اشك مايعي است كه با فرآيند ايجاد اشك در چشمها توليد ميگردد. وظايف اشك شامل تميز كردن و شستشوي سطح چشم، ضد عفوني كردن چشمها، لغزنده كردن چشمها براي حركت آسان كره چشم و پلك ها، جلوگيري ازخشك شدن چشم ها و پلك ها ، ايجاد ارتباط ميان انسان ها، دفع مواد تجمع يافته حاصل از فرآيند پاسخ به استرس ميباشد. فقدان اشك باعث ايجاد سوزش، خارش و قرمزي در چشمها، احساس وجود شن در چشم ها، حساسيت به نور، از دست رفتن شفافيت قرنيه، ايجاد زخم در قرنيه، عفونت هاي مكرر و شديد چشم ها، خشكي چشم ها و در نهايت منجر به نابينايي مي گردد.
فيلم (پرده) اشك از سه لايه مجزا تشكيل يافته است:
1-لايه موكوس(mucous): داخلي ترين لايه فيلم اشك ميباشد. چسبناك و لزج بوده و از موسين تشكيل يافته است. اين لايه توسط سلولهاي ملتحمه و قسمت داخلي پلك ها ترشح ميشود. اين لايه قرنيه را ميپوشاند تا يك لايه آبگريز براي پخش و گسترش يكنواخت لايه آبي فراهم آيد. اين لايه فيلم اشك را روي سطح چشم مي چسباند. بدون اين لايه، فيلم اشك بصورت قطره هاي ريز در خواهد آمد.
2-لايه آبي(aqueus):آبكي بوده و 90 درصد فيلم اشك را تشكيل ميدهد. حاوي آب و ديگر مواد نظير پروتئين هاي لاكتوفرين، ليزوزيم و ليپوكالين، الكتروليت ها، آنتي اكسيدانها و برخي ويتامينها ميباشد. اين لايه عمدتا توسط غدد اشكي ترشح ميشود. وظايف اين لايه شامل: اكسيژن رساني به سطح چشم، مبارزه با عفونت توسط آنتي بيوتيك هاي طبيعي (ليزوزيم و لاكتوفرين)، صاف كردن سطح چشم، شستن چشمها ازسلولهاي مرده، گردوغبار، مواد محرك و حساسيت زا است.
3-لايه (چربي) ليپيد(lipid): اين لايه روغني است و خارجي ترين لايه فيلم اشك را تشكيل ميدهد. اين لايه توسط غدد ميبومين(meibomian) كه در لبه پلك ها ي فوقاني و تحتاني واقع ميباشند ترشح ميشود. اين لايه با ايجاد يك حايل آبگريز از تبخير لايه اصلي فيلم اشك (لايه آبي) جلوگيري ميكند. وظايف ديگر اين لايه شامل: افزايش كشش سطحي و جلوگيري از سر ريز شدن اشك از پلك ها و لغزنده كردن چشم و تسهيل عمل بازو بسته كردن پلك ها ميباشد.
غدد اشكي(lacrimal glands):
غدد اشكي در گوشه خارجي چشمها و پشت پلك هاي فوقاني قرار گرفته اند. غدد اشكي هر كدام به اندازه يك بادام بوده و 2 سانتي متر طول دارند. مايع اشكي از طريق 6-12 مجاري كوچك ترشحي به فضاي ميان چشم و پلك فوقاني وارد ميگردد. با هر بار باز و بسته كردن چشم ها اشك ازمجاري ترشحي غدد اشكي مكيده شده و به سمت مجراي اشكي-بيني كه به صورت دو سوراخ بسيار ريز در گوشه داخلي چشمها قرار گرفته هدايت ميگردد. در انتها اشك به كيسه اشك و سپس به حفره بيني مي ريزد. به همين علت است كه هنگام گريه كردن ممكن است دچار آبريزش بيني گرديد.
انواع اشك:
1-اشك پايه (basal tears): درچشمان پستانداران سالم قرنيه پيوسته (24 ساعته) توسط اشك هاي پايه خيس و تغذيه ميگردد. اين اشك باعث لغزنده شدن چشم ها و شستشوي چشمها از ذرات خارجي ميگردد. مايع اشك حاوي آب+موسين+چربي ها+ليزوزيم+لاكتوفرين+ليپوك �لين+ايمنوگلوبولين ها+گلوكز+سديم كلرايد+كلرايد پتاسيم+آنتي اكسيدان ها+برخي ويتامينها ميباشد.
