واقعیت‌هایی درباره اعتیاد و افسردگی
کسانی که به مصرف الکل و سایر مواد مخدّر وابستگی دارند غالباً از بیماری‌های روانی نیز رنج می‌برند. عدم درمان بیماری‌های روانی این افراد، درمان اعتیاد آن‌ها را نیز مشکل‌تر و پیچیده‌تر می‌سازد.
افسردگی یکی از مسائل رایج در بین معتادان است. تشخیص بین افسردگی حاد و آشفتگی هیجانی ناشی از اعتیاد به دلایل زیر می‌تواند مشکل باشد:
- اکثر داروها از جمله الکل، مسکّن‌ها و آرامبخش‌ها خودشان اثر شل‌کنندگی و رخوت‌آور دارند.
- بسیاری از نشانه‌های افسردگی در خلال ترک اعتیاد ظاهر می‌شوند. برای مثال، متعادان به کوکائین معمولاً سه تا پنج روز پس از آخرین مصرف، دچار خواب آلودگی و رخوت شدید می‌شوند.
- مصرف الکل یا مواد مخدّر یک نوع بی‌خیالی ایجاد می‌کند که تأثیر هیجانی رویدادهای روزمره را کاهش می‌دهد. بدون مصرف این مواد، همان هیجان‌ها و احساسات دوباره برای فرد وجود خواهد داشت و او ممکن است آن‌ها را غیرعادی بپندارد.
- دوران اعتیاد، تراژدی‌های زیادی از قبیل طلاق، از دست دادن حضانت فرزندان، از دست دادن کار و ... به همراه دارد که باعث غم و اندوه زیادی می‌گردد.
- از دست دادن ارتباط با دیگران می‌تواند سبب غم و اندوه گردد. الکل و دیگر مواد مخدّر معمولاً به صورت «بهترین دوست» فرد در می‌آیند. دوستی که همیشه حاضر است و باعث آرامش و تسکین می‌گردد.
بسیاری از نشانه‌های افسردگی معمولاً با پرهیز از مصرف الکل و دارو از بین می‌روند.
افسردگی حاد چیست؟
افسردگی حاد یا افسردگی عمده یک نوع بیماری است که بدن، ذهن و فرایندهای فکری را درگیر می‌کند. برخورد و خوراک و خواب فرد، بر نحوه نگاه کردن به خود و بر نحوه تفکر تأثیر می‌گذارد. اختلال افسردگی مشابه حالت غم و اندوهی که گاهی برای هر کس پیش می‌آید نیست. این اختلال نشانه ضعف شخصی نیست و وضعیتی نیست که آرزوکنیم خود به خود برطرف گردد. افرادی که دچار افسردگی می‌شوند نمی‌توانند به آسانی «خود را جمع و جور کنند» و بهتر شوند. نشانه‌های افسردگی در صورتی که درمان صورت نگیرد می‌توانند هفته‌ها، ماه‌ها یا حتی سال‌ها باقی بمانند.
نشانه‌های افسردگی
هر کس که دچار افسردگی می‌شود لزوماً همه نشانه‌های افسردگی را با هم ندارد. بعضی‌ها فقط چند نشانه و برخی دیگر تعداد بیشتری از نشانه‌ها و عوارض بیماری را پیدا خواهند کرد. همچنین شدّت عوارض نیز از یک فرد به فرد دیگر و در طول زمان متفاوت است.
این نشانه‌ها عبارتند از:
- احساس غمگینی، اضطراب یا «خالی بودن» مداوم
- احساس ناامیدی و بدبینی
- احساس گناه، بی‌ارزش بودن یا بی‌پناهی
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که قبلاً خوشایند بودند.
- کاهش انرژی، خستگی و کندی
- مشکل در تمرکز، یادآوری یا تصمیم‌گیری
- بی‌خوابی یا خواب بیش از حدّ
- تغییر در اشتها و وزن
- فکر خودکشی یا مرگ و یا اقدام به خودکشی
- تندخویی، تحریک‌پذیری، زودرنجی، بیقراری، بی‌حوصلگی
- عوارض جسمی و فیزیکی ماندگار که به درمان جواب نمی‌دهند، مثل سردرد، اختلال گوارشی یا دردهای مزمن
شیوع افسردگی
اغلب پژوهش‌ها نشان می‌دهند که میزان افسردگی حاد در بین معتادان (الکل یا مواد مخدّر)، چهار برابر بیشتر از دیگران است. همچنین میزان افسردگی در بین زنان معتاد، دو برابر مردان است. این نسبت در بین غیرمعتادان نیز برقرار است. هنگامی که فردی که به الکل یا مواد مخدّر وابستگی دارد دچار افسردگی حاد می‌شود، علاوه بر درمان وابستگی شیمیایی بدنش باید تحت درمان سلامت ذهنی نیز قرار گیرد.
تشخیص افسردگی
تشخیص دقیق بسیار حساس است. اگر این نشانه‌ها و عوارض افسردگی را در خود یافتید، باید حتماً توسط یک روان درمانگر که در زمینه وابستگی به الکل و مواد مخدّر نیز تجربه داشته باشد تحت معاینه و سنجش قرار گیرید.
درمان‌های موجود
معمولاً افسردگی در معتادان (الکل یا دارو) از طریق روان درمانی و داروهای ضد افسردگی، درمان می‌گردد. مطالعات نشان داده‌اند که درمان از طریق داروهای ضدافسردگی در کاهش افسردگی بین الکلی‌ها موثر است. البته باید توجه داشت که دارو درمانی، تنها بخشی از طرح و برنامه درمان است و نمی‌تواند جایگزین روان درمانی گردد. درک این نکته حائز اهمیت است که دارو درمانی باید توسط متخصصی که آشنایی کامل به سوء مصرف و وابستگی به مواد دارد صورت گیرد زیرا برخی از داروهایی که برای درمان افسردگی تجویز می‌گردند خودشان ممکن است اعتیادآور باشند.
