تعیین جنسیت فرزند بطور طبیعی

تعيين جنسيت جنين در گفتگو با دكتر ملك منصور اقصي متخصص بيماريهاي زنان و زايمان
▲

دكتر علي غلا‌مرضا نژاد

<پسره يا دختره؟> اين اگر اولين سئوالي نباشد كه پدر بچه از پرستار خوش خبر مي‌پرسد، قطعا دومين سوال است. بحث تعيين جنسيت جنين در ميان مردم و متخصصان، بحث داغي است. دكتر ملك منصور اقصي به پرسش‌هاي ما در همين زمينه پاسخ مي‌دهد.
آقاي دكتر، از گذشته‌هاي دور بسياري از مردم، آرزو داشته‌اند كه بتوانند جنسيت فرزندشان را خودشان تعيين كنند. براي همين از رژيم‌هاي غذايي و كارهاي سنتي خاص مثل بستن سنگ‌هاي ويژه به شكم استفاده مي‌كردند. آيا به نظر شما اين قبيل كارها در پسر يا دختر شدن نوزاد مي‌تواند تاثير داشته باشد؟
‌
همان‌طور كه شما گفتيد اين يك آرزوي ديرينه جامعه بشري و بسياري از انسان‌ها بوده است. زن و شوهرهايي هستند كه مثلا 7 تا دختر دارند و هميشه در انتظار يك پسر هستند. اينها معمولا همه اين كارها را تجربه كرده‌اند، اما بايد گفت كه هيچ‌كدام از اين كارها مبناي علمي ندارد و به نظر نمي‌رسد كه موفقيتي را در پي داشته باشد. به طور كلي براي پسر يا دختر شدن كودك نمي‌توان غذا يا روش خاصي را پيشنهاد كرد و در اصل اين كارها هيچ‌ كمكي نمي‌كنند. حتي بعضي‌ها با همين روش‌ها ادعا مي‌كردند كه به موفقيت دست يافته‌اند و اعدادي هم ارائه مي‌كردند اما علم آمار ثابت كرد كه اين آمارهاي گزارش شده غيرواقعي هستند.

و بعضي‌ها در مورد تاثير زمان مقاربت مي‌گويند...

نه، واقعيت اين است كه اينها اكثرا خرافات هستند. زمان مقاربت هم نمي‌تواند تاثير چنداني در جنسيت نوزاد داشته باشد. حداقل از نظر علمي تا حالا چنين چيزي ثابت نشده است.

پس به نظر شما هيچ‌كاري نمي‌شود براي افرادي كه تمايل دارند فرزندشان پسر يا دختر باشد انجام داد؟

چرا، در حال حاضر در دنيا كارهاي خاصي مي‌توان انجام داد و پيشرفت‌هاي خوبي انجام شده است.

مثلا چه كاري؟

مثلا باروري آزمايشگاهي يا آي.وي.اف، از نظر علمي كاملا شدني است و ما هم در ايران امكان انجام اين كار را داريم. ما در اين روش زن را تحريك مي‌كنيم تا با استفاده از برخي داروها چندين بار تخمك‌گذاري كند. بعد از آميزش، اين تخمك‌ها بارور مي‌شوند. ما پس از گذشت مدتي مي‌رويم و نمونه‌هايي از سلول‌هاي اين چند جنين را بر مي‌داريم و با تكنيك‌هاي آزمايشگاهي خاصي ، كروموزوم‌هاي آنها را مورد بررسي قرار مي‌دهيم. هر كدام از آن چند جنين را كه جنسيت مورد نظر را داشته باشند برمي‌داريم و بقيه را كنار مي‌گذاريم‌. بدين ترتيب جنسيت نوزادي كه به دنيا خواهد آمد هماني است كه مطلوب پدر و مادر است.

خب اين به شرطي است كه چند تخمك و چند جنين باشد. اگر يكي بود چطور؟

البته اين ديگر شانس مريض است كه اين يك تخمك همان جنسي را كه او مي‌خواهد داشته باشد يا خير. مثلا من همين امروز يك مريضي داشتم كه فقط يك تخمك داشت. حالا اين ديگر بستگي به شانس ‌آن پدر و مادر دارد كه آيا اين جنين همان جنسيت مطلوب آنها را داشته باشد يا خير.