2-اشك رفلكس(reflex tears):هر چزي كه باعث تحريك و يا خشك شدن چشم شود، ميتواند توليد اين نوع اشك را افزايش دهد.اين نوع اشك بطورغيرارادي و در پاسخ به مواد محرك چشم نظير ذرات خارجي،گردوغبار،آلرژن ها،پاتوژن ها و مواد محرك ديگري همچون بخارات پياز،گاز اشك آور و افشانه فلفل ترشح ميگردد.اين اشك ها سعي ميكنند تا مواد محرك و آزاردهنده را از چشم ها پاك كنند.باد شديد و نور شديد خورشيد نيز ميتواند باعث توليد اشك رفلكس گردند.اين اشك بيشتر آبكي بوده و از ليزوزويم و ايمنوگلوبولين بيشتري برخورداراست.
3-اشك احساسي و يا گريه(emotional tears/crying): اين اشك هنگام احساساتي شدن انسان ها (استرس هيجاني ) و يا احساس درد فيزيكي ترشح ميگردد. آغازگرهاي هيجاني اين نوع اشك معمولا خشم، اندوه، شادي، ترس، شوخ طبعي و ناكامي ميباشند. تركيبات شيميايي اين نوع اشك با تركيبات دو اشك قبلي متفاوت است. اشك احساسي حاوي هورمونها و پروتئين هاي بيشتري ميباشد. اين اشك حاوي هورمونهاي پرولاكتين، هورمون رشد، آدرنوكورتيكوتروپين، آندروفين و فلز منگنز ميباشد.
نكات جالب درباره اشك و گريه :
1-به غير از انسانها برخي معتقدند فيل ها و گوريل ها نيز ميتوانند گريه كنند اما نه به پيچيدگي گريه انسانها. حيوانات ديگر اغلب هنگام درد كشيدن، وارد شدن اجسام خارجي در چشمها و يا خشك شدن چشمها دچار اشك ريزش ميشوند. حيوانات (به ويژه نوزادان آنها) بصورت آوايي و مانند نوزادان تازه متولد شده گريه ميكنند بدون توليد اشك.
2-غدد اشكي روزانه در حدود 2 قاشق پر چايخوري اشك توليد ميكنند.
3-هر پلك زدن (باز و بسته كردن چشم) در حدود 100-150 ميلي ثانيه بطول مي انجامد. انسانها بطور متوسط هر 2 تا 10 ثانيه يكبار و 10 بار در دقيقه پلك ميزنند.
4-شور بودن اشك عمدتا به علت وجود كلرايد سديم و پتاسيم در اشك ميباشد. ميزان نمك موجود در اشك با ميزان نمك پلاسماي خون برابراست.
5-از آنجايي كه جنين نيز در درون رحم قادر به گريه كردن است بنابراين گريه كردن نميتواند يك رفتارآموختني باشد. اما فرهنگ، سن، جنسيت، فرآيند اجتماعي شدن، شخصيت، روابط و بافت اجتماعي همگي ميتوانند در شكل بيان گريه تعيين كننده باشند.
6-PH اشك اندكي قليايي و خود اشك ترش و شور مزه ميباشد.
7-سرفه شديد، استفراغ، احتقان بيني، آلرژي بيني، التهاب يا عفونت بيني و يا چشم و اختلالات عصبي نيز ميتواند باعث اشك ريزش گردند.
8-گريه كردن در برخي فرهنگها عملي كودكانه و غير موقر محسوب شده و گريستن در انظارعمومي تقبيح ميگردد.
9-علت اشك ريزش هنگام خميازه كشيدن و يا خنديدن وارد شدن فشار به غدد و كيسه اشكي ميباشد. علت ديگر آن ميتواند اين مسئله باشد كه غدد اشكي تحت كنترل سيستم عصبي خود مختار ميباشند. اين سيستم عصبي تمام كاركردهاي غيرارادي را كنترل مي كند. هنگامي كه اين اعصاب تحريك ميشوند (هنگام خميازه) غدد اشكي نيز اندكي تحريك ميگردند.
10-بسياري از افراد به علت مبتلا بودن به خشكي چشم قادر به گريه كردن نميباشند. اما دراختلال ديگري كه در پي آسيب به مغزايجاد ميگردد فرد مبتلا ممكن است بطور مداوم براي ساعتها بدون علت گريه كند.
