امانويل كانت فيلسوف آلماني مي‌گويد:
تجربه(عملكردن) بدون بهره‌گيري از نظريه‌هاي علمي يك فعاليت كور است و نظريه‌پردازي بدون اتكا بر تجربه‌هاي واقعي، تنها يك بازي ذهني با واژه‌ها است.
پيش از هر چيز بايد دانست منظور از «پايان‌نامه» يا «رساله» چيست؟ آرتوركول (Arthur Cole) مي‌گويد:
«پايان‌نامه گزارشي است كامل، از فرآيند يافتن پاسخ يك پرسش يا يافتن راه حل يك مساله كه محققي آن را به عهده گرفته و به پايان رسانيده است، مشروط بر اين است كه همه مراحل تحقيق را از زماني كه به شكل پرسش يا مسئله بوده تا وقتي كه به شكل نتايج مدون و مرتب كه با تجزيه و تحليل اعداد و مدارك مستدل شده است را در برگيرد.»
اصولاً هر دانشجويي به ويژه در مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري، براي خاتمه تحصيلات خود لازم است اثري تحقيقي را تهيه و ارايه نمايد. اين اثر در واقع عصاره و چكيده فعاليت‌هاي آموزشي و پژوهشي او محسوب مي‌شود. پايان‌نامه به معناي تأييدي براي تلاش‌هاي يك دانشجو است و نشانگر فعاليت‌هاي منسجم او به حساب مي‌آيد كه با راهنمايي استادان راهنما و مشاور آنرا به پايان مي‌رساند. نبايد پايان‌نامه همانند همه درس‌هاي ديگر تلقي شود و ارزش و نمره آن مورد توجه باشد، بلكه ارزش آن در قدرت خلق انديشه و راه حل دانشجو بايد مورد توجه قرار گيرد. تعدادي از صاحب‌نظران دو واژه‌ي پايان‌نامه و رساله (Theses & Dissertation) را به كار مي‌برند.
پايان‌نامه مظهر توان علمي و اخلاق حرفه‌اي يك دانشجو است.