يعني در حال حاضر تنها راه موجود آي.وي.اف است؟

در حال حاضر بله، اما يك تكنيك ديگر هم هست كه طي سال‌هاي اخير دارند روي آن كار مي‌كنند و فكر مي‌كنم كه 5 تا 6 سال ديگر بتوان از آن هم استفاده كرد و آن تكنيك فلوسيتومتري است. در اين تكنيك مي‌آيند اسپرم‌هاي X و‌y را از هم جدا مي‌كنند و بدين‌ترتيب مي‌توانند انتخاب كنند كه در هنگام انجام آي.وي.اف كدام جنس اسپرم را تزريق كنند. به هر حال اين تكنيك هم محدوديت‌ها و مشكلات خاصي به همراه دارد. مثلا اينكه ما مي‌گوييم اسپرم‌هاي x و y را از هم جدا مي‌كنيم، 001 در صد نيست. شايد تعداد اسپرم‌هايي كه بتوانيم جدا كنيم به ميزان كافي نباشد و مشكلات به طور كلي زياد است، اما به هر حال اميد مي‌رود كه طي چند سال آينده اين روش هم بتواند به ما كمك كند.

‌‌ آي.وي.اف را ما به طور كلي به عنوان يك روش درماني ناباروري مي‌شناسيم.آيا به نظر شما درست است خانمي را كه مي‌تواند يك باروري عادي و طبيعي داشته باشد، تنها جهت تعيين جنسيت تحت آي.وي.اف قرار داد؟

در اين مورد حرف و حديث‌ها زياد است. اساسا اين سوال مطرح است كه آيا درست است كه ما جنسيت نوزاد را تعيين بكنيم؟ بايد به اين سوال اين طور پاسخ داد كه با تعيين جنسيت مي‌توانيم جلوي‌ ابتلا ‌به ‌بيماري‌هايي نظير هموفيلي را بگيريم. اما اگر يك نفر بدون هيچ بيماري خاصي و تنها به علت تمايل شخصي بخواهد كه جنسيت فرزندش را تعيين كند زير سوال است. ما با يكي از دانشگاه‌هاي انگلستان در حال انجام يك طرح تحقيقاتي مشترك هستيم. تا ببينيم كه ديدگاه مردم نسبت به اين مسئله چيست و در جوامعي مثل ايران و انگلستان كه از نظر فرهنگي‌ با يكديگر تفاوت‌هاي قابل توجهي دارند، نظر مردم عادي نسبت به اين مسائل چطور است.البته تاكنون در كشورهايي مثل آلمان، ايتاليا و آمريكا مطالعات مشابهي انجام شده است. اما هيچكدام مطالعات درست و كاملي نبوده‌اند و براي همين ما يك مطالعه دقيق طراحي كرده‌ايم كه مشكلات و نقايص مطالعات قبلي را نداشته باشد.

به نظر خود شما اين كار درست است يا غلط؟

ببينيد اين كار يك سري موافقان و مخالفاني دارد. مخالفان اين روش مي‌گويند كه اين كار ممكن است تعادل جنسيتي را در جامعه به هم بزند. اما جواب آن اين است كه اين كار نمي‌تواند تعادل جنسيتي جامعه را به هم بزند چون ما براي انجام اين كار مجبوريم كه آي.وي.اف ‌انجام بدهيم و تنها تعداد معدودي از زوج‌ها هستند كه به انجام آي.وي.اف براي تعيين جنسيت نوزاد تن درمي‌دهند كه اين تعداد اندك تاثيري در تعادل جنسيتي جامعه نخواهد گذاشت. به طور كلي داوطلبان اين روش كم است و در مقياس 6 ميليارد جمعيت دنيا خطري نخواهد داشت و بالانس و تعادل را به هم ‌نمي‌زند. نه الان بلكه 05 سال ديگر هم اين خطر را نخواهد داشت.مسئله ديگري كه مطرح مي‌كنند اين است كه اين كار نوعي تبعيض است. يك جنسي را انتخاب مي‌كني چون آن را بيشتر دوست داري و اين باعث مي‌شود كه تبعيض جنسيتي ايجاد شود.
در مورد موافقان اين روش چيزي نگفتيد.

بله. موافقان مي‌گويند كه اين نوعي روش كنترل جمعيت است. مثلا در نظر بگيريد كه يك خانواده تمايل دارد كه يك پسر داشته باشد و يك دختر. حالا فرزند اول پسر مي‌شود اگر فرزند دوم دختر نشود باز اقدام به بارداري سوم مي‌كند كه شايد سومي دختر شود. اگر سومي هم نشود اين كار را ادامه مي‌دهد و همين باعث افزايش جمعيت مي‌شود. حالا اگر شما در همان بارداري دوم بتوانيد جنسيت را انتخاب كنيد و دختر براي آنها ايجاد كنيد، مشكلات حل مي‌‌شود و از چند بارداري ناخواسته و نامطلوب ديگر جلوگيري مي‌كنيد. به هر حال بحث اين دو گروه هنوز ادامه دارد و به نتيجه مشخصي نرسيده است. براي همين در بعضي كشورها اگر آي.وي.اف صرفا به اين دليل انجام شود، غيرقانوني محسوب مي‌شود.
در كشور ما چطور؟

ما در كشور خودمان در اين زمينه قانون خاصي نداريم.