11-علت سوزش و اشك ريزش چشمها هنگام خرد كردن پياز به علت وجود آنزيمها و آمينو اسيد سولفوكسايد موجود در سلولهاي پياز ميباشد. آمينو اسيد سولفوكسايد توسط آنزيمهاي پياز به سولفينيك اسيد تبديل ميشود، كه بسيار ناپايدار بوده و فورا به گازي فرار تبديل ميگردد. هنگامي كه اين گاز با آب درون چشم (اشك) تركيب ميگردد توليد اسيد سولفوريك ملايمي را ميكند كه باعث سوزش و اشك ريزش ميشود. با افزايش توليد اشك بدن سعي ميكند تا اسيد سولفوريك را رقيق و از چشمها بشويد. براي جلوگيري از سوزش و اشك ريزش چشمها هنگام خرد كردن پياز به توصيه هاي زير عمل كنيد:
* دستان خود وپياز را قبل از خرد كردن با آب خيس كنيد تا گاز متصاعد شده با، آب روي دستها و پياز واكنش نشان دهد نه با اشك چشمها.
* تنها با دهان خود تنفس كنيد. عمل دم گازها را به درون ريه كشانده و عمل بازدم نيز باعث پراكنده شدن گاز ميشود.
* از چاقوي تيز براي بريدن و خرد كردن پياز استفاده كنيد تا سلولهاي كمتري در پياز دچار پارگي شوند.
* قبل از خرد كردن پياز آن را نيم ساعت درون يخچال قرار دهيد. چراكه كاهش دما فعاليت آنزيمهاي پياز و انتشار گاز را كاهش ميدهد.
علل گريه كردن:
1-نوزادان از گريه به عنوان ابزار بقا استفاده ميكنند. گريه كودكان يك وسيله ارتباطي با مادر بوده و از طريق آن طلب كمك ميكنند. علل اصلي گريه نوزادان گرسنگي، پوشك خيس، كثيف و يا نامناسب، نياز به تماس بدني و نوازش، درد ناشي از گاز معده و روده، سرما و گرماي شديد، كسالت و بي حوصلگي، استرس، محيط پر ازدحام، درد و جلب توجه ميباشد.
2-علل گريه در افراد بزرگسال عمدتا شامل غم و اندوه(49%)، شادي و خوشي(21%)، خشم(10%)، همدردي(7%)، اضطراب(5%) و ترس(4%) ميباشد.
3-انسان ها براي تحت تاثير قرار دادن و برانگيختن احساسات و ترحم ديگران نيز متوسل به گريه ميشوند.
فوايد گريه كردن:
1-هنگامي كه ما دچار استرس هيجاني مي شويم، مغز وبدن ما شروع به توليد تركيبات شيميايي و هورمونهاي خاصي ميكند. گريه كردن كمك ميكند تا اين تركيبات شيميايي زائد كه نيازي به آنها نيست از بدن حذف گردند.
2-اشكهاي احساسي در واقع مواد سمي اي كه در پي استرس هيجاني در خون تجمع مي يابند را از بدن دفع ميكند.
3-اشكهاي احساسي سطح منگنز بدن را كاهش ميدهند. اين مواد معدني بروي خلق و خو تاثير مستقيم ميگذارد. غلظت منگنز اشك احساسي 30 برابر بيشتر از منگنز موجود در سرم خون است.
4-اشك احساسي نسبت به اشك پايه و رفلكس حاوي 24 درصد پروتئين آلبومين بيشتري ميباشد.
5-گريه مانند ادرار و تعريق باعث حذف مواد سمي و محصولات زائد بدن ميشود.
6-گريه يك مكانيسم رايگان، طبيعي و قدرتمند براي كنار آمدن با درد، استرس و اندوه ميباشد.
7- هورمونهايي كه پس از استرس در بدن انباشته ميشوند به حد سطح سمي رسيده و باعث تضعيف سيستم ايمني بدن و ديگر فرآيندهاي بيولوژيكي ميشوند. اشك هاي احساسي به عنوان دريچه اطمينان براي قلب عمل ميكنند.
8-تركيباتي كه حين استرس در بدن تجمع مي يابد با اشك خارج ميگردند. همين امر باعث كاهش استرس ميگردد. اين مواد شامل آندورفين (lucine-enkephaline)، كه در كنترل درد موثر است، پرولاكتين كه در تنظيم توليد شير نقش دارد، و آدرنوكورتيكوتروپين (ACTH) كه يك نشانگر مهم استرس است، ميباشند. سركوب گريه و اشك باعث افزايش استرس ميگردد.
