كاهو؛ خواب‌آور اما نفاخ
در مورد این سبزی و خواصش با دكتر محمد حسین صالحی سورمقی، متخصص فارماكوگنوزی و استاد دانشكده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت‌وگویی كرده‌ایم كه می‌خوانید.
آقای دكتر! از خواص کاهو بگویید؟
كاهو مثل تمام سبزیجات، مقادیری املاح و ویتامین دارد كه از مهم‌ترین آنها می‌توان به پیش‌ساز ویتامینa یعنی بتاكاروتن و اسید فولیك اشاره كرد. همچنین كاهو حاوی مقداری ویتامینc، k، آهن، منیزیم و كلسیم است.
مهم‌ترین خاصیتی كه به كاهو نسبت داده می‌شود، خواب‌آور بودن آن است. در یونان قدیم، مردم از كاهو به عنوان داروی خواب‌آور استفاده می‌كردند. امروزه از نظر علمی این موضوع به اثبات رسیده است. این سبزی تركیباتی دارد كه باعث می‌شود راحت‌تر بخوابیم و به همین دلیل مصرف آن در آخرین وعده غذایی توصیه می‌شود.
حتی در برخی نقاط دنیا شیرابه كاهو را می‌گیرند و غلیظ می‌كنند و این شیرابه تلخ و قهوه‌ای را با نام تریاك كاهو می‌فروشند. در مصر قدیم، مردم معتقد بودند كه كاهو برای تقویت قوای جنسی هم مفید است. این سبزی آب زیادی دارد و یكی از سبزیجات كم‌كالری به حساب می‌آید.
کاهوهای مختلفی در بازار هست؛ كاهوی پیچ، چینی، رسمی و... اینها تفاوتی با هم دارند؟
كاهوها 6 نوع مختلف‌اند كه هر یك به گونه‌ای مجددا تقسیم‌بندی می‌شوند. خواص و مواد این كاهوها نزدیك به هم است و تفاوت چندانی با هم ندارند.
بیشتر ما علاقه زیادی به مغز كاهو داریم؛ در صورتی كه همیشه شنیده‌ایم برگهای سبزتر مقوی‌ترند. چرا؟
برگ‌هایی كه سبز تیره هستند، همیشه باارزش‌ترند؛ زیرا عمر بیشتری دارند و در نتیجه مواد مغذی بیشتری در خود ذخیره می‌کنند. در عوض، برگهای روشن‌تر، جوان‌ترند و مواد مغذی‌‌شان كمتر است.
ساقه كاهو هم ارزش غذایی دارد؟
بله، ساق كاهو منبع فیبر است. برگهای کاهو 96درصد آب و حدود یك درصد فیبر دارند در حالی كه ساقه كاهو، آب كمتر، فیبر و املاح بیشتری دارد. بنابراین، خوردن آن برای رفع یبوست و كاهش كلسترول خون توصیه می‌شود.
كاهو نفاخ هم هست؟
بله؛ تمام سبزیجات خام، نفخ ایجاد می‌كنند و البته پختن كاهو سبب كاهش این عارضه‌اش می‌شود. مصرف كاهو با مواد ضدنفخی نظیر زیره، رازیانه و گشنیز هم می‌تواند سبب كاهش نفخ این سبزی شود.
پختن كاهو، ارزش غذایی آن را كم نمی‌كند؟
پختن سبب می‌شود مقدار زیادی از اسید فولیك کاهو از بین برود. این ویتامین ارزشمند به حرارت حساس است و جوشاندن 4، 5 دقیقه‌ای كاهو سبب می‌شود نیمی از آن از بین برود.
خوردن كاهو با سكنجبین چطور؟ روی نفاخی كاهو تاثیر دارد؟
سكنجبین بر طبیعت سرد كاهو تاثیر می‌گذارد. سكنجبین به دلیل گرم بودن، طبیعت سرد كاهو را خنثی می‌كند. مصرف این 2 با هم عادت بسیار خوبی است. از سوی دیگر، چون كاهو كم‌كالری است و سكنجبین كالری بالایی دارد، مصرف این 2 با هم انرژی خوبی به مصرف‌كننده‌اش می‌رساند.
زیاد خوردن كاهو هم می‌تواند مضر باشد؟
به هر حال، خوردن هر چیزی حد و اندازه‌ای دارد. زیاده‌روی در خوردن هیچ خوراكی مفیدی توصیه نمی‌شود.
آیا كاهو خوردن منع مصرف هم دارد؟
در حد و اندازه‌های خوراكی، نه! اما اگر شخصی آخر شب خسته باشد و مقدار زیادی كاهو بخورد و بخواهد رانندگی هم بكند، احتمال خطر بالا می‌رود.
روی برخی كاهوها لك‌هایی دیده می‌شود كه اصطلاحا به آن زنگ‌زدگی می‌گویند. این لک‌ها را كه بیشتر روی آوند كاهو دیده می‌شوند، باید دور ریخت؟
گاهی انگل‌هایی به سبزیجات حمله می‌كنند و سبب بروز بیماری‌های گیاهی می‌شوند. برخی از این انگل‌ها برای ما انسان‌ها بی‌ضررند اما برخی می‌توانند مشكل‌ساز شوند. بهتر است لك‌ها یا هر تغییر وضعیتی كه در سبزیجات دیده می‌شود را جدا كرد و دور انداخت و مابقی قسمت‌ها را خورد.
كاهوی تلخ را هم می‌توان مصرف كرد؟
یكی از تفاوت‌های بین كاهوها تلخ بودن بعضی‌هاست. ماده‌ای در كاهو وجود دارد كه وقتی درصد آن بالا می‌رود، سبب تلخ شدن كاهو می‌شود و وقتی درصد آن پایین‌تر باشد، تلخی كاهو مشخص نمی‌شود. این ماده در تمامی كاهوها وجود دارد و مضر نیست. اتفاقا همین ماده تلخ تا حدی برای تقویت معده نیز خوب است و سبب ترشح آنزیم بیشتر و هضم بهتر غذا می‌شود. پس یادتان باشد كه كاهوهای تلخ خاصیت هضم‌كنندگی و تقویت كنندگی بیشتری برای عملكرد معده دارند.
بهترین روش شست‌وشوی كاهو چگونه است؟
كاهو اصولا برگهای صافی دارد؛ اما نه خیلی صاف. شست‌وشوی سبزیجات برگ‌صاف، از آنجا كه به راحتی گل‌و‌لای از روی آنها پاك می‌شود، مشكل نیست. اما شست‌وشوی سبزیجات پیچ‌دار و ناصاف، باید دقیق انجام شود. ابتدا باید قسمت‌های آسیب‌دیده كاهو را دور بریزیم و برگ‌ها را جدا كنیم. بعد باید برگهای جداشده كاهو را در آب كمی بخیسانیم تا گل‌و‌لای آنها خارج شود. بعد از شستن گل و لای، در مرحله بعد، مواد ضدعفونی‌كننده را در آب می‌ریزیم و كاهو را در آن می‌شوییم.
