يك مادر چگونه از زمان تولد نوزادش آگاهي مي يابد؟

اين سئوال يكي از كليدي ترين سئوالات زيست شناسي پستانداران بوده و تاكنون نيز هيچ پاسخ قطعي اي براي آن يافت نشده است. دانشمنداني كه بر روي موش ها تحقيق مي كنند شواهدي به دست آورده اند كه نشان مي دهد ريه هاي تكامل يافته يك جنين، پروتئيني را آزاد مي كند كه شروع كننده فرآيند زايمان است.در صورتي كه اين نظريه درست از آب درآيد مي توان به كشف علل تولد نوزادان نارس و همچنين پيشنهاد راهكارهايي براي جلوگيري از اين مسئله اميدوار بود. قريب به ۶ تا ۱۰ درصد از كل بارداري هاي صورت گرفته به تولد نوزادان نارس ختم مي شود كه غالباً سعي مي شود با كمك مراقبت هاي ويژه پزشكي زنده نگاه داشته شوند.

ساليان سال است كه زيست شناسان توليدمثلي بر سر اين مسئله كه اين جنين است يا مادر او كه زمان تولد را كنترل مي كند، با يكديگر اختلاف نظر دارند. تحقيقات جديد صورت گرفته به سرپرستي كارول مندلسون ( C.Mendelson) از مركز پزشكي دالاس دانشگاه تگزاس مشخص ساخت كه در واقع اين جنين است كه زمان تولد را تعيين و كنترل مي كند.اين نتيجه گيري حاصل تحقيقات صورت گرفته بر روي سورفاكتانت پروتئين _ A (Sp _ A) است (Sp _ A)، ماده اي است كه ريه نوزادان تازه به دنيا آمده را در مقابل ميكروب هاي محيط محافظت مي كند.) هم دانشگاهي مندلسون، جنيفر كاندون (Condon.J) متوجه شد كه غلظت Sp _A مايع آمنيوتيك موش در انتهاي دوره بارداري به شدت افزايش مي يابد (يك دوره بارداري در جوندگان معمولاً ۱۹ روز طول مي كشد). به گفته مندلسون: «تا ۲ روز قبل از تولد معمولاً هيچ نشانه اي از وجود Sp _A در مايع آمنيوتيك ديده نمي شود اما پس از آن غلظت اين ماده در مايع آمنيوتيك به طور ناگهاني افزايش مي يابد.»

در ادامه پژوهشگران متوجه شدند كه با تزريق Sp _A به داخل مايع آمنيوتيك موش مي توان شرايط را براي يك زايمان زودرس مهيا كرد. علاوه بر اين آنها متوجه شدند با تزريق آنتي بادي اي كه Sp _A را بلوك مي كند مي توان زايمان موش را تا ۱ روز به تاخير انداخت.با مطالعات تكميلي صورت گرفته شواهدي به دست آمد كه نشان مي داد Sp _A با فعال كردن سلول هاي ايمني جنين، تولد او را به پيش مي راند. اين سلول هاي ايمني موسوم به ماكروفاژها بوده و به هنگام زايمان كيسه آمنيوتيك را ترك كرده و به سمت رحم حركت مي كنند. در رحم، اين سلول ها، پاسخ التهابي اي را موجب مي شوند كه نهايتاً منجر به بازشدن گردن رحم و آغاز انقباضات بعدي فرآيند زايمان است.

قرار است تيم تحقيقاتي مندلسون، نتايج تحقيقات خود را در خلاصه مقالات آتي آكادمي ملي علوم به چاپ برساند.از زماني كه يك نوازد نياز به نفس كشيدن را براي بقاي خود در خارج از رحم احساس مي كند ريه هايش پروتئين القاكننده زايمان را ترشح مي كنند و اين درست زماني اتفاق مي افتد كه رشد جنين كامل شده و دوران جنيني اش پايان مي يابد. پيتر ميشل (P.Mitchell) از دانشگاه آلبرتا در اين زمينه مي گويد: «اين فرضيه كاملاً منطقي است اما اين تحقيقات در ابتداي راه است و مي بايست مطالعات بيشتري در اين زمينه صورت بگيرد.»

روبرتو رومرو (R.Romero) رئيس مركز مطالعات پريناتولوژي انستيتوي ملي بهداشت كودكان و تكوين انسان معتقد است كه نتايج به دست آمده از تحقيقات صورت گرفته بر روي Sp _A كاملاً قانع كننده بوده و در واقع نشان مي هند كه اين جنين است كه زمان زايمان را كنترل مي كند. وي در ادامه مي افزايد: «قدم كليدي بعدي مي تواند اثبات اين مسئله در زنان باشد.»به عقيده ميشل، غلظت Sp _A مايع آمنيوتيك زنان طي هفته ها (نه روزها) قبل از زايمان شروع به افزايش مي كند. او معتقد است كه هم در انسان و هم در موش، مكانيسم هاي چندگانه اي وجود دارند كه زمان دقيق تولد را تعيين مي كنند.

ديگر مطالعات صورت گرفته بر روي Sp _A ممكن است پرده از اين راز بردارد كه چرا عفونت هاي زنانگي طي دوران بارداري خطر زايمان زودرس را افزايش مي دهند؟ مندلسون در اين رابطه مي گويد: «ما فكر مي كنيم باكتري ها، اثرات سورفاكتانت پروتئين را تقليد مي كنند.»