نه، ما تا حالا عارضه خاصي از اين كار نديده‌ايم. البته آي.وي.اف به هرحال مشكلا‌ت خاص خودش را دارد.
پس آيا شما انجام آن را به خانواده‌هايي كه اين مشكل را دارند توصيه مي‌كنيد؟

ببينيد مريض‌هاي زيادي با اين مشكل به ما مراجعه مي‌كنند. من خودم شخصا نگاه مي‌كنم و مي‌بينم كه مسئله در خانواده آنها چقدر حاد است. به طور كلي اين كار را نمي‌توان به همه توصيه كرد و اصولا كار درستي به نظر نمي‌رسد و به همه هم تاكيد مي‌كنم كه كار خوبي نيست. اما گاهي اوقات اين مشكل خيلي جدي است و مثلا ثبات زندگي به آن بستگي دارد. مثلا با گفتگو نمي‌توان فكر زن و شوهر را عوض كرد. در اين مواقع كه بسيار نادر هم هستند گاهي اوقات اين كار را مي‌كنيم. اما به طور معمول افرادي را كه با اين مشكل مراجعه مي‌كنند با گفتگو مجاب مي‌كنيم و مي‌گوييم كه واقعا پسر يا دختر شدن مهم نيست. اما اگر واقعا مشكل اساسي باشد و حتي گاهي در مورد آن بيماري‌هاي ژنتيكي كه گفتم اگر لازم باشد به طور نادر اين كار را انجام مي‌دهيم. گاهي اوقات زندگي فرد در حال از هم پاشيدن است و در اين موارد ما سعي مي‌كنيم كه حداقل با اين كار جلوي اين اتفاق را بگيريم.

در كل چه زماني مي‌توان جنسيت كودك را تعيين كرد؟

در حال حاضر با استفاده از تكنيك‌هاي سونوگرافي مي‌توان از حوالي هفته 41 بارداري جنسيت كودك را تعيين كرد.
قبل از آن اين امكان وجود ندارد؟

چرا، اما ديگر كار سخت‌تر مي‌شود. مثلا بايد از تكنيك‌هاي آمنيوسنتز استفاده كرد كه با يك سوزن وارد مايع كيسه آب مي‌شوند و از آن نمونه‌برداري مي‌كنند كه كار سختي است. تكنيك‌هاي سونوگرافي راحت هستند اما قبل از هفته 41 معمولا قادر به تعيين جنسيت نيستند.
آيا اگر جنسيت مطلوب والدين نبود ممكن است والدين كودك را سقط كنند؟

به هيچ وجه! اين كار اصلا درست نيست. در كشور ما كه از نظر قانوني اين كار ممنوع است و به طور كلي از نظر شرعي و اخلاقي اصلا كار درستي نيست. در كشورهاي ديگر كه اين كار ممنوع نيست هم پزشكان اين كار را توصيه نمي‌كنند، چون از نظر علمي كار درستي نيست. خطر بروز عوارض به دنبال سقط جنين زياد است و مخصوصا جنيني كه به سن 41 هفتگي رسيده است خطر سقط آن بسيار زياد است و مي‌تواند با عوارض ناخوشايندي همراه باشد. خطر زيادي مادر را تهديد مي‌كند، حالا هر روشي كه مي‌خواهد به كار رود فرقي ندارد اما به هر حال خطر زيادي مادر را تهديد مي‌كند. مثلا در بعضي كشورها حتي متخصصان سونوگرافي را از تعيين جنسيت منع كرده‌اند تا مادران را از خطر اين سقط‌هاي تحريك شده به علت جنسيت نامطلوب نجات دهند.

گاهي اوقات مي‌بينيم كه سونوگرافي جنسيت را مذكر گزارش كرده اما نوزاد دختر مي‌شود، اين خطا‌ها ناشي از چيست؟

ببينيد اين خطا‌ها معمولا ناشي از خطاي دستگاه نيستند. چون دستگاه‌ها در حال حاضر دقت بسيار بالايي دارند. اما معمولا خطا از كسي است كه سونوگرافي را انجام داده است و بنابراين بهترين راه اين است كه سونوگرافي وتعيين جنسيت توسط سونوگرافيست با تجربه‌اي انجام شود.‌‌