توليد آزمايشگاهي واكسن‌هاي آنفلوانزاي نوتركيب
با چاپ مقاله در مجله علمي Virus Genes
ورود ايران به فاز يك انساني توليد آزمايشگاهي واكسن‌هاي آنفلوانزاي نوتركيب وسيع‌الطيف تاييد شد
مجري طرح واكسن‌هاي آنفلوانزاي نوتركيب وسيع الطيف با اشاره به انتشار مقاله مربوط به اين طرح در مجله Virus Genes از آن به عنوان مهر تاييد جامعه علمي بين‌المللي بر ورود ايران به فاز يك انساني ساخت و توليد آزمايشگاهي واكسن‌هاي آنفلوانزاي نوتركيب وسيع الطيف "SME-FLU-A" ياد كرد.
دكتر سيد محمود ابراهيمي گله داري، مجري طرح ساخت واكسن‌هاي نوتركيب در گفتوگو با خبرنگار پژوهشي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، تصريح كرد: صنعت واکسن سازي و توليد فراورده هاي بيولوژيک از ابعاد گوناگون بهداشتي، اجتماعي، اقتصادي و امنيتي حائز اهميت است. انستيتو تحقيقاتي واکسن و سرم سازي رازي با قدمت ديرينه 90 ساله به عنوان يکي از قديمي ترين و بزرگترين موسسات تحقيقاتي و توليدي کشور و خاورميانه، نقش بسيار مهمي در اين عرصه به عهده دارد.
وي با بيان اين كه تاكنون بالغ بر 95 درصد واكسن‌هاي آنفلوانزاي آ رايج در جهان به صورت واكسن‌هاي كشته شده و در شكل‌هاي مختلف بيولوژيكي نظير Subunit ، Split و Whole particle كه بر پايه گليكوپروتئين‌هاي غير پايدار HA و بعضا NA است، توليد شده است، اظهار داشت: با توجه به اينكه واكسن‌هاي تجاري رايج بر اساس گليكوپروتئين‌هاي مذكور به شدت سيستم ايمني هومورال را تحريك مي كند و در نتيجه آنتي بادي‌هاي حاصله با عمل خنثي سازي از اتصال پارتيكل‌هاي ويروس به سلول‌هاي ميزبان ممانعت مي كند ولي اين تحريك يك جانبه سيستم ايمني هومورال باعث "فشار ايمني" مي شود كه در آن ويروس آنفلوانزاي آ طبق قانون بقاء و با موتاسيون‌هاي پي درپي قصد گريز از اين سد دفاعي ناشي از آنتي بادي‌ها را دارد كه اين خود مي تواند باعث اپيدمي ها و پاندمي‌هاي پي در پي شود كه در نتيجه تمام سيستم هاي اجرائي، سياسي و صنعت‌هاي توريستي و صادرات يك كشور را درگير و تحت شعاع قرار داده و باعث تحميل خسارات اقتصادي چند جانبه بر دولتها مي‌شود.
وي ادامه داد:با اين وجود، امروزه در جهان تحقيقات در زمينه آنفلوانزا به عنوان تحقيقات استراتژيك و حساس مد نظر قرار دارد، لذا با توجه به اين موضوع ويروس آنفلوانزا صرفاً از بعد بهداشتي در دنيا مد نظر قرار نمي گيرد، بلكه با سياست‌هاي كلي دولتها نيز عجين شده است.
ابراهيمي خاطرنشان كرد: اخيراً نگراني جامعه جهاني از پاندمي هاي پي در پي و غير مترقبه ناشي از ويروس آنفلوانزاي آ باعث شده تا افق باز ديگري گشوده و دانشمندان بين‌المللي واكسن‌هاي آنفلوانزاي تيپ آ را بر پايه قسمت خارجي كانال‌هاي يوني ويروس آنفلوانزاي آ به نام M2e كه در تكثير ويروس آنفلوانزا نقش بسيار حياتي دارد و به عنوان پروتئيني پايدار كه در بين تمام تحت تيپ‌هاي ويروس آنفلوانزاي آ جدايه از ميزبانهاي مختلف انساني و حيواني يكسان بوده و محل تاثير آنتي ويروسهاي آمانتادين و ريمانتادين است به عنوان كانديداي واكسن‌هاي وسيع الطيف آنفلوانزاي آ مد نظر قرار دهند.