9-نه تنها گريه باعث ارتقاي سطح سلامتي فرد ميشود بلكه در افزايش حس تعلق در گروه نيز تاثير گذاربوده و موجب افزايش حضور و دخالت ديگران در تامين رفاه فرد ميشود. اشك ها يك روش موثر در ايجاد ارتباط بوده و در برانگيختن حس همدردي و دلسوزي سريعتر ازهر ابزار ديگري عمل ميكنند. گريه بطور موثري بازگو كننده آنست كه شما در مورد يك دلمشغولي خاص صادق و بي ريا بوده و در كنار آمدن با آن مشكل مضطرب ميباشيد.
10-گريه عملي طبيعي، سالم و شفا بخش است.
11-گريه در كاهش و جلوگيري از بيماريهاي مرتبط با استرس موثر ميباشد.
12-خنده و گريه دو ابزار كارآمد دركاهش استرس و رهايي ازاحساسات منفي ميباشند.
13-هنگامي كه گريه سركوب ميشود، هيجانات رها نمي شوند و خصايص شخصيتي مخرب همچون پرخاشگري بروز ميكنند.
14- به باور دانشمندان سركوب و امتناع از گريه كار معقولي نيست. اما برخي افراد كه پس از مورد انتقاد قرار گرفتن، مشاجره با دوستان، مواجهه با ناكاميهاي كوچك فورا شروع به گريستن ميكنند، بايد به روانشناس مراجعه كنند. چراكه معمولا علت اصلي اين نوع گريه ها اعتماد بنفس پايين و يا مشكلات رواني مزمن در فرد بوده و بايستي فرد تحت درمان قرار گيرد.
15-انسان ها پس از گريه كردن از لحاظ جسمي و رواني احساس بهتري ميكنند و در واقع سبك و خالي ميشوند. (به علت دفع مواد انباشته شده كه توضيح داده شد)
16-گريه يك ابزار برقراري ارتباط است يك زبان جهاني براي درخواست كمك و حمايت اجتماعي.
17-گريه كمك ميكند به آزاد سازي آندورفين ها به جريان خون. آندورفين ها تركيبات شيميايي اي هستند كه باعث بهبود خلق و خو و تسكين درد ميشوند.
تفاوت گريه در مردان و زنان:
1-زنان 4 تا 5 برابر بيشتر از مردان گريه ميكنند.5.4 بار در ماه.
2-دختران وپسران تا قبل از بلوغ به يك ميزان گريه ميكنند، چراكه ترشح هورمون پرولاكتين كه باعث تحريك توليد اشك ميشود به يك ميزان در هر دو جنس توليد ميشود.
3-پس از بلوغ ميزان ترشح پرولاكتين كه در توليد و تناوب گريه موثر است در زنان 60 درصد بيشتر از مردان ميشود.
4- غدد اشكي مردان از لحاظ ساختاري متفاوت و كوچكتر از غدد اشكي زنان ميباشد. شايد يكي از دلايل بيشتر گريه كردن زنان نيزهمين مسئله باشد. مردان و زنان نميتوانند يكديگر را بخاطر چگونه گريه كردنشان مورد سرزنش قرار دهند.
5-يكي ديگر از علل بيشتر گريه كردن زنان باورهاي فرهنگي ميباشند، كه اجتماع گريه كردن زنان را بيشتر مورد پذيرش قرار ميدهد.
6-مردان آرام، بدون صدا و با اندكي اشك گريه ميكنند. بطوري كه معمولا كاسه چشمان آنها از اشك پر ميشود، اما بندرت اشك به گونه ها سرازير ميگردد.
7-اما زنان معمولا پر سرو صدا و با اشك هاي فراوان گريه ميكنند.
8-مردان اغلب در نتيجه احساسات مثبت و زنان پس از درگيري و مشاجره با ديگران و يا در نتيجه احساس بي كفايتي گريه ميكنند.
همچنان علت و فرآيند اشك هاي احساسي مبهم و رازآلود باقي مانده است. كماكان پرسشهاي بدون پاسخ مانده ي بسياري وجود دارند نظير: چنانچه گريه كردن به منظور كاهش استرس طراحي گرديده پس فلسفه اشك شوق و شادي چيست؟ و يا اگر گريه يك وسيله ارتباطي با ديگر همنوعان است پس چرا انسانها در خلوت وتنهايي خود نيز گريه ميكنند؟
خوش به حال دختر ها .....
