدام کارمندان زياد عرضه کنيد. شما نيازي به پرداخت و صرف هزينه هاي زياد مربوط به بيمه و پاداش حاصل از استخدام نيروهاي جديد نخواهيد داشت و اين در حالي است که شما هنوز قادر هستيد که در شرايط برابر از نظر فروش و خدمات به مشتريان فعاليت هاي خود را ادامه دهيد.

3) به دست آوردن هزاران مشتري جديد

هر کسي در هر جاي دنيا قادر خواهد بود که با مشاهده وب سايت به مشتري شما تبديل شود. در حالي که شما هزينه هاي ناچيزی را صرف کرده ايد اما تبليغات کالاهاي شما در ابعاد جهاني صورت گرفته است.

4) يک وب سايت تصوير خوبي از يک شرکت موفق و با ثبات را خلق مي کند.

اينترنت رسانه بزرگي است که به واسطه آن شما مي توانيد هر تصويري را که مي خواهيد از خودتان در ذهن مردم ايجاد کنيد. آنچه که در اين ميان در اختيار شما قرار دارد عبارتست از: طراحي يک وب سايت حرفه اي به همراه اضافه کردن محتواي مناسب. مهم نيست که شرکت شما تا چه حد کوچک است با بهره گيري از ابزار مناسب و اميد و اراده قوي شما مي توانيد آن را درست مانند يک شرکت بزرگ در دنياي وب معرفي نماييد.

5) حضور برخط و کسب سهم بازار

در اين مرحله روابط شما با رقبا مورد بررسي قرار مي گيرد. شما بايد فکر کنيد که اينترنت مانند يک کتاب اول بسيار بزرگ است. بارها و بارها مردم از وب براي خريدن اطلاعات، خدمات و يا محصولات استفاده مي کنند. اگر شما در آنجا نباشيد و رقبا حضور فعالانه داشته باشند سهم خود را در چنين بازار بزرگی از دست داده ايد.

6) جذب مشتريان ناپايدار و بالقوه

مردم زيادي دوست ندارند که از مغازه ها، بازار و هر جاي شلوغ و پر سرو صداي ديگر خريد کنند. روزي که مردم با خريد برخط آشنا شوند هرگز به مغازه ها باز نمي گردند، مگر آنکه کاملاً نياز به اين کار داشته باشند.

7) آينه تمام نماي شغل شما

اگر شما يک کارگزار با شخصيت اجتماعي، يک صاحب دفتر خريد و فروش ساختمان و يا يک متخصص سالن زيبايي باشيد مي توانيد کار خود را از طريق يک وب سايت به همه معرفي کنيد. با داشتن يک وب سايت مي توانيد هر زمان که مشتري شما تمايل داشت با فعاليت ها و پروژه هاي گذشته شما آشنا شود او را به ديدن وب سايت خود دعوت کنيد. بدون اينکه نياز به صرف هزينه و وقت زياد تري براي تهيه بروشور و يا کتابچه هاي تبليغاتي و راهنما داشته باشيد.

8) افزايش توان رقابتي

امروزه رقابت در وب به عرصه بزرگي تبديل شده است. ميليون ها سايت در وب وجود دارد و اين عدد روز به روز در حال افزايش است. سازمان ها با بهره گيري از فناوري اطلاعات مي توانند بر توان رقابتي خود در اين عرصه بيافزايند.


راه اندازي يک کسب و کار الکترونيکي

راه ‌اندازي كسب ‌و كار الکترونيکي مانند رفتن به يك سفر دور و دراز است. سفر به مكاني ناشناخته و پر از تغييرات که حتي تجربه هاي کساني که پيش از شما اين راه را رفته اند براي موفقيت در آن کافي نيست و تنها راهنمايش افکار و برنامه هاي تجاري شما است كه براي کسب و کار خود طراحي کرده ايد. با مرور طرح تجاري[1] خود مطمئن شويد كه نقشه‌ي درستي در دست داريد و اين نقشه تا رسيدن به مقصد به شما كمك مي‌كند. طرح تجاری شامل بخش های متعددی است که از آن جمله می توان به موارد زير اشاره کرد:

چشم انداز[2]: آغاز هر کسب و کاري با يك چشم انداز وسيع شروع مي‌شود.

ماموريت[3]: همه‌ي کسب و کارها، يك ماموريت دارند. ماموريت، منظور و قصد شما را در ورود به عرصه تجارت مشخص مي‌كند.

هدف[4]: هر سازمان تجاري منظور و هدف مشخصي دارد. داشتن هدف خوب، به فعاليت هاي ما معني و جهت مي دهد..

راهبرد[5]: راهبرد، مسيرها را مشخص مي‌كند و شما را درجهت هدف‌هايتان هدايت مي‌كند و سرانجام شما را به‌جايي كه مي‌خواهيد مي‌رساند.

برنامه[6]: هر کسب و کاري براي موفقيت، برنامه مي‌خواهد. برنامه، كارهايي كه درطول سفر بايد انجام شود و منابع مورد نياز را مشخص مي‌كند.

مولفه هاي کسب و کار الکترونيکی

از جمله نيازمندي هاي کسب و کار الکترونيکي مي توان به موارد زير اشاره نمود.

1- بانکداري الکترونيکي[7]

2- برنامه ريزي منابع بنگاه [8]

3- مديريت الکترونيکي روابط مشتريان[9]

4- مديريت زنجيره تامين[10]

5- هوشمندي سازماني[11]

6- تجارت [12] و بازاريابي الکترونيکي[13]