وي تصريح كرد: گروه تحقيقاتي آنفلوانزاي موسسه تحقيقات واكسن و سرم سازي رازي با توجه به اهميت فوق‌العاده موضوع و استراتژيك بودن فعاليت در زمينه ويروس آنفلوانزاي براي كشورمان و در جهت به دست آوردن فناوري نوتركيب در ساخت واكسن‌هاي جديد و موثر آنفلوانزا و با آگاهي از ناكارآمدي واكسن‌هاي آنفلوانزاي رايج كه بيشتر جنبه اقتصادي پيدا كرده تا كنترل بيماري، از سال 2006 ميلادي پا به پاي شركت‌هايي واكسن سازي آمريكا «Vaxinnate» و «Acambis» فعاليت اوليه تحقيقاتي خود را به طور وسيع در زمينه ساخت واكسن آنفلونزاي نوتركيب وسيع الطيف شروع كردند.
مدير طرح ساخت واكسن نوتركيب آنفلوانزا تصريح كرد: خوشبختانه اين گروه تحقيقاتي توانستند با فعاليت شبانه روزي پنج ساله، براساس استاندارهاي علمي نوين دنيا و با رعايت كامل فازهاي مطالعاتي اعم از علوم پايه و علوم باليني به ساخت آزمايشگاهي واكسني نوتركيب عليه تمام تحت تيپ‌هاي ويروس آنفلونزاي آ دست پيدا كنند.
وي اظهار كرد: براساس تئوري‌هاي اوليه و نتايج حاصله علمي از فاز مطالعاتي و رصد كردن كامل سيستم هاي ايمني در حيوان آزمايشگاهي مدل متعاقب تجويز اين واكسن نوتركيب (اتمام مرحله پايلوت)، به جرأت مي توان گفت كه واكسن نوتركيب ايراني «SME-FUA-A» مي‌تواند به همراه تحريك متعادل سيستم ايمني هومورال، سيستم ايمني سلولي را نيز به خوبي در جهت ليز كردن سلول‌هاي عفوني و در جهت درگير كردن موثر ايمني ذاتي بدن ميزبان پيش ببرد كه نتيجه اين موفقيت مي تواند حل مشكل جهاني آنفلونزاي آ ناشي از پاندمي هاي غير مترقبه آنفلونزا به دليل استفاده از واكسن‌هاي رايج تجاري آنفلونزاي آ با ايجاد « فشار ايمني» باشد.
ابراهيمي گله داري افزود: گروه تحقيقاتي آنفلوانزا اخيراً با تشكيل جلسه اي روند ورود به فاز يك انساني و همچنين تحقيقات بر روي اين واكسن نوتركيب حاصله "SME-FLU-A" بر روي پرندگان و در جهت رفع نيازهاي صنعت طيور و پيشگيري از خسارات اقتصادي و بهداشتي وارده با استفاده از برخي نانوپارتيكل‌ها جهت استنشاقي كردن واكسن ساخته شده مورد ارزيابي قرار داده‌اند.
وي ادامه داد: در اين راستا مقرر شد كه ايمنولوژيست‌ها و اعضاي هيات علمي اين گروه تحقيقاتي متشكل از دكتر مجيد تبيانيان (ايمنولوژيست) و دكتر مهران دباغيان (ايمنولوژيست) به همراه دكتر علي رضائي مكرم (فارماكولوژيست) با مشاوره دكتر محمد جواد قراگوزلو(پاتوبيولوژيست و عضو هيات علمي دانشكده دامپزشكي تهران) جهت مقرون به صرفه شدن واكسن حاصله تغييراتي در محصول بيولوژي حاصله ايجاد كنند، به طوري كه واكسن نوتركيب وسيع الطيف براي صنعت طيور نيز مقرون به صرفه تر باشد. همچنين دكتر ماشا الله محمدي و دكتر علي ميرجليلي از اعضاي هيات علمي گروه تحقيقاتي آنفلوانزا انستيتو رازي به همراه دكتر محمد حسين ذابح جزي، هدايت و بررسي ورود به فاز يك انساني در مسير همكاري و برقراري ارتباط علمي بيشتر با وزارت بهداشت و سازمان بهداشت جهاني (WHO) به عهده گرفتند.
دكتر ابراهيمي گله داري اظهار كرد: گروه تحقيقاتي آنفلوانزا حاضر است با مستندات علمي حاصله از ساخت آزمايشگاهي واكسن نوتركيب آنفلوانزا وسيع الطيف و ارزيابي كامل الگوهاي ايمني آن در حيوان آزمايشگاهي مدل كه بر اساس استاندارهاي علمي بين المللي صورت گرفته است با محققان مربوطه داخلي و خارجي به بحث علمي بپردازند يا اينكه واکسن نوتركيب ساخته شده را از طريق ارگانهاي رسمي در اختيار وزارت بهداشت بگذاريم تا کارايي آن در مقايسه با واکسن‌هاي وارداتي مجدداً مورد ارزيابي قرار گيرد.
وي خاطرنشان كرد: اميدواريم با ارائه مدارك مستند در حضور داوران علمي و با همكاري وزارت بهداشت و دولت روند ورود به فاز انساني را رسميت دهيم و با راه انداختن خط توليد اين محصول استراتژيك در كشور، زمينه صادرات اين واكسن آنفلوانزاي وسيع الطيف را نيز تسهيل كنيم.
مجري طرح ساخت واكسن آنفلوانزا نوتركيب همچنين گفت: دستكاري سيستم پروكاريوتي در جهت توليد فيوژن پروتئين نوتركيب حاصله به حدي دقيق و علمي صورت گرفته است كه به جرأت مي توان گفت كه توليد فيوژن پروتئين نوتركيب "M2e-HSP70" حاصله از يك ليتر محيط سيستم پروكاريوتي كه در مجموع حدود 10 هزار ريال هزينه ارزي براي كشور در برندارد بر استخراج گليكوپروتئين ناپايدار HA (جهت واكسن‌هاي رايج تجاري) از ويروس تلقيح شده در هزار تخم مرغ SPF وارداتي كه متاسفانه به ازاي هر تخم مرغ SPF به همراه برخي هزينه هاي جانبي آن حداقل چهار دلار ارز از كشور خارج مي شود ارجعيت دارد.
ابراهيمي گله داري با انتقاد از آنچه برخي رونمايي‌ها با ژست‌هاي تبليغاتي در امور بهداشتي خواند، اظهار كرد: امروزه جهان را به عنوان يک دهکده کوچک جهاني قلمداد مي کنند. بهداشت، تشخيص، کنترل و پيشگيري از بيماري‌ها جزو ارکان اساسي و تعريف شده تمام کشورها و جزو حقوق اوليه مردم محسوب مي شود. دركنار جمعيت انساني، دام و طيور و ساير حيوانات نيز جزو لاينفک اين دهکده محسوب مي شوند؛ لذا هر گونه کوتاهي در مورد اين اصول اوليه که همان بهداشت است، مي تواند ضربه جبران ناپذيري براعتبار و جايگاه بهداشتي هر کشور وارد كند.
وي در گفتوگو با ايسنا ادامه داد: واكسن به عنوان يك فراورده بيولوژي حياتي، بر اساس اصول علمي و رعايت فازبندي‌هاي مختلف و بر اساس داده هاي حاصله علمي و با تائيد ناظران علمي داخلي و بين‌المللي مي تواند معنا و هويت پيدا كند. اگر اين اصول اوليه كه همان بهداشت است تحت تاثير ژست‌هاي تبليغاتي و بدون داشتن مدارك مستند علمي قرار گيرد، نه تنها باعث سردرگمي در برنامه ريزي صحيح بهداشتي و توليدي کشور مي‌شود بلكه بهداشت جهاني را نيز به مخاطره انداخته ايم.
